گروه اقتصاد کلان
بانک مرکزی روز گذشته گزیده آمارهای اقتصادی اردیبهشت ماه سال جاری را اعلام کرد. این گزارش در بخش مالی و بودجه حاکی از آن است که در دو ماه نخست امسال دولت توانسته تنها 52 درصد از درآمد مصوب خود در قانون بودجه را محقق کند. این ناکامی دولت در تحقق درآمدها در ماه‌های ابتدایی امسال درحالی رخ داده که با وجود صرفه‌جویی 12درصدی در هزینه‌های جاری همچنان تراز عملیاتی منفی 26.76هزارمیلیارد تومان اعلام شده است. مجموع درآمدهای دولت در دو ماه فروردین و اردیبهشت امسال 15.37هزارمیلیارد تومان اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. با این وجود، درآمدهای دولت نتوانسته به رقم مصوب بودجه در دو ماه نخست امسال برسد. براساس قانون بودجه باید در دو ماهه ابتدایی سال دولت 29.57هزارمیلیارد تومان درآمد کسب می‌کرد که براساس عملکرد تنها توانسته حدود نیمی از درآمد مصوب خود را محقق کند. در این میان افزایش درآمد 14.8درصدی دولت در دو ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته می‌تواند حامل این پیام هم باشد که درآمدهای دولت در قانون بودجه سال جاری با بیش‌برآوردی همراه بوده و همین امر سبب شده تا شکاف زیادی میان درآمد مصوب و درآمد تحقق یافته وجود داشته باشد.
تراز عملیاتی 2 برابر مصوب بودجه
بررسی تراز عملیاتی در دو ماهه ابتدایی امسال هم حاکی از افزایش چشمگیر این شاخص در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته است. براساس گزارش بانک مرکزی، تراز عملیاتی در دو ماهه نخست امسال با افزایش 114.6درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است. تراز عملیاتی مصوب بودجه برای دو ماه نخست امسال منفی 13.54هزارمیلیارد تومان در نظر گرفته شده که این شاخص در عمل حدود بیش از دو برابر رقم مصوب در بودجه اعلام شده است. براساس اعلام بانک مرکزی در ترکیب درآمدی دولت کاهش 2.5درصدی درآمدهای مالیاتی در دو ماه نخست امسال گزارش شده است. بر این مبنا درآمد مالیاتی دولت در دو ماه فروردین و اردیبهشت امسال 11.56هزارمیلیارد تومان اعلام شده است. این درحالی است که براساس قانون بودجه، دولت باید در این دو ماه 19.78هزارمیلیارد تومان درآمد مالیاتی کسب می‌کرد. براساس گزارش بانک مرکزی در دو ماه ابتدایی امسال تنها 58 درصد از درآمدهای مالیاتی مصوب بودجه تحقق یافته و درآمدهای دولت از این محل با 290میلیارد تومان کاهش همراه شده است.
صرفه‌جویی 12 درصدی در هزینه جاری
گزارش بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد که دو برابر شدن تراز عملیاتی و عملکرد ناموفق در تامین درآمدها درحالی بوده که دولت در دو ماه ابتدایی امسال 5 هزار و 240میلیارد تومان هم در هزینه‌های جاری خود صرفه‌جویی کرده که تقریبا 12درصد هزینه جاری مصوب برای این مدت است. بر این اساس پرداخت هزینه‌های جاری در دو ماه فروردین و اردیبهشت امسال 37.87هزارمیلیارد تومان اعلام شده که تقریبا 88درصد رقم مصوب در بودجه است. اما بررسی این آمار با عملکرد پرداخت هزینه‌های جاری در سال گذشته حاکی از آن است که هزینه‌های دولت در دو ماه ابتدایی امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش 67.4 درصدی را تجربه کرده است.
گزارش بانک مرکزی از دخل و خرج دولت در این دو ماه نشان می‌دهد که مجموع واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی در این مدت 11.7هزارمیلیارد تومان بوده که با وجود افزایش 1600درصدی در مقایسه با دو ماه ابتدایی سال گذشته هنوز نتوانسته 42درصد از رقم مصوب در بودجه برای این دو ماه را محقق کند. براساس جزئیات بودجه در دو ماه ابتدایی سال گذشته، واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی تنها 720میلیارد تومان بوده و این درحالی است که واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی در بودجه امسال از 11.7هزارمیلیارد تومان تجاوز می‌کند. اما رقم مصوب در قانون بودجه امسال به عنوان واگذاری دارایی‌های سرمایه‌یی دو ماه نخست 20.21هزارمیلیارد تومان بوده که بر این اساس تنها تحقق 58 درصدی حاصل شده است.
جهش درآمد نفتی دولت
منابع حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی در این مدت با افزایش چشمگیری همراه بوده است. درآمدهای نفتی در دو ماهه ابتدایی امسال 11.65هزارمیلیارد تومان اعلام شده است. درحالی که درآمد حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی در مدت مشابه سال گذشته تنها 670 میلیارد تومان بود. این آمارها نشان می‌دهد که درآمدهای نفتی دولت در دو ماه نخست امسال در مقایسه با پارسال بالغ بر 1700درصد افزایش یافته است. این موضوع به دلیل رفع تحریم‌ها و بازیابی توان کشور در فروش نفت و فرآورده‌های نفتی حاصل شده است. منابع حاصل از فروش نفت خام در این مدت 8.19هزارمیلیارد تومان اعلام شده درحالی که این رقم برای دو ماه نخست سال گذشته تنها 310میلیارد تومان بوده است. منابع حاصل از صادرات فرآورده‌های نفتی و میعانات گازی هم در این مدت 2.72هزارمیلیارد تومان عنوان شده است که در این زمینه هم افزایش چشمگیری در مقایسه با سال گذشته وجود دارد. منابع حاصل از این محل در دو ماهه نخست سال گذشته تنها 240میلیارد تومان بوده است.
پرداخت‌های عمرانی همچنان در حاشیه
نکته تامل‌برانگیز دیگر در گزارش دخل و خرج دولت در دو ماه ابتدایی امسال میزان تملک دارایی‌های سرمایه‌یی است که در این مدت تنها 160میلیارد تومان بوده است. این درحالی است که در قانون بودجه، پرداخت‌های عمرانی به میزان 12.12هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. این ارقام نشان می‌دهد که در دو ماه فروردین و اردیبهشت تنها 1.3درصد از پرداخت‌های عمرانی تحقق یافته است. البته بررسی عملکرد بودجه دولت در دو ماهه نخست سال گذشته نشان می‌دهد که پرداخت‌های عمرانی در این مدت صفر بوده است. براساس اعلام بانک مرکزی، خالص واگذاری دارایی‌های مالی در فروردین و اردیبهشت امسال 15.23هزارمیلیارد تومان بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش 29.5درصدی را نشان می‌دهد.
کارنامه نه چندان درخشان دخل و خرج دولت در دو ماه ابتدایی سال، گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر تشدید بحران بودجه‌یی در ماه‌های آتی را تشدید می‌کند. باید دید دولت زیر بار سنگین هزینه‌های جاری چه چاره‌یی خواهد اندیشید.
