دبیر کمیته بازنگری در قراردادهای نفتی: چشم‌پوشی شرکت نفت چین از سود پروژه قابل تامل است
گروه انرژی| نادی صبوری|
بیژن زنگنه وزیر نفت ایران عصر پنج‌شنبه در حاشیه اکران خصوصی یک فیلم در پاسخ به این پرسش «تعادل» که واکنش او به انتشار خبری پیرامون معلق شدن سرمایه‌گذاری در فاز 11 پارس جنوبی از سوی شرکت سی ان پی سی چیست گفت: «ایران این اقدام را بررسی حقوقی خواهد کرد و متناسب با آن جواب خواهد داد». او با تاکید بر اینکه «شرکت CNPC هنوز به صورت رسمی موضع خود را به ایران اعلام نکرده است» در پاسخ به این پرسش که آیا ایران راهکاری را برای پیشبرد طرح توسعه فاز 11 بدون این شرکت در نظر دارد گفت: «دنیا هیچگاه بدون راه‌حل نخواهد بود».
رویترز چهارشنبه شب در گزارشی به نقل از 3 منبع آگاه ادعا کرد که شرکت چینی CNPC سرمایه‌گذاری خود در طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی را «معلق» کرده است. این شرکت نفتی چینی از تیر ماه سال 96 به صورت رسمی فعالیت در این طرح عظیم را آغاز کرده بود. طرحی که نه فقط برای ایران بلکه برای تمام طرفین کنسرسیوم با اهمیت بود. «ما اعتقاد داریم که الگوی جدید قراردادهای نفتی بطور متقابل برای شرکت ملی نفت، توتال، سی ان پی سی‌ای و پتروپارس و همچنین برای اقتصاد ایران سودآور خواهد بود». این جملاتی است که پاتریک پویانه مدیرعامل شرکت فرانسوی توتال 12 تیر ماه سال 1396 و در جریان انعقاد قرارداد طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی مطرح کرد. این قرارداد 4.8 میلیارد دلار ارزش داشت که سهم توتال در آن 50.1 درصد، سی ان پی سی ۳۰ درصد و پتروپارس ۱۹.۹ درصد تعیین شده بود. چندی پس از آنکه دونالد ترامپ رییس‌جمهوری ایالات متحده اعلام کرد که این کشور از برجام خارج خواهد شد، شرکت فرانسوی توتال ادامه حضورش در این پروژه را «ناممکن» اعلام کرد. طبق اظهاراتی که از سوی مسوولان وزارت نفت ایران اعلام شده است توتال در این پروژه تا لحظه خروج 90 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده بود که تا به نتیجه رسیدن پروژه امکان دریافت آن را نخواهد داشت.
نقش امارات
خبری که از سوی رویترز با ادعای معلق شدن سرمایه‌گذاری شرکت سی ان پی سی در فاز 11 منتشر شد، پیشتر نشانه‌های خود را بروز داده بود. وب سایت اماراتی “ د نشنال بیزینس “ کمی بعد از آنکه توتال اعلام کرد از این پروژه کنار خواهد رفت در گزارشی تلاش کرد نشان دهد سی ان پی به دشواری خواهد توانست در پروژه فاز 11 بماند. این گزارش با اشاره به جنگ تجاری که میان امریکا و چین درگرفته است نوشته بود که این جنگ ابهام زیادی را پیرامون تعاملات چین با ایران ایجاد و باعث شده است سی‌ان‌پی‌سی «انگیزه شدیدی» برای ترک پروژه داشته باشد. در حالی که این رسانه اماراتی که مواضعی خاص را دنبال می‌کند این گزارش را مدت‌ها پیش منتشر کرده است، در گزارشی که رویترز به منظور افشای تعلیق شدن سرمایه‌گذاری در فاز 11 منتشر کرد به این اشاره شده است که این اتفاق به دنبال 4 جلسه دیدار و مذاکره میان مقامات چینی و امریکایی و در راستای جنگ تجاری میان 2 کشور رخ داده است. اردیبهشت ماه سال جاری وزارت خزانه‌داری امریکا اعلام کرد که امارات با این کشور برای شناسایی و تحریم گروه‌های تازه در ایران همکاری دارد.
