گروه انرژی| فرداد احمدی|
برق ارزان ایران در سال‌های اخیر بسیاری را در نقاط مختلف دنیا وسوسه کرده که برای استخراج رمزارزها که مصرف برق بالایی دارد، دستگاه‌های ماینر خود را به ایران بیاورند، واکنش دولت ایران ابتدا به رسمیت نشناختن این صنعت و مبارزه قانونی با آن بود، اما پس از مدتی تلاش شد که این حوزه به رسمیت شناخته شود. این به رسمیت شناخته شدن به معنای آن بود که استخراج‌کنندگان رمزارزها باید پول بیشتری برای برق مصرفی‌شان بپردازند و تابستان امسال، وزارت نیرو اعلام کرد که نرخ برق صادراتی را برای ماینرها در نظر گرفته است. بدین ترتیب، فعالان این عرصه که این نرخ را ناعادلانه می‌دانستند و از پیشتر نیز تجربه‌هایی برای فعالیت خود به صورت مخفیانه اندوخته بودند، به دنبال روش‌های نوینی برای فرار از پرداخت پول برق با نرخ صادراتی گشتند و «تعادل» دریافت که در جدیدترین این روش‌ها، خانه‌های مردم عادی، به عنوان مکانی امن و به دور از نظارت دولت هدف قرار گرفته شده است. بدین ترتیب، پای رفتارهای غیرقانونی به شکلی سازمان‌یافته به خانه‌های مردم عادی باز شده که به نوعی تداعی کننده روش‌های ابداعی کارتل‌های بین‌المللی مواد مخدر است. به نظر می‌رسد که در خصوص تعرفه برق اختصاص داده شده برای استخراج رمزارزها، سختگیری‌های قانونی در کنار نبود نظارت کافی در بعد اجرا، زمینه‌ای را فراهم کرده است که می‌تواند در آینده محمل رفتارهای جرم‌خیز سازمان‌یافته خطرناکی بشود.
22 آبان ماه امسال بود که بالاخره تعرفه برق برای استخراج کنندگان رمزارزها از سوی مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق اعلام شد و معادل تعرفه برق صادراتی، یعنی ۹۶۵ تومان به ازای هر کیلووات ساعت تعیین شد. سخنگوی صنعت برق اضافه کرد که این نرخ در ۸ ماه غیرگرم سال معادل ۵۰ درصد متوسط نرخ برق صادراتی یعنی ۴۸۰ تومان خواهد بود و در ۴ ماه گرم سال یعنی از خرداد تا شهریور، دو برابر متوسط قیمت صادراتی برق محاسبه می‌شود. همچنین به گفته رجبی مشهدی استفاده این مراکز از برق در ۳۰۰ ساعت سال که ساعات اوج بار است و قبلا توسط وزارت نیرو ابلاغیه می‌شود، ممنوع است.
از واکنش‌های چند روز پس از این اعلام مشخص شد که «ماینرها»تعیین نرخ تعرفه صادراتی برای فعالیت‌شان را غیرعادلانه قلمداد کرده‌اند و حتی انجمن بلاکچین ایران اعلام کرد که با این تعرفه، امکان ادامه فعالیت این صنعت در ایران وجود ندارد. اما پس از گذشت روزها و ماه‌ها مشخص نشد که ماینرها چگونه با چندین برابر شدن پول برق مصرفی‌شان کنار آمدند و این موضوع از کانون توجه روزنامه‌ها خارج شد. اما حالا، پس از گذشت سه ماه، «روزنامه تعادل» با یکی از ماینرها که به صورت انفرادی و در خانه اقدام به استخراج بیت‌کوین می‌کند مصاحبه کرد و از او ساز و کار فعالیت ماینرها در شرایط پس از مصوبه تعرفه برق صادراتی برای ماینرها را جویا شد. از این پس با نام «علی» از او یاد خواهد شد.
علی یک دستگاه ماینر 2100 واتی دارد و به علت صدایی که این ماینر تولید می‌کند و ممکن است برای همسایه‌ها مزاحمت ایجاد کند، آن را صبح روشن و شب، در هنگام خواب خاموش می‌کند.
به گفته او، یک ماینر به تنهایی نمی‌تواند رمزارز استخراج کند و برای رسیدن به نتیجه مطلوب باید هزاران دستگاه در ارتباط با هم کار کنند، اما برای برقراری این ارتباط، محدودیت جغرافیایی وجود ندارد، بدین معنی که هر کسی که در خانه خود یک ماینر داشته باشد می‌تواند به شبکه‌هایی در اینترنت که اصطلاحا به آنها «استخر» گفته می‌شود متصل شود. استخرها که توان پردازش هزاران ماینر را در خود جمع کرده‌اند، این توانایی را پیدا می‌کنند که طی بازه زمانی یک یا دو روز معادله‌ای را حل کنند و پاداشی معادل 12.5 بیت‌کوین دریافت کنند. این 12.5 بیت‌کوین پس از کسر کمیسیون 4 درصدی استخر، میان ماینرها بر اساس حجم پردازششان توزیع می‌شود. اکثر استخرها در چین واقع شده‌اند.
