«امین الجمیل» رییس‌جمهوری پیشین لبنان در گفت‌وگو با ایرنا ایران را یک قدرت منطقه‌یی دانست که لبنان نیز خواهان روابط نزدیک با آن است. وی سیاست‌های ترامپ را نیز برای همه گیج‌کننده دانست.
امین الجمیل در فاصله سال‌های 1982 تا 1988 در اوج جنگ‌های داخلی در لبنان و اشغال این کشور به‌وسیله رژیم صهیونیستی، رییس‌جمهور لبنان و سال‌ها نیز رهبر حزب مسیحی «الکتائب» بود.
خاندان الجمیل شناخته شده‌ترین خاندان مسیحی در لبنان هستند. پدر او نیز سال‌ها رییس‌جمهوری لبنان بود. الجمیل‌ها سال‌هاست که رهبری حزب الکتائب را که یکی از قدیمی‌ترین احزاب در لبنان است برعهده دارند. او از سیاستمداران جریان 14 مارس است که پس از ترور «رفیق الحریری» به منتقد سرسخت دولت سوریه تبدیل شدند.
امین الجمیل چند سالی است که از فعالیت حزبی فاصله گرفته و رهبری حزب الکتائب را به «سامی الجمیل» پسرش واگذار کرده است. چند سال پیش بشیر الجمیل پسر دیگر امین، ترور و کشته شد.
او اینک بیشتر وقت خود را در «بیت المستقبل» که یک مرکز تحقیقات و پژوهش در زمینه تاریخ و سیاست است می‌گذراند. البته همچنان با طرح نظرات و واکنش‌های خود یکی از چهره‌های فعال در عرصه سیاست لبنان است. گفت‌وگوی ما با الجمیل هم در دفترش در شهر کوچک «بکفیا» که زادگاه او و خاندان الجمیل است، برگزار شد. البته امین الجمیل نگاه ناامیدانه و نگران‌کننده‌یی نسبت به تحولات منطقه از جمله در سوریه و لبنان داشت.
ایران قدرت منطقه‌ای است/لبنان خواهان روابط نزدیک با ایران است
گفت‌وگو با امین الجمیل را با موضوع روابط ایران و لبنان شروع کردیم و اینکه او چه نگاهی به ایران دارد؟
وی گفت که روابط دو کشور «از قدیم و در دهه‌های گذشته» همواره «گرم» بوده است. به گفته الجمیل «تحولات گوناگون و تبادل تجربیات در زمینه‌های فکری و فرهنگی و دانشگاهی و مناسبات اقتصادی باعث تحکیم بیشتر روابط دو کشور شده است.»او ایران را یک «قدرت منطقه‌یی» خواند و گفت: «لبنان اصرار دارد که روابط خود با ایران را بر مبنای برادری و تکامل در سطوح مختلف تنظیم کند؛ برای همین نیز روابط دو طرف در دهه‌های گذشته بیش از آنکه شکل مناسبات رسمی داشته باشد مبتنی بر پایه‌های عمیق انسانی و مردمی بوده است.»وی به حضور خاندان الجمیل در ایران نیز اشاره کرد و گفت: «خاندان الجمیل از حدود 100 سال پیش یعنی در دهه سی‌ام قرن گذشته میلادی در ایران حضور داشته است. این خانواده که از خانواده‌های بزرگ در تهران به شمار می‌آمد در بخش صنعت فعالیت داشت. آقای «میشل الجمیل» پایه گذار این روابط بود و در ایران و لبنان فعالیت‌های خیریه انجام می‌داد.»
سیاست‌های گیج‌کننده ترامپ
از رییس‌جمهوری پیشین لبنان نظرش را درباره مواضع اخیر «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری امریکا علیه برجام پرسیدیم که پاسخ او گرچه کوتاه اما پر از نکته و حرف بود. الجمیل گفت: «خیلی صریح بگویم، سیاست‌های امریکا در دوره رییس‌جمهوری جدید امریکا برای همه گیج‌کننده بوده است.»
میراث سایس پیکو
از امین الجمیل نظرش را درباره برخی تحولات و روندها که بیانگر تلاش برای تغییر مرزها در منطقه است، پرسیدیم.
او ریشه بسیاری از چالش‌های کنونی منطقه را در ترسیم مصنوعی مرزها توسط قدرت‌های استعماری پس از جنگ جهانی اول و مشخصا در «پیمان سایس پیکو» و «پیمان بلفور» می‌داند.
