گروه انرژی| نادی صبوری|فرداد احمدی |
ایران از نفت به عنوان سلاح استفاده نمی‌کند، این صحبتی است که بیژن زنگنه یک بار 6 مهر 95 و یک بار دیروز در مراسم افتتاح نمایشگاه بیست و چهارم نفت، گاز و پتروشیمی مطرح کرد. نمایشگاهی که امسال متاثر از فضای کلی ایران «تحریم» و چگونگی مواجهه با آن نقل محافل بود. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در اظهارات خود در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه که با حضور معاونان وزارت نفت، نمایندگان مجلس، صنعتگران و سفرای برخی کشورهای خارجی برگزار می‌شد از 10 برنامه برای تحقق شعار ساخت داخل در سال 98 صحبت کرد و در پایان نیز اظهاراتی را در قالبی که بیشتر به یک بیانیه می‌ماند در مورد بازار نفت و اقدامات امریکا و 2 کشور همسایه ایران یعنی عربستان و امارات مطرح کرد. زنگنه همچنین در حاشیه مراسم افتتاحیه در پاسخ به روزنامه تعادل خبر منتشر شده در خبرگزاری فارس در مورد قیمت بنزین را تکذیب کرد و گفت آنها مثل همیشه دروغ می‌گویند.
تهران دیروز برای بیست و چهارمین بار میزبان نمایشگاه نفت شد و تجهیزات و شرکت‌های این حوزه سالن‌های مرکز بین‌المللی نمایشگاه‌ها را پر کردند. تولیدکنندگان و شرکت‌ها در حوزه‌های «بالادستی»، «میان‌دستی»، «تجهیزات صنعت نفت»؛ «صادرکنندگان» و «دانش بنیان ها» در قالب 1047 شرکت ایرانی و 106 شرکت از 21 کشور جهان در این نمایشگاه که از نمایشگاه‌های «ufi approved event» است و استانداردهای بین‌المللی حوزه نمایشگاهی را داراست شرکت کردند. نمایشگاه از ساعت 10 صبح دیروز آغاز به کار کرد و مراسم رسمی افتتاحیه با حضور مقامات صنعت نفت در ساعت 14 در فضای باز مجموعه که با تصویر پس زمینه کوه‌های زیبای تهران همراه می‌شد برگزار شد.
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران تنها سخنران این مراسم بود و اظهاراتش را در 2 بخش مطرح کرد. بخش نخست صحبت‌های وزیر نفت بیشتر خطاب به صنعتگران و صاحبان شرکت‌های داخلی ایرانی مطرح شد که و در واقع نقشه راهی از آنچه می‌تواند در ادامه برای این گروه بازار کار ایجاد کند به حساب می‌آمد. بخش دوم بیانیه‌ای بود که می‌شد هم مردم در ایران و هم جامعه جهانی را مخاطب آن تلقی کرد.
بیژن زنگنه وزیر نفت در بخش نخست صحبت‌هایش به 10 برنامه برای تحقق شعار ساخت داخل پرداخته و رئوس این برنامه را برای حاضران شرح داد.
او در مقدمه صحبت‌هایش گفت: «ما از ابتدای سال اقدامات و برنامه‌ها را مرور کردیم که با چه برنامه‌ای می‌توانیم بیشتر به رونق تولید کمک کنیم. در این مسیر ما به زمینه‌هایی دست پیدا کردیم که اغلب به کسب و کار ما برمی‌گردد. اولین زمینه ادامه صادرات نفت است که بیشترین فشار دشمن بر آن متمرکز است»
او در ادامه عنوان کرد: «دومین نکته تلاش ما برای تامین خوراک واحدهای پالایشی و به ویژه پتروشیمی‌ها به میزان درخواستشان است. امسال برای نخستین‌بار ما بطور کامل ظرفیت تولید طرح‌های الفینی را پر می‌کنیم. تامین خوراک واحدهای پایین دستی پتروشیمی از اهداف ما است.»
وزیر نفت در اینجا به نکته مهمی اشاره کرده و عنوان کرد: «البته ما با شبه تولید‌کننده و تولید‌کننده قلابی هم که دنبال این هستند که سهمیه بگیرند و در بازار آزاد بفروشند روبرو هستیم که مشکل دارد و به آنها سهمیه نخواهیم داد»
بیژن زنگنه ادامه داد: «سومین نکته ظرفیت تولید گاز است که امسال از 1000 میلیون متر مکعب در روز عبور کرده و ما تامین سوخت گاز حتی برای واحدهای کارگاهی هم خواهیم داشت. ادامه تمرکز بر سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی نکته چهارم است که امسال تا زمستان تولید 60 میلیون متر مکعب افزایش می‌یابد.»
