گروه انرژی
شاید در ظاهر باورنکردنی به نظر برسد اما واقعیت این است که نهاد «استانداری» و شخص «استانداران» همواره یکی از مهم‌ترین موانع پیش روی بستن چاه‌های غیرمجاز آب بودند. اولویت استانداران حفظ ثبات در کوتاه‌مدت بوده است، ثباتی که به آب گره خورده و به همین واسطه هرگونه تغییر در آن با مخالفت نهاد استانداری مواجه می‌شد. «تعادل» بارها در گزارش‌های مختلفی که از گفت‌وگو با دبیر ستاد احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی تهیه می‌شد، به این موضوع پرداخت که استانداری استان‌های مختلف سد راه فعالیت این ستاد هستند. چیزی که سرعت بستن چاه‌های غیرمجاز آب در ایران را نیز به شدت کاهش داد. آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت نیرو نشان می‌دهد که از مجموع 794هزار چاه آب در ایران، 330هزار چاه غیرمجاز است. آماری که خود بیانگر شدت اهمیت ممانعت از فعالیت این چاه‌هاست. رضا اردکانیان اما از روز نخست نشان داد که به دنبال راه‌حلی متفاوت در این زمینه است. نشست عصر روز شنبه او با استانداران را باید در این قالب دید و در نتیجه آن را نشستى مهم که شاید یکی از ستون‌های آینده آبی ایران را تشکیل می‌دهد، تلقی کرد. اردکانیان در این جلسه که تمام استانداران ایران در آن حضور داشتند «استانداران را اصلی‌ترین بازیگران عرصه میان بخشی آب» توصیف کرده است.
مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه کشور زمستان پارسال در گزارشی که هدف آن «امکان‌سنجی اتصال پهنه‌های آبی شمال و جنوب ایران بود» اطلاعاتی دسته اول را درباره وضعیت منابع آبی منتشر کرد. طبق اطلاعات مندرج در این گزارش عنوان شده بود که در حالی که در 51سال اخیر 131میلیارد مترمکعب آب زیرزمینی برداشت شده است، تنها در 15سال اخیر 75میلیارد مترمکعب برداشت «اضافه» آب صورت گرفته است. وضعیتی که در نهایت به تبدیل شدن 366 دشت از 605 دشت ایران به «دشت ممنوعه» رسیده است. رضا اردکانیان وزیر نیرو با علم به چنین وضعیتی سکان اداره این وزارتخانه را در دست گرفت اما از همان ابتدا نشان داد بیش از هر چیز به دنبال این است که کلیشه‌ها در خصوص مسوولیت آب در ایران را زدوده و دیگر نهادها را به اندازه وزارت نیرو در این امر دخیل کند. جلسه عصر روز شنبه او با استانداران ایران، تلاشی در همین راستا بوده است. به گزارش «تعادل» و به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو، رضا اردکانیان وزیر نیرو در گردهمایی استانداران سراسر کشور که با محوریت کارگروه ملی سازگاری با کم آبی برگزار شد، گفت: در مدیریت منابع آب باید بر اولویت‌های هر استان تمرکز کنیم و بنایی برای تهیه یک نسخه واحد برای کل کشور نداریم.
وی با تاکید بر اینکه دولت به تنهایی نمی‌تواند مساله آب را حل کند، ادامه داد: برای به ثمر رسیدن مجموعه‌یی از طرح‌های آبی کشور تعامل منسجم و موثر میان دستگاه‌های دولتی و نهادهای بیرون از دولت لازم است.
اردکانیان ماهیت موضوع آب را میان‌بخشی و استانداران را اصلی‌ترین بازیگران عرصه میان‌بخشی آب دانست و افزود: هرگاه مساله خشکسالی مطرح می‌شود، ذهن‌مان متوجه تامین منابع جدید است؛ چون اصلاح روش موجود مصرف، سخت‌تر است. به همین دلیل از ساختن سد، تونل یا بارورکردن ابرها استقبال می‌کنیم، چرا که ما را از اصلاح شیوه مصرف دور می‌کند؛ البته ما باید وظیفه خود در تامین منابع آبی را انجام دهیم، ولی مهم‌تر این است که شیوه مصرف آب را اصلاح کنیم. وزیر نیرو تاکید کرد: اگر به دنبال تصفیه پساب نرویم مسلما هر آب جدیدی هم که تامین کنیم، آلوده می‌شود. اساس کار ما باید این باشد که از خشکسالی بهترین استفاده را کرده و شیوه مصرف خود را اصلاح کنیم و عرصه میان‌بخشی آب را به رسمیت بشماریم.