به گفته رییس‌جمهوری پیشین لبنان در این تقسیم بندی‌ها «مصالح مردم قربانی منافع طرف‌های مختلف شد و انقلاب‌ها و جنگ‌های بی‌پایان را رقم زد.» وی افزود: «منطقه خاورمیانه بعد از گذشت 100 سال از قرارداد سایس پیکو بار دیگر در جست‌وجوی خود بر آمده است. مساله با حقوق و احساسات برحق قومیت‌ها آغاز می‌شود اما بعدا مطالبات بیشتری مطرح می‌شود و پای قدرت‌های خارجی و منافع طرف‌های خارجی نیز به میان کشیده می‌شود.»
راه برون‌رفت از نزاع بین قدرت‌های منطقه‌ای
یکی دیگر از پرسش‌های ما از رییس‌جمهوری پیشین لبنان این بود که چگونه می‌توان بین قدرت‌های منطقه‌یی با وجود این همه اختلاف بین آنها، نقطه اشتراکی ایجاد کرد تا منطقه به سمت صلح حرکت کند؟ او در جواب پیشنهاد برگزاری یک «نشست منطقه‌یی» را داد و گفت: «شرکت‌کنندگان در این نشست باید از احساس مسوولیت‌پذیری برخوردار باشند و به جای منافع طرف‌های خارجی به فکر مصالح کلی منطقه باشند. باید به احساسات و منافع ملت‌ها احترام قائل شوند.»
لبنان دچار از هم گسیختگی شده است
طبیعی است که بخش زیادی از گفت‌وگو با امین الجمیل به بررسی وضعیت لبنان اختصاص پیدا کند. او البته نگاهی منتقدانه و تا اندازه زیادی مایوسانه نسبت به وضعیت کنونی لبنان داشت. رییس‌جمهوری پیشین لبنان وضعیت کنونی این کشور را از نظر وجود چنددستگی حتی «خطرناک‌تر و بدتر» از سال 1975 یعنی آغاز جنگ‌های داخلی 15 ساله در این کشور دانست. الجمیل گفت: «لبنان هیچ‌گاه دچار این میزان از هم گسیختگی نبوده است. طرف‌های خارجی در ایجاد این وضعیت بی‌تقصیر نیستند. کشورهای مختلفی با سرنوشت لبنان بازی می‌کنند.»
رییس‌جمهوری پیشین لبنان افزود: «در جریان جنگ داخلی برق 24 ساعته و همه خدمات رسانی‌ها برقرار بود. مهم‌تر از همه اینکه مردم امیدوار بودند آن وضعیت نادر به پایان برسد و بار دیگر دولت مبتنی بر دموکراسی با عملکرد شفاف و روش بر سر کار آید. اما امروز متاسفانه امیدها در حال فروکش کردن است.»
او تنها راه برون رفت از این وضعیت را رجوع به «میثاق نامه ملی» که در ابتدای تاسیس جمهوری لبنان به نگارش درآمد می‌داند. الجمیل در همین حال گفت که از زمان ریاست‌جمهوری «میشل عون» لبنانی‌ها «امید تازه» پیدا کرده‌اند و «ما همچنان منتظریم.»امین الجمیل در پاسخ به این پرسش که چرا حزب الکتائب تبدیل به حزبی شده که از همه جریان‌ها و همه تصمیمات انتقاد می‌کند گفت: «این حزب ساز مخالف نمی‌زند اما فرق بین ما و دیگران آن است که برخی سیاستمداران فقط به قدرت فکر می‌کنند و هیچ چیز دیگری را لحاظ نمی‌کنند. آنها فکر می‌کنند دستیابی به قدرت مانند یک عصای سحرآمیز خواهد توانست همه مشکلات را حل کند و به مردم هم همین را القا می‌کنند. در حالی که حزب الکتائب طرح ایجاد یک کشور دموکراتیک با مدیریت شفاف را در دستور کار خود دارد و صرفا به فکر رسیدن به قدرت برای دستیابی به نفوذ بیشتر و استفاده از ثروت‌های کشور نیست.» وی گفت: «اینک قانون اساسی به حالت تعلیق درآمده و لگدکوب می‌شود؛ قانون از سوی دولت مورد بی‌اعتنایی قرار می‌گیرد و بدیهی‌ترین اصول آن زیر پا گذاشته می‌شود.»
نگرانی از وضعیت سوریه
وضعیت سوریه و چشم‌انداز آتش‌بس و صلح در این کشور یکی دیگر از موضوعاتی بود که نظر امین الجمیل را درباره آن جویا شدیم.
