گروه انرژی| فرداد احمدی|
روز جمعه، 19 بهمن روز مهمی برای صنعت برق دو کشور ایران و عراق بود. در این روز تفاهمنامهای به دست وزیر نیروی ایران و وزیر برق عراق به امضا رسید که بر اساس آن نه تنها صادرات برق ایران به این کشور تداوم می‌یابد، بلکه ایران عنوان «بازیگر اصلی در بازسازی شبکه برق عراق» را بر عهده خواهد گرفت و شبکه برق دو کشور سنکرون خواهند شد. علاوه بر همه این موارد، ایران که صاحب بالاترین دانش و توان فنی برق در منطقه است، توافق کرده است که انتقال این دانش به کشور عراق را در دستور کار قرار دهد.
مراسم امضای تفاهم‌نامه میان وزارت نیروی ایران و وزارت برق عراق روز جمعه، 19 بهمن در پژوهشگاه نیرو برگزار شد. در این مراسم رضا اردکانیان، وزیر نیرو با بیان اینکه با تأکید صورت گرفته از طرف اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور ایران، توافق‌نامه مذکور «شروع فصلی جدید» در همکاری همه‌جانبه بین دو کشور ایران و عراق در زمینه صنعت برق است، اظهار کرد: سنکرون کردن سیستم برق دو کشور به معنی همزمانی آن و همچنین ساخت نیروگاه‌ها، بازسازی نیروگاه‌های آسیب دیده در جنگ 4 ساله مردم عراق با تروریست‌های بین‌المللی، کاهش تلفات انرژی در سیستم برق عراق و آموزش و تربیت نیروی انسانی به نحوی که همسایگان ما در مدیریت صنعت برق به نحو شایسته‌ای بتوانند نیازهای کشور خود را فراهم کنند، از جمله برنامه‌های مورد توافق بین دو کشور است.اردکانیان در بخش دیگر صحبت‌های خود در جمع خبرنگاران با بیان اینکه این تفاهم‌نامه در یک برنامه سه ساله تنظیم شده است اظهار کرد: قصد داریم در حوزه صنعت برق، ایران را به عنوان هاب انرژی منطقه معرفی کنیم. به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران با ظرفیت‌های بالایی که در بخش صنعت برق دارد حاضر است که برای توسعه کشورهای همسایه نیز گام بردارد.
بر اساس تفاهم نامه امضا شده بین وزارت نیروی جمهوری اسلامی ایران و وزارت برق جمهوری عراق، سنکرون‌سازی شبکه برق دو کشور تا پایان سال ۲۰۱۹ میلادی، کاهش تلفات شبکه برق عراق به میزان ۳۰ درصد تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی و برنامه جبران کمبود تولید برق عراق تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی مورد توافق قرار گرفته است.
انتقال دانش فنی برق ایران به عراق
وزیر برق عراق در این مراسم گفت: براساس قرارداد امضا شده با ایران، در حوزه‌های مراکز تحقیقاتی، آموزشی و بازسازی صنعت برق همکاری‌هایی را با این کشور خواهیم داشت اما در حوزه صادرات برق باید بگویم که توافق صورت گرفته برای این حوزه موقت و در مدت معینی در نظر گرفته شده است.
وی همچنین در خصوص توافق نامه و جزییات درج شده در آن گفت: در خصوص اجرایی کردن بندهای توافق نامه که شامل رساندن برق به کشور ما است، همکاری‌های لازم را خواهیم داشت و ما به عنوان دولت عراق به تمامی بندهایی که در آن تفاهم نامه آمده است پایبند خواهیم بود.الخطیب اظهار کرد: از اولویت‌های آینده ما گسترش شبکه برق و دادن شایستگی به کشور عراق است؛ به گونه‌ای که بتوانیم خودمان این شبکه را کنترل کنیم و باید گفت این در شرایطی است که تاکنون با کشورهای متعددی در این حوزه مذاکره داشته‌ایم، اما خوش‌بختانه بخش دولتی و خصوصی ایران در این حوزه همکاری لازم را با ما داشته است.او با تاکید بر اینکه اکنون عراق در شرایط بازسازی تجهیزات خود قرار دارد تصریح کرد: مشکلات موجود در حوزه مسائل مالی یکی از مشکلاتی است که می‌توان گفت اکنون تمام جهان با آن درگیر است، به همین دلیل ما به دنبال کشوری بودیم که بتوانیم خدمات عالی در سریع‌ترین زمان و جدیت کامل تحویل بگیریم.
