گروه انرژی| علیرضا کیانی |
دستاورد توافق وین برای بازار نفت، کاهش یک‌درصدی قیمت در روز نخست باز شدن بازار پس از نشست اوپک بود. توافق نفتی پس از بحث‌های فراوان میان مخالفان و موافقان آن حاصل شد؛ اما آن‌چیزی که هنوز دور می‌نماید، رفع تنگنا در بازار است. بررسی «تعادل» از گزارش ماهانه اوپک نشان می‌دهد که طبق برآورد این سازمان تقاضای جهانی نفت خام در نیمه دوم سال جاری یک میلیون و 610هزار بشکه در روز افزایش را تجربه می‌کند. اگر اوپک تمام یک میلیون و 200 هزار بشکه توافق شده در نشست خود را نیز وارد بازار کند (که امری بعید به نظر می‌رسد) همچنان تنگنا در بازار وجود خواهد داشت. هدف توافق وین و افزایش تولید (آن‌چنان که عربستان‌سعودی و روسیه آن را می‌خوانند) یا بازگشت به توافق 2016 (آن‌گونه که ایران از آن یاد می‌کند) ایجاد ثبات در بازار مصرف و تولید بوده است. این مطلب به‌خصوص در سخنان وزیر نفت عربستان و روسیه مشهود بوده و هست. با این همه، در نگاه کشورهای تولیدکننده، عرضه نفت به میزان توافق همچنان جوابگو نبوده و تنگنای عرضه، حداقل تا پایان سال جاری، پا بر جاست. این باعث می‌شود پیش‌بینی روندی که قیمت طلای سیاه در ماه‌های آتی از سر خواهد گذراند چندان ساده نباشد.
به‌دنبال توافق اخیر کشورهای اوپک و غیراوپک برای افزایش تولید به میزان یک میلیون بشکه در روز، سرمایه‌گذاران خود را برای ورود این حجم از نفت به بازار آماده می‌کنند. همین امر باعث شد تا قیمت هر بشکه نفت برنت در معاملات روز دوشنبه، یک درصد سقوط کند. با وجود افزایش عرضه و احتمال کمتر شدن شکاف میان عرضه و تقاضای جهانی، تحلیلگران بر این‌باروند که تنگنا بر بازارهای نفتی در سال جاری همچنان حکمفرما خواهد بود.
قیمت معاملات آتی نفت برنت، در ساعت
9:17 صبح به وقت گرینویچ، 78 سنت کاهش یافت تا بشکه‌یی 74 دلار و 78 سنت معامله شود. در همین حال، به دلیل توقف عرضه نفت کانادا، قیمت نفت خام سبک امریکا 25 سنت افزایش یافت تا هر بشکه از وست‌تگزاس‌اینترمدییت
68 دلار و 83 سنت به فروش برسد.
اما مشخص نیست این وضعیت چقدر ادامه دارد، سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام پیش‌تر در گزارش ماهانه خود نوشته بود: «تحولات اخیر در بازار نفت باعث شده تا پیش‌بینی نیمه دوم سال دشوار شود. از آغاز سال تا انتهای ماه مه، قیمت نفت خام 30 درصد نسبت به قیمت در همین زمان در سال گذشته افزایش یافته است و برنت برای نخستین‌بار پس از سال 2014، میانگین قیمت 70 دلار در هر بشکه را به ثبت رساند. برداشت نفت از انبار‌ها، تقاضای بالا و تحولات ژئوپلیتیک به افزایش قیمت کمک کردند. در همین مدت، قیمت قراردادهای آتی نفت خام امریکا، وست تگزاس اینترمدییت، در بازار معاملات تجارتی نیویورک (نایمکس) به متوسط قیمت 69 دلار و 9 سنت در هر بشکه رسید. با وجود این، در ماراتن قیمت، نفت خام امریکا به‌دلیل افزایش تولید در این کشور و افزایش ارزش دلار از دیگر سبدها عقب مانده است. اخیرا، به‌دلیل بالا رفتن نااطمینانی‌ها و انتظار معامله‌گران برای بازگشت عرضه نفت به بازار، روند صعودی بهای قراردادهای آتی نفت خام، اندکی از تب و تاب افتاده است.»