اهمیت فاز 11 برای CNPC
در حالی که شرکت چینی سی ان پی سی هنوز خروج یا حتی تعلیق سرمایه‌گذاری خود در فاز 11 پارس جنوبی را به صورت «رسمی» اعلام نکرده است، به نظر می‌رسد چنین اقدامی برای این شرکت مشکل‌آفرین باشد. بررسی «تعادل» از گزارش سالانه 2017 این شرکت نشان می‌دهد پروژه فاز 11 پارس جنوبی در کنار پروژه آزادگان و یک میدان نفتی کوچک در ابوظبی تنها پروژه‌های این شرکت در خاورمیانه محسوب می‌شوند که بطور قطع برای کمپانی از اهمیت زیادی برخوردارند. سابقه فعالیت این کمپانی در ایران به حدود 2 دهه پیش بازمی‌گردد. لی‌یو گانگ‌ژان مدیرعامل شرکت سی ان پی سی در جریان انعقاد قرارداد توسعه فاز 11 گفته بود: «از سال 1990 و از زمانی که CNPC به بازار ایران وارد شد علاقه‌مندی خود به بخش‌های مختلف این صنعت را نشان داد. امروز نیز اطمینان داریم که با حضور توتال به عنوان طرف عملیاتی در این قرارداد و نیز پتروپارس به عنوان شریک ایرانی، دستاوردهای بزرگی در زمینه دانش و تولید در تولید پارس جنوبی خواهیم داشت.» سی ان پی سی حتی در جریان تحریم‌های سازمان ملل متحد در دوره قبل نیز ایران را ترک نکرد، به همین واسطه است که خروج این شرکت چینی از مدل قراردادی IPC که نسبت به مدل قراردادی قبلی جذابیت بیشتری را برای شرکت‌های طرف حساب دارد، سوالات زیادی را پیش می‌آورد. آیه کاتبی دبیر کمیته‌ای که با عنوان «بازنگری در قراردادهای نفتی» پایه‌های اولیه ترم قراردادی IPC را گذاشتند در پاسخ به این پرسش «تعادل» که اعلام تعلیق سرمایه‌گذاری CNPC در ایران را با توجه به سود این شرکت‌ها در مدل جدید قراردادی چطور تحلیل می‌کند عنوان کرد: «در وضعیت فعلی چشم‌پوشی از مزایایی که شرکت‌های نفتی می‌توانند در ایران داشته باشند بسیار جای تامل است. اکنون ایران کمترین هزینه بیرون آوردن نفت و گاز را دارد، امن‌ترین کشور در منطقه است و نیروی کار متخصص و کارآمد قابل توجهی دارد». او در ادامه بر موضوع دیگری که اخیرا رخ داده است اشاره کرده و می‌گوید: «از طرف دیگر اختلاف نرخ ارز در وضعیت فعلی ایران را به بهشت سرمایه‌گذاری تبدیل کرده است. در چنین وضعیتی خروج شرکت CNPC از تفاوتی مهم میان دور فعلی تحریم‌ها با دور قبلی حکایت دارد.» خروج شرکت نفت دولتی چین از پروژه فاز 11 از منظر برخی با خروج شرکت توتال نیزمتفاوت است. شرکت فرانسوی توتال دارایی‌های قابل توجهی را در امریکا داشت که خارج شدن رسمی از پروژه را ناگزیر می‌کرد، در مورد CNPC اما ماجرا متفاوت به نظر می‌رسد. کاتبی در خصوص ضرری که شرکت‌ها پیش از اینکه یک پروژه به تولید برسد مجبور به تحمل آن می‌شوند عنوان کرد: «اساسا در پروژه‌های بالادست وقتی شرکتی وارد پروژه می‌شود تا زمانی که طرح به تولید نرسیده باشد همه‌چیز از جیب شرکت خرج شده است، حال زمانی که خروج از طرح به خواست طرف کارفرما نباشد، عملا پول از جیب شرکت می‌رود.» رقم دقیقی از سرمایه‌گذاری شرکت CNPC از تیر ماه سال گذشته تاکنون در پروژه فاز 11 منتشر نشده است اما روی کاغذ قرار بر این بوده است که این شرکت در فاز نخست پروژه مجموعا 300 میلیون دلار هزینه کند.
