محمدعلی خطیبی
نماینده سابق ایران در اوپک
تغییرات قیمت نفت در بازارهای جهانی به واسطه شیوع ویروس کرونا همچنان ادامه دارد و در این شرایط زمزمه‌هایی از تصمیمات احتمالی اوپک برای کاهش تولید و عرضه مطرح شده که البته همچنان به تصمیم قطعی در این زمینه منتهی نشده است. آنچه که در حال حاضر در بازار جهانی نفت با آن روبرو شده‌ایم، بروز رکود و کاهش تقاضا از سوی برخی مصرف‌کنندگان از جمله چین و برخی کشورهای آسیایی است. تداوم شرایط فعلی می‌تواند این رکود و کاهش تقاضا را تشدید کند. در این میان آنچه که مهم است؛ تحقق یک تصمیم واحد در میان تمامی اعضای اوپک و همراهی تولیدکنندگانی همچون روسیه با این تصمیم است. در صورتی که اوپک برای کنترل بازار تصمیم به کاهش تولید و عرضه نفت بگیرد، هرگونه عدم همراهی یا عدم پایبندی اعضا و شرکا به این تصمیم، می‌تواند تاثیر یک اقدام جمعی را تحت الشعاع خود قرار دهد. سازمان اوپک مصوبه‌ای دارد که برمبنای آن اگر میزان تولید نفت به کمتر از 28 میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند، این سیاست منجر به افزایش قیمت نفت در بازارها شده و به تبع آن امکان افزایش تولید وجود دارد. از سوی دیگر زمانیکه تولید نفت افزایش یافته و به بیش از 28 میلیون بشکه در روز برسد، قیمت‌ها کاهش یافته و در آن زمان تمامی اعضا باید برای مدیریت بازار همراهی کرده و با اتخاذ تصمیمی برای تغییر تولید، به صورت یکسان عمل کنند. در واقع قیمت‌ها در این زمان، تولید کاهش می‌یابد تا قیمت در بازار متعادل شده و افزایش پیدا کند.
اما در شرایط فعلی هر نوع تصمیم اوپک در خصوص کاهش عرضه نفت به بازار، باید منوط به همراهی تمام اعضا و اوپک پلاس از جمله روسیه باشد. در صورتی که روسیه به این توافق پایبند نباشد و بعد از مدتی برای بهره‌برداری از بازار اقدام به افزایش تولید و عرضه نفت کند، قیمت‌ها در بازار به تعادل نخواهد رسید. این موضوع صرفا محدود به روسیه نیست و در صورت توافق برای کاهش عرضه، اگر هر یک از اعضای تاثیرگذار خارج از توافق اقدام به افزایش عرضه نفت در بازار کند، قیمت‌ها رو به افزایش نمی‌گذارد.
در حال حاضر عرضه نفت باید خود را با شرایط ایجاد شده تطبیق دهد. آنچه که مشخص است، اینکه در صورت تداوم و حفظ میزان عرضه فعلی تولیدکنندگان و تداوم کاهش تقاضا به واسطه شیوع کرونا، قیمت نفت بیش از آنچه تاکنون کاهش داشته، تنزل خواهد یافت. کمااینکه در این صورت بازار دچار یک دور باطل خواهد شد و برخی کشورها برای استفاده از این فرصت و جبران کاهش قیمت، اقدام به افزایش عرضه نفت در بازار می‌کنند که این موضوع کاهش قیمت نفت در بازار جهانی را تشدید خواهد کرد.