البته این گزارش پیش از توافق کم‌دردسر اوپک در نشست هفته اخیر منتشر شده بود، البته بلافاصله بعد از انتشار خبر توافق اوپک بر سر افزایش تولید در انتهای هفته کاری گذشته، قیمت‌ها افزایش یافت. دلیل این افزایش از نگاه کارشناسان بازار این بود که معامله‌گران افزایش تولید به میزان توافق شده را برای تقویت طرف عرضه بازار کافی نمی‌دیدند.
اوپک و متحدانش شامل روسیه از سال ۲۰۱۷ برای حذف مازاد عرضه و تقویت قیمت‌ها تولیدشان را به میزان 1.8 میلیون بشکه در روز کاهش داده‌اند.
کالوم مک‌فرسون، مدیر بخش کالا در شرکت مدیریت دارایی اینوستک گفت: «تا اینجای کار معلوم نیست که مقدار افزایش توافق توسط کدامیک از اعضای توافق یا به چه نسبتی تولید خواهد شد. یک راه آسان، تسهیل محدودیت تولیدکنندگان با تولید کمتر از 600 هزار بشکه در روز و اعمال محدودیت روی تولیدکنندگانی با ظرفیت مازاد 600 هزار بشکه در روز است. از این طریق می‌توان التزام 100درصدی به توافق را تضمین کرد.» وی ادامه داد: «با وجود این، بعید است کشوری مثل ونزوئلا بتواند از ظرفیت مازاد خود استفاده کند. بنابراین ظرفیت‌های اینچنینی سر جای خود باقی خواهد ماند. از همین‌رو، التزام 100درصدی به توافق روی کاغذ به معنای افزایش یک‌میلیون و 200 هزار بشکه در تولید است.» هرچند او اعتقاد دارد که ورود این حجم نفت خام به بازار در عمل ممکن نیست. به‌دلیل اختلالات غیرمنتظره در عرضه کشورهایی مانند ونزوئلا و آنگولا، تولید این گروه پایین‌تر از سقف تعیین شده بوده است.
از سویی دیگر نیز تحلیلگران هشدار داده‌اند که ظرفیت شناور اندکی برای افزایش چشمگیر تولید وجود دارد. آن-لوئیس هیتل، ناظر کهنه کار بازار نفت و مشاور شرکت نفتی وود مکنزی به روزنامه استار کانادا گفت: «تنها کشوری در اوپک، که می‌تواند تولید خود را افزایش دهد، عربستان است و بنابراین تفسیر این کشور از توافق اوپک، تنها تفسیری است که اهمیت دارد.»
وزیر انرژی عربستان نیز به نوبه خود ضمن وعده کنترل قیمت نفت، اعلام کرد: «مصرف‌کنندگان خیال‌شان از بابت وجود نفت برای خرید و نظارت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بر بازار راحت باشد.» خالد الفالح وزیر انرژی عربستان، در حاشیه نشست خود در وین با الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه به خبرنگاران گفت: «ما هر کاری که لازم باشد انجام می‌دهیم تا بازار نفت در تعادل باشد». با این همه، روزنامه استار با اشاره به سکوت فالح و نواک درمورد جزئیات و چگونگی اجرای توافق اوپک و غیراوپک، این امر را نشانه «مبهم بودن توافق اخیر اوپک» دانست.
بعد از جلسه رسمی روز جمعه، اوپک در کنفرانس خبری روز شنبه خود، تلویحا از افزایش تولید به مقدار بیشتری سخن گفت. به گزارش رویترز، بانک امریکایی گلدمن ساکس در یادداشتی که روز یک‌شنبه منتشر شد در این باره نوشت: «کنفرانس خبری روز شنبه اوپک‌پلاس و توضیحات این گروه درباره افزایش یک میلیون بشکه‌یی در فصل دوم سال 2018، به روشنایی بیشتر ابعاد تصمیم سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش کمک کرد.» همچنین، در یادداشت این بانک آمده است: «انتظارات از جلسه روز جمعه افزایش تولید به مقدار بیشتری بود اما هدف اوپک ثبات ذخایر بوده است و نه ایجاد مازاد در بازار.»
ادوراد بل، تحلیلگر بازار کالا در بانک ان‌بی‌دی امارات درباره قیمت نفت پس از توافق وین به رویترز گفت: «زمانی که تبعات توافق وین به بازار برسد، انتظار ما است که قیمت برنت تا پایان سال، در رنج 65 تا 79 دلار در هر بشکه نوسان کند.» گلدمن ساکس هم هشدار داد که «توقف استحصال نفت از ماسه‌نفت‌‌های کانادا در شرکت سینکرود به کاهش عرضه ماه جولای در امریکای شمالی به میزان 360 هزار بشکه منجر می‌شود.» همچنین این بانک افزود: «کاهش تولید نفت در کانادا، به تشدید تنگنای موجود در عرضه جهانی دامن خواهد زد و ضرورت افزایش تولید اوپک را بیش از پیش نمایان می‌کند.»