به گفته علی برخی نیز استخرهای اختصاصی خود را دارند و با خریداری کردن صدها ماینر، به طور شخصی امر استخراج رمزارزها را انجام می‌دهند. علی می‌گوید فرایند اخذ مجوز برای استخراج رمزارزها بسیار مشکل است و برای او که یک ماینر بیشتر ندارد به صرفه نیست و بنابراین بدون مجوز کار می‌کند. به گفته او، برای گرفتن مجوز باید یک مزرعه استخراج رمزارز در اختیار داشته باشیم.
همچنین اگر مجموع مصرف برق ماینرها بیش از 150 کیلووات ساعت باشد، فرد باید خودش یک نیروگاه احداث کند و از برق شبکه سراسری استفاده نکند.
علی همچنین می‌گوید که در صورت مصرف برق کمتر از 150 کیلووات ساعت، وزارت نیرو برق به ماینرها می‌دهد، اما آن را خیلی گران حساب می‌کنند.
سنت نامیمون دور زدن قانون
به گفته علی راه‌های بسیار زیادی برای دور زدن قانون و استفاده از برق ارزان خانگی پیش پای ماینرها قرار دارد. برخی با خریداری یا کرایه یک باغ، آن را تغییر کاربری داده و به جای روشن کردن پمپ آب برای آبیاری باغ از آب چاه، برق را برای دستگاه‌های ماینر استفاده می‌کنند. برخی یک سوله احداث می‌کنند و با روابطی که دارند قانون را دور می‌زنند و برخی هم دستگاه‌های ماینر خود را بین تعداد زیادی از مردم تقسیم می‌کنند و ماهیانه به آنها پول می‌دهند تا امکان ردیابی‌شان از طریق حجم مصرفی برق از بین برود. در این مورد آخری علی توضیح می‌دهد که برخی اقدام به خریداری کردن چندصد دستگاه ماینر می‌کنند و با استخدام افرادی برای نگهداری و مراقبت از ماینرها، کسب و کار خود را پیش می‌برند. درواقع تعداد زیادی از افراد در ازای نگهداری از یک ماینر در خانه خود و متصل کردن آن به شبکه برق خانگی، ماهیانه حدود 2 میلیون تومان اجرت دریافت می‌کنند.
به گزارش «تعادل»، فارغ از مسائل اقتصادی مربوط به ماینینگ، اقدامات ذکر شده برای گم کردن رد، تداعی‌گر رفتارهای باندهای مافیایی مواد مخدر در امریکای جنوبی است. ما معتقد نیستیم که استخراج رمزارز رفتاری غیرقانونی یا غیراخلاقی است و اتفاقأ بر این باوریم که ماینینگ رمزارز در ایران باید هر چه زودتر به عنوان یک صنعت به رسمیت شناخته شود و ساز و کاری عقلانی برای فعالیت علاقه‌مندان در این عرصه فراهم شود. اسکوبار و ال‌چاپو در کلمبیا و مکزیک با «تقسیم کار» باندهای مافیایی خود را گسترش می‌دادند، بدین شرح که خیلی از مردم عادی در محله‌های فقیرنشین، صرفأ برای نگهداری از یک بسته مواد مخدر یا مقداری اسلحه یا حتی پول برای مدتی مشخص، اجرت دریافت می‌کردند. به نظر می‌رسد که رویکردهای دولت در برخورد با استخراج رمزارز در ایران سبب شده است که سنگ‌بنای روش‌هایی برای دور زدن قوانین از سوی برخی فعالان این حوزه گذاشته شود که می‌تواند در آینده خطرناک باشد. بیایید فردایی را تصور کنیم که به هر دلیلی استخراج رمزارزها سوددهی نداشته باشد. این صنعت به محاق می‌رود، اما شبکه‌ها و تجربه روش‌های دور زدن قانون با استفاده از مأمن امن و به دور از دید دولت «خانه‌های مردم» باقی می‌مانند. علی می‌گوید فارغ از مسائل اقتصادی پیرامون فروش برق از سوی وزارت نیرو به استخراج کنندگان رمزارزها، اینکه هزینه فروش هر کیلووات ساعت برق به ماینرها حتی بیشتر از نرخ صادراتی آن است، باعث ایجاد احساس ناعدالتی در میان ماینرها می‌شود. البته بررسی‌های «تعادل» نشان داد که وزارت نیرو همان نرخ برق صادراتی را برای ماینرها در نظر گرفته است، نه بیشتر.