رییس‌جمهوری پیشین لبنان گفت که راه‌حل سوریه از طریق «معادله غالب و مغلوب» نیست. وی توضیح داد: «سوریه امروز دچار ویرانی‌های گسترده شده و قربانیان زیادی در آن به جا مانده است. باید روی این مساله تمرکز کرد که چطور مردم با یکدیگر به مصالحه و سازش دست پیدا کنند و چطور می‌توان حس اعتماد به نفس و اعتماد به آینده را به مردم سوریه برگرداند. این آن چیزی است که آینده کشور را تعیین می‌کند. باید راه‌حلی برای مشکل 8 میلیون پناهجوی سوری پیدا کرد و به احساسات مردم توجه کرد. به نظر من با ادامه وضعیت کنونی نمی‌توان بر زخم مردم مرهم گذاشت و زندگی را به وضعیت عادی‌اش برگرداند.»وی نسبت به مذاکرات اخیر در آستانه قزاقستان چندان امیدوار نبود و گفت: «درمان زخم‌های مردم مهم‌ترین مساله است و خود سوری‌ها مسوولیت آن را برعهده دارند. طرف‌های خارجی می‌توانند کمک کنند اما راه‌حل اصلی به دست خود مردم است. در آستانه ایران و سوریه و روسیه حضور دارند، مردم کجا هستند؟ پناهجویان کجا هستند؟ آیا آنها هم در آستانه حضور دارند؟»الجمیل افزود: تا امروز تفاهم سوری–سوری اتفاق نیفتاده است. تحمیل یک مساله به زور اسلحه نمی‌تواند راه‌حل قلمداد شود. یک فیلسوف قدیم رومی می‌گوید: «سکوت را تحمیل کردیم و آن را صلح نامیدیم» معنای این حرف آن است که پیروزی‌های نظامی موجب شکل‌گیری صلح نمی‌شود.»
ضرورت بازگشت پناهجویان سوری
با محوریت سازمان ملل
وضعیت حدود یک و نیم میلیون آواره و پناهجوی سوری در لبنان که این روزها یکی از موضوعات اصلی در این کشور است یکی دیگر از موضوعاتی است که در گفت‌وگو با رییس‌جمهوری پیشین لبنان مطرح شد.
الجمیل از این وضعیت به عنوان یک «معضل» یاد کرد که «خطرات زیاد» برای آینده لبنان به همراه خواهد داشت و «باید از هر راه ممکن برای بازگشت پناهجویان به کشورشان استفاده کنیم.»
به گفته وی بازگشت آوارگان و پناهجویان باید زیرنظر سازمان ملل انجام شود چون این سازمان «تجربه و ابزار کافی» در این زمینه دارد.
الجمیل گفت: «بازگشت پناهجویان در یک مرحله به سختی امکان پذیر است و ما باید طرحی برای بازگشت تدریجی آنها تهیه کنیم و تماس‌های لازم را برای تحقق این هدف انجام دهیم.»
وقتی از او پرسیدیم که «هرگونه تماسی حتی تماس با نظام سوریه؟»، جواب داد: «دولت باید همه اقدامات لازم برای تامین مصالح لبنان را به کار ببندد.» رییس‌جمهوری پیشین لبنان به صراحت گفت که درباره وضعیت پناهجویان نظر جامعه جهانی با لبنان الزاما همسویی ندارد. وی گفت: «چیزی که برای جامعه جهانی اهمیت دارد آن است که جلوی ورود پناهجویان به کشورهایشان را بگیرند. آنها حاضرند برای این کار کمک‌هایی به لبنان ارائه دهند تا لبنان به این افراد مأوی دهد و آنها را از کشورهای آنها دور سازد.» امین الجمیل در پاسخ به پرسشی درباره دیدار اخیر «جبران باسیل» وزیر خارجه لبنان با «ولید المعلم» وزیر خارجه سوریه که بسیار بحث‌برانگیز شد گفت: «درباره این مساله بحث‌هایی در هیات دولت صورت گرفت. من در جریان ابعاد این دیدار نیستم.» وی در پاسخ به این پرسش که آیا لبنان می‌تواند از فرصت بازسازی‌ها در سوریه بهره مند شود؟ گفت: «هیچ‌کس قادر به پیش گویی درباره روند بازسازی‌ها نیست. ما در عراق دیدیم که چند کشور معدود همه پروژه‌های ساختمانی و نفت و توسعه و اقتصاد را به احتکار خود در آوردند. اینکه در سوریه وضع به چه صورت پیش خواهد رفت و چه کسی در بازسازی‌ها نقش اصلی را خواهد داشت این به خود سوری‌ها برمی‌گردد.»
