گروه انرژی
دستور دونالد ترامپ به 3 وزارتخانه این کشور برای مشخص کردن مکانیسم جدید تحریم‌های نفتی علیه ایران که از سال 2016 تاکنون تعلیق شده بود، در روز دوشنبه منتشر شد اما این دستور همچنان نتوانسته ابهام درخصوص آینده عرضه نفت خام سومین تولیدکننده نفت خام اوپک را از بین ببرد. از سویی بازار نفت خام با توقف روند افزایشی روبه‌رو شد که نشان می‌داد خطر کاهش عرضه ازسوی ایران، اثر خود را کمرنگ کرده است؛ از سویی دیگر نیز آژانس بین‌المللی انرژی، گزارش ماهانه خود را منتشر کرده و صراحتا عنوان کرد که فعلا فضای «عدم قطعیت» بر آینده صادرات نفت ایران حکمفرماست. البته بخشی از گزارش IEA به نوعی تایید‌کننده ادعای ترامپ مبنی بر تحمل بازار در حذف مقدار قابل‌توجهی از نفت خام ایران است. مشروح گزارش «تعادل» از 2 مواجهه با بیانیه کاخ سفید که یکی مربوط به واکنش قیمت‌ها و دیگری مربوط به نگاه آژانس بین‌المللی انرژی است در ادامه می‌خوانید.
دیروز رویترز نوشت که با وجود ادامه روند کاهش عرضه نفت اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و متحدانش و بازگشت قریب‌الوقوع تحریم‌های ایران، بالا بودن عرضه نفت باعث شد قیمت طلای سیاه در روز گذشته کاهش یابد. فیوچرهای نفت برنت در ساعت 6:44 صبح به وقت گرینویچ،
21 سنت یا 0.3درصد نسبت به روز قبل کاهش یافت تا در بشکه‌یی 78 دلار و 22 سنت معامله شود. فیوچرهای نفت خام امریکا، وست‌تگزاس‌اینترمدییت نیز با کاهش 28 سنتی یا 0.4درصدی معادل 71.03دلار معامله شد.
با وجود افت قیمت در معاملات روز جاری، دو شاخص اصلی نفت جهان، برنت و وست‌تگزاس اینترمدییت با رکورد سال 2014 یعنی 79.47دلار و 71.92دلار که روز دوشنبه به آن صعود کرده بودند، فاصله چندانی ندارند.
رویترز می‌نویسد که نشانه‌هایی در بازارهای معاملات فیزیکی وجود دارد که سرمایه‌گذاران مالی را محتاط کرده است. همچنین نشانه‌هایی از افزایش تولید غول‌هایی مانند اکسون موبیل، رویال داچ شل، شورون، بریتیش‌پترولیوم و توتال دیده می‌شود.
در گزارشی که موسسه اطلاعات مالی اس‌اند‌پی گلوبال ریتینگز در روز سه‌شنبه منتشر کرد، عنوان شده است: «تولید بالقوه و بالفعل غول‌های بازار در حال افزایش است.»
به گزارش رویترز، در حالی که عرضه نفت غرب تگزاس و کانادا به علت مشکلات خط لوله کاهش یافته، فروشندگان محموله‌های نفتی غرب آفریقا، روسیه و قزاقستان با چالش یافتن مشتری مواجه شده‌اند که همین امر باعث شده قیمت محموله‌های نفتی کاهش یابد و تفاوت فروش لحظه‌یی محموله‌های نفتی نسبت به قیمت فیوچرهای نفتی به بیشترین مقدار خود در سال‌های اخیر برسد.
طبق گزارش موسسه امریکن پترولیوم، اختلالات در خط لوله در امریکای شمالی، باعث شده ذخایر نفت ایالات‌متحده 4.9 میلیون بشکه افزایش یافته و به 435.6میلیون بشکه برسد. آمار رسمی تولید و ذخایر نفت و فرآورده‌های نفتی از سوی اداره اطلاعات انرژی امریکا عصر روز چهارشنبه منتشر خواهد شد.
گرگ مکه‌نا تحلیلگر ارشد اطلاعات در موسسه تبادلات فیوچر اکسی‌تریدر، در همین رابطه به رویترز گفت: «داده‌های موسسه امریکن پترولیوم در مورد امریکا نشانگر این است که قیمت‌ها به حداکثر خود رسیده‌اند یا اینکه حداقل نشانگر یک وقفه در روند قیمت‌ها هستند.»
