امریکا در حالی از تمدید معافیت برای خریداران عمده نفت ایران سر باز زد که این اقدام کاخ سفید با انتقادات شدیدی از جانب شرکای ایران مواجه شد؛ اقدامی که آنان را در یک جبهه، مقابل امریکا قرار داده است. چند روز پیش وزیر امور خارجه این کشور از لغو معافیت خریداران نفتی ایران خبر داد؛ معافیتی که آبان ماه پارسال پس از اجرای دور دوم تحریم‌ها که تحریم‌های نفتی و بانکی را شامل می‌شد به خریداران عمده نفت ایران اعطا شد که ژاپن، هند، کره جنوبی، چین، ترکیه، تایوان، ایتالیا و یونان از آن جمله بودند. به گزارش ایرنا، دور از ذهن نبود که «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری به‌شدت ضد ایرانی امریکا به تدریج معافیت‌های نفتی را بردارد اما اینکه کشورهای خریدار نفت ایران که برخی خود نیز زیر تحریم‌های دولت ترامپ قرار دارند با کاخ سفید همراهی کنند یا خیر جای بحث و بررسی دارد.
واکنش‌های اولیه و اعتراضی کشورهای هشتگانه به اقدام اخیر ترامپ نشانگر آن است که کاخ سفید برای اجرایی‌سازی سیاست به صفر رساندن صادرات نفتی ایران مسیر دشواری در پیش رو دارد. رویکرد «فشار حداکثری» بر تهران و «صفرسازی صادرات نفت» این کشور همزمان با دور دوم تحریم‌ها نیز مطرح بود اما واشنگتن زیر فشار خریداران در نهایت از مواضع خود عقب نشست.
امروز هم پیشبرد این راهبرد ضد ایرانی به دلیل شکاف افکنی‌ها و یکجانبه گرایی‌های ترامپ در عرصه جهانی امر آسانی نخواهد بود بطوری که آن را می‌توان در واکنش‌هایی که پس از لغو معافیت‌های نفتی صورت گرفت، مشاهده کرد.
به جز چند بازیگر معلوم‌الحال منطقهای همچون رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی که همانند قرار گرفتن نام سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی از این تصمیم امریکا نیز استقبال کردند، شاهد اجماعی نانوشته بین کشورهای مختلف جهان هستیم. آنها تاکنون هر کدام به نوعی از زیاده خواهی‌های ترامپ آسیب دیده و به عبارتی دیگر دردی مشترک را تجربه کرده‌اند.
یکی از مخالفان فسخ معافیت‌های نفتی، اتحادیه اروپا است که با این اقدام کاخ سفید به صورت جد، برجام را در خطر می‌بیند؛ توافقی که تاکنون همواره از حمایت‌های سیاسی سران بروکسل برخوردار بوده اما آنها در عرصه میدانی، گامی برای نجات آن برنداشته‌اند. از این رو مقامات اروپا واکنشی اعتراضی به اقدام ضدایرانی کاخ سفید داشته و آن را تاسف بار دانسته‌اند. اروپایی‌ها نه فقط در برجام بلکه در مسائل مختلفی با ایالات متحده اختلاف دارند؛ اختلاف‌هایی که از حق السهم اعضای ناتو گرفته تا توافق گریزی‌های متعدد ترامپ را شامل می‌شود.
چین، ترکیه، روسیه، هند، کره جنوبی و غیره از دیگر کشورهایی هستند که به‌شدت با عدم تمدید معافیت‌های نفتی مخالفت کرده‌اند.
در ترکیه وزیر خارجه این کشور ضمن انتقاد به اقدام ترامپ معتقد است که این تصمیم به صلح و ثبات منطقهای آسیب خواهد زد. وی همچنین تاکید کرده که «ترکیه تحریم‌های یک جانبه را رد می‌کند و مخالف این است که کشورهای دیگر دیکته کنند تا ما با همسایگان خود چه مناسباتی داشته باشیم»؛ مواضعی که نشانگر استقلال آنکارا در حوزه سیاست خارجی است هر چند که این کشور در برخی پیمان‌ها همچون ناتو، متحد ایالات متحده باشد. آن طور که از سخنان «گنگ شائونگ» سخنگوی وزیر خارجه چین استنتاج می‌شود، پکن عدم تمدید معافیت‌های خرید نفت از ایران را بسترساز نوسان در بازارهای انرژی جهانی و خاورمیانه می‌داند؛ موضوعی که نه تنها این کشور بلکه دیگر بازیگران منطقه و فرامنطقه را متاثر از خود خواهد ساخت. اما یکی از منتقدان جدی اقدام اخیر امریکا، روسیه است که در زمینه‌های مختلف با واشنگتن اختلاف نظر دارد؛ اختلاف نظر و حتی تنش‌هایی که باعث شده آنها بارها یکدیگر را تحریم کنند. بحران اوکراین، مسمومیت جاسوس دوجانبه، پیمان منع آزمایش موشک‌‌های میان برد هسته‌ای، پرونده مداخله احتمالی روسیه در انتخابات امریکا، بحران‌های مختلف از منطقهای همچون سوریه، عراق و یمن گرفته تا بحران‌های فرامنطقه‌ای همچون ونزوئلا، مسکو و واشنگتن را در مقابل یکدیگر قرار داده است. از این رو، تحریم و تهدید متحدان روسیه در منطقه مانند ایران، مساله‌ای نیست که کاخ کرملین با آن کنار بیاید.
در نتیجه یکی از تندترین واکنش‌ها در ارتباط با لغو معافیت‌های خرید نفت ایران از سوی روسیه انجام گرفت و وزارت امور خارجه با انتشار بیانیه‌ای تاکید کرد که سیاست‌های امریکا هر روز تهاجمی‌تر و در عین حال بی‌رحمانه‌تر می‌شود و این سیاست‌ها تا جایی پیش رفته که کاخ سفید حتی آرزوی سیادت بر جهان را نیز پنهان نمی‌کند.
به دنبال یکه تازی‌ها و مداخله جویی‌های مداوم و آشکار امریکا در امور کشورهای منطقه است که کشورهایی چون ایران، روسیه، عراق، چین و ترکیه تصمیم به اتخاذ سازوکاری مشابه اینستکس گرفته اند؛ سازوکاری که علاوه بر تقویت و تحکیم همکاری‌های منطقهای، شمشیر امریکا را در تحریم این کشورها کند خواهد ساخت.
کارشناسان حوزه بین‌الملل بر این باورند که تلاش امریکا برای اعمال فشار حداکثری بر ایران در نهایت نتیجه‌ای عکس برای کاخ سفید خواهد داشت و دیگر بازیگران بین‌المللی را در یک جبهه و در مقابل امریکا قرار خواهد داد. همانطور که پیشتر در جریان اجلاس ورشو نیز نمونه‌ای از آن را شاهد بودیم؛ اجلاسی ضد ایرانی که بهمن ماه پارسال به ابتکار پمپئو در قلب اروپا برگزار شد و قدرت‌های بزرگ و اثرگذار جهانی همچون اتحادیه اروپا، چین، روسیه، ترکیه و غیره آن را بایکوت کردند.
