حسنعلی تقی‌زاده، عضو هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق دیروز در نشست خبری با بیان اینکه سرمایه‌گذاری‌های اخیر طرح‌های نیروگاهی غالبا با استفاده از تسهیلات ارزی از صندوق توسعه ملی انجام شده است، اظهار کرد که نوسانات ارزی سال گذشته باعث شد که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برق برای بازپرداخت اقساط با مشکلات جدی مواجه شوند. زیرا خرید برق از نیروگاه‌ها به ریال، اما اخذ اقساط وام‌ها به یورو انجام می‌شود و برق ارزان باعث شده است که درآمد فروش برق به دولت کمتر از مطالبات صندوق توسعه ملی بابت وام‌دهی برای ساخت نیروگاه‌ها باشد. «روزنامه تعادل» در گفت‌وگو با بهمن مسعودی، کارشناس ارشد صنعت برق بررسی کرد که حال که به گفته اعضای سندیکای برق، تولید نیروگاه‌های برق حرارتی توجیه اقتصادی خود را از دست داده است، آیا نیروگاه‌های تجدیدپذیر با استقبال در سرمایه‌گذاری روبرو می‌شوند؟ به گفته مسعودی رکود بر کل صنعت برق حاکم شده و نیروگاه‌های تجدیدپذیر هم توجیه اقتصادی خود را از دست داده‌اند.
به گفته تقی‌زاده ثابت ماندن نرخ برق از سوی وزارت نیرو از یک سو و افزایش شدید نرخ ارز طی دو سال گذشته از طرف دیگر توانایی این شرکت‌ها را در بازپرداخت اقساط غیرممکن کرده است. در شرایط فعلی و درصورت حل نشدن مشکلات تحمیل شده به نیروگاه‌ها، نیروگاه‌های بخش خصوصی توان ادامه کار نخواهند داشت. این مساله تبعات منفی زیادی را متوجه صنعت برق می‌کند و در نهایت سبب کاهش انگیزه بخش خصوصی و به تبع آن وقفه در تامین برق پایدار و آغاز خاموشی‌ها در پیک مصرف و آثار اجتماعی آن می‌شود.
وی با تاکید بر این مساله که مطالعات اقتصادی و توجیهی این نیروگاه‌ها بدون پیش‌بینی جهش ناگهانی و بیش از سه برابری نرخ ارز و همچنین ثابت ماندن نرخ‌های بازار برق تهیه شده، بیان کرد: در شرایط موجود درآمد حاصل از فروش برق این نیروگاه‌ها به صورت تضمینی و پس از آن در بازار برق که نرخ آن توسط وزارت نیرو مدیریت می‌شود، به هیچ‌وجه جوابگوی بازپرداخت تسهیلات نیست. همچنین عدم پرداخت به موقع مطالبات ناشی از فروش برق در سال‌های ۱۳۹۴ الی۱۳۹۷ فرصت تامین ارز با نرخ‌های قبل از افزایش و پرداخت اقساط در زمان سررسید را از تولیدکنندگان گرفته است.