داده‌های رسمی دولت امریکا از ذخایر این کشور نیز روز چهارشنبه توسط اداره اطلاعات انرژی امریکا، EIA، منتشر خواهد شد. موسسه تبادلات اوراق آتی فیلیپس مستقر در سنگاپور در این باره به رویترز گفت: «باتوجه به افزایش تعداد دکل‌های حفاری در امریکا و سطح تولید در این کشور، انتظار ما این است که گزارش EIA تحلیلی محافظه‌کارانه از اوضاع ارائه دهد.» باوجود کاهش قیمت در روز چهارشنبه و پیشی گرفتن سفته‌بازی در بازار نفت از معاملات فیزیکی، به‌طور کلی شرایط بازار نفت خام به نسبت سال 2017 (زمانی که کشورهای اوپک برای کاهش حجم ذخایر و بالا بردن قیمت‌ها محدودیت عرضه نفت را به بازار تحمیل کردند) با تنگنای بیشتری مواجه است.
با درنظر داشتن اعمال مجدد تحریم‌های امریکا علیه سومین تولیدکننده نفت اوپک و بالا بودن تقاضا، تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که سایه تنگنای عرضه در ادامه سال جاری همچنان بر بازار نفت سنگینی خواهد کرد. قیمت‌‌های بالای نفت دیگر بازارها را نیز متاثر خواهد کرد. در گزارش بانک مورگان استنلی در هفته جاری نیز به این مطلب این‌طور اشاره شده بود: «بالا رفتن قیمت نفت ریسک افزایش قیمت را به تمام کالاها منتقل می‌کند.»
IEA چه می‌گوید؟
تصمیم ایالات‌متحده برای خروج از برنامه جامع اقدام مشترک که محدودیت‌هایی را روی اقدامات هسته‌یی ایران اعمال می‌کرد، باعث شد تا کانون تحلیل بازار از مسائل بنیادین منحرف و متوجه مسائل ژئوپلیتیک شود. در این روزهای ابتدایی، عدم قطعیت قابل درکی درباره تاثیر بالقوه اقدام امریکا روی صادرات نفت ایران که هم‌اکنون حدود 2.4 میلیون بشکه در روز است، وجود دارد. مهلتی 180 روزه برای مشتریان نفت ایران از طرف ایالات‌متحده درنظر گرفته شده که استراتژی خرید خود را تعدیل کنند. با این همه، تکلیف استثنائات و سایر مسائل مربوط به تحریم‌ها از قبیل نحوه اعمال هنوز روشن نیست. به‌علاوه، سایر امضا‌کنندگان برجام اعلام کرده‌اند که به این توافق پایبند خواهند ماند.
زمانی که تحریم‌ها در سال 2012 علیه ایران اعمال شد، صادرات نفت ایران در حدود یک میلیون 200هزار بشکه کاهش یافت. هنوز برای پیش‌بینی آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد زود است؛ با این‌همه باید دید که آیا دیگر تولیدکنندگان نفت می‌توانند عرضه منظم نفت به بازار و جبران نبود نفت ایران را تضمین کنند. در کوتاه‌مدت، کشورهای ونزوئلا و مکزیک نمی‌توانند تولید خود را افزایش دهند اما سهمی از 1.5 میلیون بشکه‌یی که کشورهای اوپک و متحدان آنها طبق پیمان وین تعهد دارند تا از تولید خود بکاهند، می‌تواند نیاز بازار را تامین کند. اندک زمانی پس از اعلام تصمیم امریکا، بیانیه‌یی از سوی عربستان‌سعودی منتشر شد که بر اهمیت همکاری میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت برای کاهش احتمال کمبود عرضه در بازار صحه می‌گذاشت. بیانیه عربستان با استقبال گرمی مواجه شد، آن هم در شرایطی که احتمال کاهش صادرات نفت ایران تنها خطری نیست که بازار را تهدید می‌کند.