حل همگانی مسائل مزمن
اردکانیان با اشاره به تشکیل کمیته استانی کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی خاطرنشان کرد: اختیارات به این کمیته واگذار شده و پشتیبانی‌های لازم نیز به عمل می‌آید. استان‌ها برنامه‌های خود را به کارگروه ارائه کنند. ما هم باید بر اولویت‌های هر استان تمرکز کنیم و بنایی برای تهیه یک نسخه واحد برای کل کشور نداریم. ما حول کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی ظرفیت‌سازی کرده و برنامه‌های مشترک خود را تدوین می‌کنیم و بسیار امیدواریم که با کمک هم بتوانیم مسائل مزمن و قدیمی آب و کشاورزی را حل کنیم.
اردکانیان با تاکید بر اینکه در تلاشیم با استفاده از کارگروه یاد شده مسائل بسیار مزمن بخش آب و کشاورزی کشور را مدیریت کنیم، گفت: از اسفندماه سال گذشته با تشکیل این کارگروه ملی تاکنون مشکلات آبی دو استان اصفهان و خوزستان در دستور کار قرار گرفته است که در جلسه فردای کارگروه نیز تصمیمات کمیته تخصصی در مورد چگونگی مدیریت آب اصفهان بررسی و نهادینه خواهد شد.
وی با اشاره به دستور مکتوب امروز رییس‌جمهور برای تشکیل مستمر جلسات کارگروه و ارائه گزارش هفتگی به دولت ادامه داد: در این کارگروه بنا نداریم نسخه ملی بپیچیم. هر استان دارای اولویت مختلفی است و باید روی آنها متمرکز شویم.
عقب‌ماندگی در مدیریت آب
وزیر نیرو با تاکید بر اینکه کشور با عقب‌ماندگی در پرداختن به جنبه‌های صحیح مدیریت آب روبه‌روست، تصریح کرد: امروزه در دنیا و به ویژه در مناطق که با موضوع خشکسالی مواجه هستند مدلی که حکومت‌ها برای حکمرانی منابع آب انتخاب می‌کنند، حاکی از سطح توسعه‌یافتگی آن کشور است.
اردکانیان با تاکید بر اینکه میان‌بخشی بودن آب باید به رسمیت شناخته شده و وارد برنامه‌ها شود، عنوان کرد: اگر بنا باشد وزارت نیرو در ستاد فقط روی نظام تخصیص آب متمرکز شود، مسلما همان‌گونه که این امر در هیچ جای دنیا ثمره‌یی نداشته است در کشور ما هم کارساز نخواهد بود، بنابراین باید با کمک تمام بخش‌ها بتوانیم معضلات موجود در بخش آب را برطرف کنیم.
وی با تاکید بر اینکه باقی ماندن در موضوعات منطقه‌یی مسائل موجود بخش آب را حل نخواهد کرد، گفت: وجه ملی این مهم را نباید نادیده بگیریم.
اشاره به آمایش سرزمین
اردکانیان در جلسه خود با استانداران به یکی از طرح‌های مغفول مانده در ایران که نبود آن آسیب‌های فراوانی را به دنبال داشته نیز اشاره کرده و یادآور شد: یکی از مسائل بسیار مهمی که طی چهار دهه گذشته به ثمر ننشسته و روی زمین مانده طرح آمایش آب‌محور است که باید هر چه سریع‌تر با کمک ظرفیت علمی کشور در مقیاس استان‌ها تهیه شود تا بتوانیم تابلوی تمام‌نما از وضعیت استان‌ها گردآوری کنیم.
اردکانیان بر لزوم حفظ چارچوب کارگروه سازگاری با کم‌آبی تاکید کرد و گفت: این ظرفیت در سازمان‌های ستادی ما وجود دارد که سالیان متمادی در سنگر اهمیت فعالیت‌های ستادی خود قرار بگیریم و تنها انگشت اتهام را به سمت دستگاه‌های دیگر بگیریم. ولی باید این چارچوبی که با حضور دستگاه‌های مختلف کشور تشکیل شده باقی بماند تا بتوانیم با کمک جمعی بر مشکلات موجود در این بخش غلبه و ضعف‌های موجود را برطرف کنیم.
از پشت کم‌بارشی بیرون بیاییم
وزیر نیرو با تاکید بر پیگیری مدل حوضه‌های آبریز در کشور خاطرنشان کرد: با تلاش جدی در این زمینه درصددیم تا این مهم به عنوان فعالیتی جدی و فوری در دستور کار قرار بگیرد.
اردکانیان تاکید کرد: کم‌بارشی تنها یک نمونه از مشکلات بخش آب کشور است و نباید سایر مشکلات این حوزه پشت معضل کم‌بارشی پنهان شوند. وی در بخش پایانی سخنان خود گفت: در مناطقی که همچنان کمیته استانی کارگروه تشکیل نشده باید هر چه سریع‌تر این مهم در دستور کار قرار گرفته و فعال شود. با هماهنگی رییس سازمان صدا و سیما در تلاشیم تا بحث‌های موجود این حوزه در معرض افکار عمومی قرار بگیرد تا با کمک تمام بخش‌های کشور بتوانیم مسائل عدیده موجود این حوزه را حل کنیم.