در این نشست، تقی‌زاده با اشاره به راهکارهای پیشنهادی برای جبران تبعات افزایش نرخ ارز در نیروگاه‌هایی که تسهیلات خود را از صندوق توسعه ملی دریافت کرده‌اند، اظهار کرد: با توجه به افزایش ناگهانی نرخ ارز، تبدیل بدهی ارزی سرمایه‌گذاران به ریال با نرخ زمان گشایش و اعمال بهره به این بدهی‌ها با نرخ‌های رسمی، تامین مابه‌التفاوت نرخ ارز رسمی با نرخ‌های نیمایی برای اقساط معوق و اصلاح نرخ‌های خرید تضمینی و بازار جهت ایجاد امکان بازپرداخت اقساط آتی راهکارهایی است که در این زمینه می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
وی ادامه داد: علاوه بر این افزایش دوره خرید تضمینی واحدهای نیروگاه‌ها به نحوی که مدت اضافه شده موجب اصلاح درآمد نیروگاه‌ها و توانایی آنها در بازپرداخت اقساط مطابق با جدول بازپرداخت شود، یکی دیگر از برنامه‌هایی است که می‌توان به آن اشاره کرد؛ علاوه بر این تخصیص ۳۰ درصد از ارز حاصل از صادرات برق برای بازپرداخت اقساط سرمایه‌گذارانی که تسهیلات خود را از صندوق توسعه ملی دریافت کرده‌اند، از دیگر راهکارهایی است که در این حوزه ارایه کرده‌ایم و امید داریم که در بودجه سال ۱۳۹۹ مشکلات موجود در این حوزه برطرف شود.عضو هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق بیان کرد که در حال حاضر بیش از 50 درصد از ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی و 60 درصد برق تولیدی کشور متعلق به بخش غیردولتی است. وی با بیان اینکه در صنعت برق حدود ۲۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی صورت گرفته است، گفت: به دلیل مشکلاتی که به وجود آمده، حدود یک سال است که احداث هیچ نیروگاه جدیدی آغاز نشده است.
جایگزینی به نام تجدیدپذیرها
در این رابطه، بهمن مسعودی، کارشناس ارشد صنعت برق در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا وضعیت بد مالی در بخش برق حرارتی و همچنین تسهیلات وزارت نیرو در بخش نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌تواند تمایل نیروگاه‌سازان برای سرمایه‌گذاری در تولید برق خورشیدی و سایر تجدیدپذیرها را بیشتر کند؟ گفت: با تغییراتی که امسال وزارت نیرو در خرید برق تجدیدپذیرها را ارایه داده است، ارزش اقتصادی این بخش نیز کاهش یافت و انگیزه سرمایه‌گذاری در تجدیدپذیرها برای تأمین برق نیز وجود ندارد.
به گفته وی «در تجدیدپذیرها، نرخ فروش برق با نرخ زمان به بهره‌برداری رسیدن محاسبه می‌شود. شوک ارزی بهار سال 97 که اتفاق افتاد، نرخ فروش برق تغییری نکرد. یعنی اگر برق یک نیروگاه خورشیدی قبل از شوک ارزی وارد مدار شده باشد، از زمان شوک ارزی به آن تعدیل در فروش تعلق گرفته است. به عنوان مثال، اگر این نیروگاه قبل از شوک ارزی برق خود را 400 تومان در هر کیلووات می‌فروخت، پس از شوک ارزی همین برق را 800 تومان می‌فروشد. اما اگر یک نیروگاه پس از شوک ارزی وارد مدار شده باشد، برق خود را باید به نرخ 400 تومان به فروش برساند. این نرخ 400 تومان پاسخگوی وام ارزی نیست. در حال حاضر هیچ نیروگاه تجدیدپذیری اقتصادی نیست.»مسعودی متذکر شد: «با وجود آنکه وزارت نیرو تعرفه‌های خرید تضمینی نیروگاه‌های تجدیدپذیر را حدود 30 درصد افزایش داده است، اما چون ضریب‌های ساعتی نرخ خرید برق را حذف کرده‌اند، صرفه اقتصادی این نیروگاه‌ها کاهش یافته است.» به گفته وی با شوک ارزی وارد شده در سال 97، هزینه‌ها سه‌برابر شده است، اما وزارت نیرو فقط 30 درصد به قیمت‌های برق تجدیدپذیرها افزوده است. همچنین در گذشته، در مقاطع پرباری مصرف، قیمت برق دو برابر معمول با تولیدکننده حساب می‌شد، و با توجه به آنکه نیروگاه‌های بادی و خورشیدی بیشتر در زمان‌های پیک مورد استفاده قرار می‌گیرند، با برداشته شدن ضریب ساعتی، عملا
ارزش آفرینی این نیروگاه‌ها از بین رفته است.
