گروه انرژی|
تازه‌ترین برآوردهای صورت گرفته حاکی از آن است که میزان صادرات روزانه نفت ایران به حدود 213 هزار بشکه نفت در روز (ماه نوامبر) کاهش یافته است. این برآوردی است که مرکز پژوهش‌های مجلس به نقل از هفته‌نامه میس منتشر کرده و بر این اساس تاکید دارد ایران می‌تواند برای جبران کسری فروش نفت خود به دنبال صادرات بیشتر گاز به بازارهای هدفی چون عراق و ترکیه باشد زیرا در این حوزه با محدودیت‌های کمتری روبرو خواهد بود. مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی برخی داده‌های آماری هفته‌نامه میس، به بررسی محدودیت‌های متعددی که برای صادرات و فروش نفت ایران در قالب تحریم‌ها ایجاد شده است، پرداخت. در این گزارش هفته‌نامه میس از کاهش صادرات نفت کشور به کمتر از متوسط 213 هزار بشکه در روز طی ماه نوامبر خبر داده است. براین اساس عنوان شده که میانگین صادرات نفت و میعانات کشور در نیمه نخست سال 2018، معادل 2.5 میلیون بشکه در روز بوده که این میزان در ماه اکتبر 2019، به حدود 332 هزار بشکه در روز کاهش یافته است.
برمبنای این امر عنوان شده که چین همچنان اصلی‌ترین مشتری نفت ایران باقی مانده است. آمارهای بین‌المللی سطح واردات نفت این کشور از ایران را طی ماه‌های آگوست، سپتامبر و اکتبر 2019 به ترتیب 185، 131 و 125 هزار بشکه در روز اعلام کرده‌اند. درهمین خصوص روز جمعه خبرگزاری تسنیم نیز به نقل از کایسین گلوبال برآوردی از میزان واردات نفت چین از ایران در 11 ماهه سال جاری میلادی خبر داد و میزان آن را حدود 14.36 میلیون تن (معادل 307 هزار بشکه در روز) اعلام کرد که این میزان با کاهش 47 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است. اما آن‌طور که مرکز پژوهش‌های مجلس به نقل از هفته‌نامه میس نوشته است؛ سایر حجم صادرات فعلی باقی مانده نیز با حجم صادرات سوریه و مالزی ترکیب شده است. این بدان معناست که ایران بخشی از صادرات نفت خود را از مسیرهای غیرمستقیم به فروش رسانده است. طبق این گزارش؛ آخرین حجمی که چین از مالزی واردات داشته به ترتیب در ماه سپتامبر و اکتبر معادل 481 و 462 هزار بشکه در روز تخمین زده شده که البته این محموله صادراتی ترکیبی با نفت ونزوئلا و ایران بوده است. برمبنای این امر عنوان شده که اگر با فرض اینکه منابع درآمدی حاصل از صادرات نفت کشور به سوریه به زودی تسویه نشود، در این صورت درآمد ماه‌های اخیر معادل فروش 200 هزار بشکه در روز خواهد بود. متوسط قیمت نفت سنگین صادراتی ایران براساس گزارش ماهنامه اوپک (نوامبر 2019)، طی ماه‌های سپتامبر و اکتبر به ترتیب 60.32 و 57.94 دلار به ازای هر بشکه بوده است. متوسط قیمت نفت صادراتی ایران در سال 2018 نیز معادل 69.59 دلار به ازای هر بشکه اعلام شده است.
عراق، بازار مستعد صادراتی برای گاز ایران
اما مرکز پژوهش‌های مجلس به نقل از هفته‌نامه میس نوشته است؛ تمرکز بر صادرات گاز برای ایران، شاید بتواند نقطه قابل اتکایی برای جبران کسری درآمدی فراهم آورد. کشورهای واردکننده گاز ایران از طریق خط لوله ترکیه، عراق و بخشی از ارمنستان و آذربایجان هستند و از آنجایی که عواید و درآمدهای حاصل از صادرات گاز کشور در مقایسه با نفت در بهترین حالت نسبت به 18 ماه گذشته چندان دچار رکود نشده است، بنابراین پتانسیل اصلی صادرات گاز به عراق و ترکیه اعلام شده به‌طوریکه ترکیه براساس آمارهای میس، در ماه سپتامبر 648 میلیون مترمکعب در روز از ایران واردات گاز داشته که این بالاترین رقم از ماه مارس بوده است.
میانگین کل صادرات گاز کشور به ترکیه در 9 ماهه سال 2019 معادل روزانه 5.17 میلیارد مترمکعب در روز بوده که این میزان در مدت مشابه در سال 2018، برابر با 5.54 میلیارد متر مکعب در روز بوده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در این خصوص نوشته است؛ باتوجه به سطوح فعلی قیمت‌های نفت، ترکیه حدود 250 دلار به ازای هر هزار مترمکعب گاز به ایران پرداخت می‌کند. این بدان معناست که ایران حدود 1.4 میلیارد دلار طی طی 9 ماهه سال 2019 و طی ماه سپتامبر 162 میلیون دلار از محل فروش گاز به ترکیه درآمد داشته است. اما کلیدی‌ترین کشور مقصد صادرات گاز ایران، عراق است. این کشور برخلاف ترکیه به ویژه از نیمه دوم ماه اکتبر، تلاش کرده برای بهره‌مندی از برخی تعلیق‌های تحریم ایران در خصوص فرصت یافتن برای واردات گاز از ایران به امریکا نزدیک‌تر شود. براساس آمار متوسط واردات گاز عراق در چهار ماه به انضمام ماه سپتامبر 686 مترمکعب در روز بوده است. این میزان با احتساب نفت بشکه‌ای 60 دلار، عراق به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو گاز، 6.60 دلار به ایران پرداخت کرده است. به این ترتیب درآمد ارزی ایران از صادرات گاز به عراق طی ماه‌های آگوست و سپتامبر 160 میلیون دلار بوده است و باتوجه به تخمین‌های بی‌پی، ارمنستان و آذربایجان، 0/5 میلیارد متر مکعب گاز از کشور داشته‌اند.بنابراین پتانسیل افزایش و پیشی گرفتن صادرات گاز از نفت برای ایران مهیاست. کمااینکه براساس لایحه بودجه سال 99، میزان درآمدهای ارزی حاصل از صادرات گاز معادل 4 میلیارد دلار در نظر گرفته شده است.