در ونزوئلا، کاهش تولید نفت در حال سرعت گرفتن است و تا پایان سال جاری این احتمال وجود دارد که تولید چند صد هزار بشکه در روز کاهش یابد. داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی برای ماه آوریل نشان می‌دهد که تولید ونزوئلا 550 هزار بشکه کمتر از هدف تولیدی این کشور تحت توافق وین است. کمبود عرضه نفت از دو منبع ایران و ونزوئلا می‌تواند خطر بزرگی را پیش روی تولیدکنندگانی قرار دهد که هدف آنها نه‌تنها جلوگیری از افزایش شدید قیمت‌هاست که به فکر پر کردن خلأ در بازار نفت هستند؛ خطری که هم متوجه تعداد بشکه‌های نفت است و هم کیفیت نفت. بار این اضافه تولید بیشتر از آن چیزی است که تنها تعهد عربستان‌سعودی بتواند تعادل بازار را تضمین کند.
تصمیم دولت امریکا تا همین‌جای کار هم تا حد زیادی تاثیر خود را روی قیمت‌ها گذاشته است. این اقدام در کنار افزایش تقاضا، تعهد به توافق وین و سقوط سهام نفت (چنانکه در داده‌های جدید مشهود است) به افزایش قیمت برنت به بشکه‌یی 77دلار منجر شده است. در حالی که بازیکنان بزرگ بازار نفت در حال بررسی چگونگی پاسخ دادن به سیاست جدید امریکا هستند، این گزارش نشان می‌دهد که توازن در بازار، همچنان در خطر است، هر چند شدت تنگنای عرضه کمتر از ماه گذشته است. به‌دلیل افزایش قیمت‌ها، آژانس برآوردهای خود برای رشد تقاضای نفت جهانی در سال 2018 را به میزان 40هزار بشکه کاهش داده تا به 1.4 میلیون بشکه در روز برسد. همچنین، گزارش برآورد خود از رشد تولید نفت امریکا را 120 هزار بشکه به سمت بالا اصلاح کرد.
در ادامه گزارش IEA آمده است، همان‌طور که صندوق بین‌المللی پول اخیرا اشاره کرده است، اقتصاد جهانی اوضاع خوبی دارد. بنابراین اعتماد ما نسبت به اینکه رشد تقاضای اساسی در سراسر جهان قوی باقی می‌ماند، حفظ خواهد شد. رشدی که عامل مهمی در افزایش اخیر قیمت نفت خام بوده است.
همچنان، واقعیت این است که بهای نفت خام از ماه ژوئن 2017 تاکنون نزدیک به 75درصد رشد کرده است. اگر چنین جهش بزرگی، روی رشد عرضه اثر نگذارد، بسیار خارق‌العاده خواهد بود. این به ویژه زمانی معنادار‌تر می‌شود که به این مساله دقت کنیم که یارانه متعلق به مصرف‌کننده نهایی در اقتصادهای نوظهور در چند سال اخیر کاهش یافته یا قطع شده است.
در طرف عرضه، در اقلیم ژئوپلیتیک نامطمئن فعلی، تولید بالای نفت خام از طرف ایالات‌متحده کمک مهمی برای جبران کاهش عرضه از هر طرف دیگری خواهد بود. در حال حاضر گزارش IEA باتوجه به اختلاف قیمت گسترده‌یی که بین انواع شاخص نفت WTI ایجاد شده و تا 15 دلار رسیده است، در برآورد خود از رشد تولید نفت خام ایالات‌متحده در سال 2018 تجدید نظر کرده و آن را البته به مقدار محدودی افزایش داده است.
ما می‌دانیم که پروژه‌های زیادی در دست توسعه هستند که هدف آنها کمک به دستیابی تولیدات نفتی ایالات‌متحده به بازار است.
برای دوره‌یی، تمرکز روی ذخایر تجاری کشورهای OECD قرار داشت و داده‌های جدید حاکی از کاهش بیشتر در ماه مارس است. این کاهش 27میلیون بشکه‌یی درنهایت سبب شده ذخایر در پایین‌ترین سطح 3 سال اخیر و یک میلیون بشکه پایین‌تر از ذخایر متوسط 5 ساله قرار گیرند.
در حال حاضر، از آنجا که تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به‌دنبال محدود کردن نوسان در بازار هستند، سرعت تغییر چشم‌انداز ژئوپلیتیک، توجه را از ذخایر نفتی می‌گیرد. آژانس بین‌المللی انرژی به سهم خود تحولات را از نزدیک رصد کرده و آماده است تا در صورت احتیاج بازار را نسبت به عرضه کافی، مطمئن کند.