اما چنان که رویترز می‌نویسد، بانک انگلیسی بارکلیز اعلام کرد تعهد اوپک و روسیه برای افزایش تولید، کمبود عرضه ۲۰۰ هزار بشکه در روز در نیمه دوم سال ۲۰۱۸ را به ۲۰۰ هزار بشکه در روز مازاد عرضه تبدیل می‌کند و شرکت وود مکنزی در یادداشتی نوشت که توافق اوپک مصالحه میان پاسخ به فشار مصرف‌کنندگان و نیاز کشورهای تولیدکننده نفت برای حفظ قیمت‌های فعلی و جلوگیری از آسیب دیدن اقتصادهای‌شان را نشان می‌دهد.
اما هنوز هیچ کدام از تحلیلگران پیش‌بینی دقیق و قطعی از آنچه قیمت نفت در نیمه دوم سال 2018 طی خواهد کرد ارائه نکردند. قیمت صرفا تابعی از توافق اوپک نیست بلکه از فاکتور تقاضا و وضع اقتصادی نیز تاثیری چشمگیر می‌گیرد. پیش‌تر اوپک در گزارش ماهانه خود نوشته بود: «رشد کمتر از حد انتظار کشورهای سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی، OECD، باعث شد تا فعالیت‌های اقتصادی جهانی در فصل اول سال 2018 رشدی کم‌فروغ را تجربه کند. برآورد رشد جهانی برای سال 2018 همچنان روی
3.8 درصد ماند، هرچند انتظار می‌رود که در نیمه دوم سال، اقتصاد جهانی به دلیل پیش‌بینی رشد بالاتر برای اقتصاد امریکا، رشد بهتری داشته باشد. تحلیلگران رشد اقتصادی امریکا در نیمه دوم سال را از تبعات اقدامات مندرج در بسته تحریک مالی می‌دانند که دولت ترامپ در ابتدای سال به کنگره امریکا تسلیم کرده بود. همچنین، پس از شروعی آرام در ابتدی سال، حال برآوردها خبر از افزایش رشد ژاپن و کشورهای اتحادیه اروپا نیمه‌دوم سال را می‌دهند. همین‌طور احتمال می‌رود که رشد اقتصادهای مهم در حال ظهور نسبت به فصل اول سال 2018 کاهش یابد. از طرف دیگر، به نظر می‌رسد که چین قصد دارد به سیاست‌های مالی انقباضی خود ادامه دهد. این مهم در کنار سیاست‌های پولی ایالات متحده ممکن است رشد اقتصادی در فصل دوم 2018 را محدود سازد. پس از بهبود شرایط اقتصادی هند در فصل اول سال 2018، برآوردها از این کشور نیز از کاهش رشد در نیمه دوم سال جاری خبر می‌دهند.»
در ادامه این گزارش آمده بود: «برآوردها از اقتصاد برزیل و روسیه در نیمه دوم سال 2018 از ثبات این دو تولیدکننده غیراوپکی نفت خبر می‌دهد؛ هرچند که اقتصاد این دو کشور پهناور تابع تغییرات کوتاه‌مدت قیمت کالا و تحولات سیاسی است. علاوه‌بر این، بازگشت دوباره موانع تجارت جهانی، افزایش سطح قرضه کشورها و احتمال نوسان در بازارهای مالی و اجرای سیاست‌های انقباض مالی از جمله چالش‌هایی است که می‌تواند بر پویایی‌های حاکم بر رشد اقتصاد در فصل دوم سال 2018 اثر گذارد.»
اوپک در بخش دیگری از گزارش خود تصریح می‌کرد: «برآوردها از رشد تقاضای جهانی در فصل دوم سال 2018 افزایشی
یک میلیون و610 هزار بشکه در روز نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهند.» به این ترتیب باید گفت حداقل روی کاغذ افزایش کامل روزانه یک میلیون و 200 هزار بشکه‌یی نیز از سوی اوپک، در نیمه دوم فصل 2018 جذب بازار می‌شود و در نتیجه نخواهد توانست قیمت را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