وزیر نفت، «تمرکز بر اتمام طرح‌های پتروشیمی با درصد بالای پیشرفت فیزیکی» را پنجمین زمینه لازم برای تولید و رونق کسب‌وکار دانست و گفت: در سال ۹۸ و ۹۹ بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، ۱۸ طرح جدید پتروشیمی نهایی می‌شود و تولید محصولات پتروشیمی کشور از ۲۷ میلیون تن به بیش از ۵۰ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ خواهد رسید که این موضوع به معنای درخواست خدمات مهندسی و کالا از سوی صنعت نفت به تولیدکنندگان داخلی است.
وزیر نفت ایران در توضیح اهمیت این افزایش تولید عنوان کرد: «تولید کشور اضافه می‌شود و به معنای ایجاد درخواست برای خدمات مهندسی و کالا از بازار داخلی است که باید تلاش کنیم حجم بیشتری از درخواست کالا به صنعتگران داخلی ارجاع شود»
او در ادامه عنوان کرد: «زمینه ششم برنامه‌ریزی برای استفاده از نقدینگی مردم در سرمایه‌گذاری چه شرکت نفت چه بخش خصوصیاست. ما پیشنهادی برای اینکه بخش خصوصی از بازار سرمایه جذب سرمایه کند طراحی کرده ایم»
در حالی که امسال برای نخستین‌بار در فضای باز سالن میلاد و سالن خلیج فارس فضایی به استارتاپ‌های صنعت نفت اختصاص داده شده است وزیر نفت در تشریح برنامه هفتم در راستای تحقق ساخت داخل عنوان کرد: «هفتم نکته این است که امسال قصد داریم باب جدیدی از همکاری را با شرکت‌های دانش بنیان و استارت آپ‌ها آغاز کنیم. می‌خواهیم محلی را اختصاص دهیم که دوران عبور را آنجا مستقر شوند و کمک‌هایی مشابه acceleratorها (شتاب‌دهنده استارتاپ) به آنها ارایه دهیم . وزیر نفت ایران در تشریح برنامه هشتم عنوان کرد: « طرح‌های EPC و EPD ادامه می‌یابد ما با یک مجوزی اختیار گرفتیم که 6 میلیارد دلار در 3 سال هزینه کنیم. در همین راستا 10 قرارداد به ارزش 6 هزار و 500 میلیارد تومان منعقد شده و 23 قرارداد به ارزش 34 هزار میلیارد تومان هم در دست است.»
وزیر نفت تاکید کرد: «نحوه تامین مالی این قراردادها پیش بینی شده و در واقع تنها بخشی که در آن چالش مالی نداریم همین بخش است. عمده تامین نیز از بازار سرمایه صورت می‌گیرد.»
بیژن زنگنه صحبت‌های خود در خصوص برنامه برای پیاده‌سازی ساخت داخل را ادامه داده و گفت: «زمینه نهم قراردادهای EPC است که با وجود محدودیت‌هایی که «غرب» برای ما ایجاد کرده است ما قرارداد میدان‌های سپهر، جفیر، دال پری، ابان، پایدار غرب و شرق و چشمه خوش را منعقد کرده و انشالله ظرفیت را افزایش می‌دهیم»
وزیر نفت زمینه دهم را «ادامه فعال طرح‌های گازرسانی شهری و روستایی» عنوان کرده و در توضیح زمینه یازدهم گفت: « حمایت از ساخت داخل با تمرکز بر کالاهای اساسی مورد نیاز صنعت نفت مربوط به ۱۰ قلم کالای اساسی آخرین زمینه است. اساسا قراردادهای EPC و EPD بر این مبنا تعریف شدند که به پیمانکاران ایرانی واگذار می‌شوند و عمده تجهیزات و کالاها که ذکر شده الزاما از داخل خریداری شود که مسائل مربوط به پیش‌پرداخت‌های آنها را حل کرده‌ایم، همچنین در ساخت تجهیزات درون‌چاهی تا میزان ۹۵ درصد از دستاوردهای این کار بوده است.»