وی ادامه داد: هدف ما استمرار در واردات برق و گاز نیست چرا که عراق کشوری غنی است و به همین دلیل قصد داریم که تبادلات منطقه‌ای خود را توسعه دهیم و معتقدیم که این همکاری‌های منطقه‌ای باعث ایجاد بازار برق خواهد شد که این موضوع به نفع کل کشورهای منطقه است.الخطیب با اشاره به توسعه تکنولوژی صنعت برق در ایران گفت: در این دیدار از پیشرفت‌های ایران در حوزه صنعت برق آگاه شدم و به همین دلیل نیز تمایل بسیاری به ایجاد همکاری با مراکز تحقیقاتی ایران و ایجاد دوره‌های آموزشی و شایسته‌سازی نیروهای عراقی دارم.
تعیین تکلیف طلب برقی از عراق
رضا اردکانیان وزیر نیرو در پاسخ به پرسشی مبنی بر نتیجه مذاکرات صورت گرفته برای پرداخت بدهی عراق به ایران در حوزه صنعت برق گفت: برنامه‌های متعددی را برای وصول مطالبات خود در نظر گرفته‌ایم و اکنون این بدهی‌ها در حال بازپرداخت است، اما در مجموع هدف ما توسعه منطقه است و اجازه نخواهیم داد که توسعه منطقه به دلیل وجود تحریم از سوی ایالات متحده متوقف شود.عراق بیش از 1 میلیارد دلار بدهی برقی به ایران دارد که بازپرداخت آن به خاطر تحریم‌های امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران با سختی‌هایی مواجه شده است. بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز در نشست خبری 18 بهمن‌ماه خود با اعلام بدهی گازی 2 میلیارد دلاری عراق به ایران گفته بود که تحریم‌ها مانع وصول مطالبات وزارت نفت شده است. در همین زمان عبدالناصر همتی، رییس بانک مرکزی ایران که در سفر بغداد به سر می‌برد، تفاهمنامهای را با فواد حسین، وزیر دارایی عراق امضا کرد که بر اساس آن، ساز و کار پرداخت مالی جدید میان دو کشور تعیین شده و پرداخت بدهی‌های برق و گاز عراق به ایران تسریع می‌شود.لووی الخطیب، وزیر برق عراق نیز در مراسم امضای تفاهم‌نامه برقی 19 بهمن، به بدهی‌های این کشور به ایران به توافقات مالی اخیر صورت گرفته بین دو کشور اشاره کرد و گفت: طبق صبحت‌های صورت گرفته بین بانک مرکزی ایران و عراق، توافقاتی در حوزه مسائل مالی صورت گرفته و این توافقات به گونه‌ای است که هیچ‌کدام از دو کشور ضرر نخواهند کرد.الخطیب با بیان اینکه در حال حاضر برای تبادلات بانکی بین دو کشور از سوی بانک مرکزی برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است گفت: براساس سیستم‌های مالی در این زمینه اقدام خواهیم کرد و مطمئن هستیم که هیچ‌کدام از دو کشور متضرر نخواهند شد.
به گزارش «تعادل»، بر اساس گزارش دیوان محاسبات ایالات متحده که در سال 2007 منتشر شد، در سال 1990 ظرفیت نصب شده برق عراق بیش از مصرف آن بود و قریب به 87 درصد مردم به برق دسترسی داشتند. اما مواردی مثل جنگ، تحریم و وندالیسم زیرساخت‌های برق عراق را به درجه شدیدی تخریب کردند.
پس از حمله امریکا به این کشور در سال 2003، به واسطه ترکیبی از مسائلی چون رکود، کمبود قطعات و انجام ندادن برنامه‌های نگهداری، ظرفیت تولید برق به روزانه 3 هزار و 300 مگاوات کاهش یافت.عراق از سال 2003 برنامه‌های جدی بازسازی نیروگاهی خود را آغاز کرد. انعقاد قرارداد برای وارد کردن برق از ایران نیز 2 سال پس از 2003 اتفاق افتاد و از آن زمان تاکنون طبق آمارهای دولتی، ایران روزانه بین 1500 تا 2000 مگاوات برق به عراق صادر کرده است.
اندیشکده سیاست‌گذاری بروکینز امریکا در سال 2010 گزارش داد که مردم عراق در فوریه این سال بطور متوسط در روز 15.5 ساعت به برق دسترسی داشته‌اند. این در حالی است که بغداد قبل از جنگ روزانه بطور متوسط 16 الی 24 ساعت به برق دسترسی داشت. البته در آن زمان نیز اوضاع دیگر نقاط عراق بسیار نابه‌سامان بوده و تنها در 4 الی 8 ساعت از روز به برق دسترسی وجود داشته است. رقمی که بعد از جنگ با تروریست‌های داعش کاهش نیز یافت.
تولید برق عراق در حال حاضر حدود 15 هزار و 700 مگاوات است و تقاضا به بیش از روزانه 23 هزار مگاوات رسیده است. با توجه به نیروگاه‌های تازه تأسیس این کشور که نیازمند گاز برای تولید برق هستند، این کشور بیش از پیش به برق و گاز ایران بطور توامان وابستگی پیدا کرده است.