نفت در ازای پروژه
اما شاید یکی از مهم‌ترین بخش‌های اظهارات وزیر نفت ایران را که می‌شد نوعی سیگنال به صنعتگران تلقی کرد باید به این بخش اختصاص داد که آن را این طور روایت کرد: «به من مراجعه می‌کنند که آیا می‌شود در بازپرداخت اجرای طرح‌ها به نفت اتکا کرد؟ مثلا کسی بیاید و طرحی را پیشنهاد دهد و اجرا کند، یا اینکه کالایی را به ما بفروشد و در مقابلش هم نفت برداشت کند؛ من می‌گویم که ما این را موافق هستیم اما باید دوستان دنبال کنند و کار کمی دشواری است. دولت هم موافق است»
وزیر نفت در تکمیل این صحبت خود عنوان کرد: «ما به افکار جدید و کار جدید در کنار برنامه‌های سابق برای فروش نفت تکیه می‌کنیم. هر سرمایه گذاری که بتواند منابع مالی را تامین کند طرح مورد نظرش در اولویت قرار می‌گیرد. اینکه فکر کنیم فقط دولت باید تامین کند کار را محدود می‌کند»
بیژن زنگنه که از کهنه کاران در عرصه وزارت محسوب می‌شود با پایان این بخش از صحبت‌هایش لحن صدا و ادبیات خود را تغییر داده و با شکلی متفاوت نخستین موضع‌گیری رسمی و عمومی ایران در قبال تصمیم دونالد ترامپ در مورد قائل شدن استثنا برای خرید نفت از ایران را به این شکل مطرح کرد: من قبلا هم گفتم صفر کردن صادرات نفت گرچه آرزوی امریکا ولی خیال واهی است ما با هیچ کشوری دشمنی نداریم ولی دو کشور همسایه ما مرتب سعی می‌کنند با اتکای به بزرگنمایی ظرفیت مازاد خود به بازار اطمینان دهند مشکلی ایجاد نمی‌شود. اما هر صاحب نظر مستقلی در بازار می‌داند اینها بزرگ نمایی و اغراق است. این کشورها نه تنها در ظرفیت بلکه ذر ذخایر نفت خود هم اغراق می‌کنند. اینها تاکنون نتوانسته‌اند تایید هیچ مرجع مستقل بین‌المللی را برای ذخایر نجومی که می‌گویند بگیرند؛ برای اینکه اسناد و مدارک فنی کافی را ندارند.»
وزیر نفت ادامه داد: «امور دنیا به این سادگی‌ها که امریکا و برخی از حامیان و محرکان فکر می‌کنند نیست و بازار نفت را نمی‌شود با بیانیه اداره کرد. و در نهایت آنچه تعیین‌کننده است، تولید واقعی نفتی است که در بازار عرضه می‌شود. شکنندگی موجود بازار نفت با بیانیه و سخنرانی، عنوان کردن نبود کمبود در بازار، کارهای نمایشی و ایجاد جو روانی مثبت جبران نمی‌شود»
وزیر نفت ایران که از پرسابقه‌ترین چهره‌های جهانی در زمینه اوپک و بازار نفت محسوب می‌شود در تحلیل کارشناسی خود از وضعیت بازار گفت: «وضعیت نفت با اتفاقاتی که هر آن ممکن است اتفاق بیافتد در کشورهای دیگر مانند لیبی و هر جای دیگر و در عین حال تلاطم‌های غیرقابل پیش‌بینی اما محتمل؛ هر آن شکننده است.»
زنگنه پس از بیان تحلیل خود، موضع ایران را این طور مطرح کرد: «ایران هیچگاه از نفت به عنوان ابزار سیاسی استفاده نکرده است هر کسی که از نفت استفاده سیاسی بکند باید تبعات را بپذیرد.» این اظهارات وزیر نفت مشابه اظهاراتی بود که او مهر 1395 در الجزایر و زمانی که اوپکی‌ها به رهبری عربستان قصد داشتند بهره‌برداری ایران از افزایش تولید نفت خام به دنبال برجام را محدود کنند مطرح کرده بود. او در آن زمان موفق شد ایران را از طرح کاهش تولید معاف کند.
وزیر نفت ایران در بخش آخر صحبتش به صورت تلویحی اقدام عربستان برای جذب کشورهای کوچک به اوپک و تلاش برای گسترش سازمان به اوپک پلاس را اقدامی «خوب» توصیف کرد که در تضاد با استفاده از نفت به عنوان سلاح قرار دارد. زنگنه گفت: «بعضی‌ها از لایحه نوپک برای آینده سازمان نگران هستند. نها به دنبال همکاری اوپک و غیراوپک هستند و همین‌طور به دنبال جذب تولیدکنندگان کوچک به عنوان اعضای جدید اوپک هستند که کار خوبی است، در حالی که همان کشورها با راهی که می‌روند با استفاده از نفت به عنوان سلاح برای دو عضو بنیان‌گذار اوپک اتحاد این سازمان را به تفرقه بدل می‌کنند و مرگ و فروپاشی اوپک را رقم می‌زنند که مسوولیت این کار با آنهاست.»
وزیر نفت ایران اظهارات خود را به این ترتیب به پایان برد: «در شرایط کنونی صنعت نفت ایران در نوک پیکان جنگ تجاوزگرانه اقتصادی امریکا علیه ملت ایران است، بنابراین همه باید دست به دست هم دهیم تا با یاری خدا، استقامت و ایستادگی و سربلندی از این شرایط خطیر عبور کنیم.»
