گروه انرژی حمید مظفر
در یک هفته اخیر قیمت نفت خام در بازارهای جهانی رشد قابل‌توجهی داشت به نحوی که نفت برنت برای نخستین‌بار از سال 2015 ساعاتی را بالای 70 دلار در هر بشکه تجربه کرد. البته در روزهای پنج‌شنبه و جمعه اشتیاق بازار برای عبور کامل از مرز 70 دلار عبور کرد و نفت برنت هفته معاملاتی خود را با قیمت 68 دلار و 61 سنت در هر بشکه به پایان رساند.
اما روز گذشته و در نشست وزارتی کمیته مشترک نظارت بر اجرای توافق کاهش تولید (JMMC) اظهاراتی از سوی وزیر انرژی عربستان‌سعودی مطرح شد که انتظار می‌رود از امروز تاثیر خود را بر بازار بگذارد و مجددا شاهد رشد قیمت نفت خام باشیم.
شهر مسقط پایتخت پادشاهی عمان روز گذشته میزبان نشست کمیته مشترک نظارت بر اجرای توافق نفتی بود. کمیته‌یی که علاوه بر عمان، اعضای دیگری همچون عربستان‌سعودی، امارات‌متحده‌عربی، کویت، الجزایر، ونزوئلا و روسیه نیز دارد.
براساس تصمیمی که در نشست 173 سازمان کشورهای صادرکننده نفت اتخاذ شد، توافق کاهش تولید تا پایان سال 2018 (به شرط بازنگری در نشست ماه ژوئن) تمدید شد. اما روز گذشته و وزیر انرژی عربستان‌سعودی خواستار این شد که کشورهای مشارکت‌کننده در توافق کاهش تولید در سال 2019 نیز به همکاری خود ادامه دهند. اما آیا این اظهارنظر وزیر انرژی عربستان را می‌توان به این صورت تفسیر کرد که کاهش یک‌میلیون و 800هزار بشکه‌یی از تولید روزانه نفت جهان، در سال 2019 نیز ادامه خواهد داشت؟ الفالح در این رابطه عنوان کرد: «این ادامه همکاری ممکن است به معنای شکل جدیدی از توافق به جای تداوم کاهش عرضه نفتی باشد که در ماه‌های اخیر قیمت نفت را افزایش داده است.»
به گزارش «تعادل» به نقل از رویترز، این نخستین‌باری است که عربستان‌سعودی به‌صورت عمومی شانسی را برای فرم جدید همکاری بین تولیدکنندگان قائل مى‌شود. الفالح در گفت‌وگو با خبرنگاران حاضر در مسقط بیان داشت که این تمدید همکاری، جهان را اقناع خواهد کرد که همکاری میان تولیدکنندگان پایدار خواهد بود. وزیر انرژی عربستان افزود: «ما نباید تلاش‌های خود به سال 2018 محدود کنیم. ما نیاز به گفت‌وگو در رابطه با یک چارچوب همکاری بلندمدت‌تر داریم. من در رابطه با تمدید چارچوبی صحبت می‌کنم که آغازش کردیم و آن اعلام همکاری پس از سال 2018 است.»
وزیر انرژی عربستان در صحبت‌های خود بسیار تلاش کرد تا از صحبت‌هایش صرفا این موضوع برداشت نشود که وی به‌دنبال تمدید توافق فعلی کاهش تولید است بلکه این همکاری می‌تواند در حوزه‌های دیگر نیز نمود پیدا کند. وی در این باره توضیح داد: «این تداوم همکاری لزوما به این معنی نیست که ما به این موضوع بچسبیم که بشکه به بشکه یا کشور به کشور براساس سهمیه‌بندی و اهداف که در سال 2016 آن را امضا کردیم، حرکت کنیم؛ بلکه باید به سهامداران، سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان و جامعه جهانی این اطمینان را بدهیم که این همکاری چیزی است که قرار است پایدار بماند و ما قرار است با یکدیگر کار کنیم.»
الفالح البته نتوانست به اثرات توافقی که خودش یکی از پایه‌های اصلی آن است، اشاره‌یی نکند. او اظهار کرد از زمان اجرای توافق کاهش تولید، ذخایر نفت در کشورهای مختلف کاهش یافته و وضعیت اقتصاد جهانی تقویت شده است. در نتیجه بازار نفت در سال 2018 به تعادل خواهد رسید. البته وزیر انرژی عربستان پیش‌بینی می‌کند که تعادل مجدد بازار نفت در 6ماهه نخست سال 2018 محقق نخواهد شد. وی گفت: «تولیدکنندگان هنوز کارهای سخت زیادی را پیش‌رو دارند تا بازار را به وضعیت مناسب بازگردانند و بعید است تا میانه‌های سال به تعادل دست پیدا کنیم و باید تا پایان 2018 در این زمینه تلاش کرد.»
نخستین سرنخ‌ها از وضعیت توافق در 2019
همان‌طور که اشاره شد در ماه ژوئن و در نشست 174 کارتل اوپک، قرار است روند اجرای توافق کاهش تولید نفت و اثر آن بر بازار جهانی موردبررسی قرار بگیرد. این امکان وجود دارد که در این نشست اوپکی‌ها همراه با روسیه به این نتیجه برسند که نیازی به ادامه بیشتر کاهش یک‌میلیون و 800هزار بشکه‌یی از تولید روزانه نفت وجود ندارد و ممکن است در سهمیه‌های تعیین شده تجدیدنظر کنند. به گزارش «تعادل» به نقل از بلومبرگ، الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه در این باره اظهار کرد: «وزرا پیش از تصمیم‌گیری در رابطه با اینکه سهمیه‌های تولید اصلاح شود نیازمند این هستند که وضعیت توسعه بازار را ببینند.» در این رابطه الفالح نیز اظهار کرد که وزرای نفت و انرژی، نیاز دارند پیش از نشست ماه ژوئن تصویر شفاف‌تری از وضعیت عادی ذخایر نفت به دست آورند.
البته به نظر می‌رسد در نشست دیروز کمیته مشترک بحثی جدی در این باره شکل نگرفته است. محمد بن حمد الرمحی وزیر نفت عمان به‌عنوان یکی از کشورهای غیراوپکی حاضر در توافق، معتقد است کشورهای اوپک و همراهان غیراوپکی تمدید محدودیت‌های تولید تا سال 2019 را مفید و دارای اثرات مثبت می‌دانند. الرمحی که پیش از برگزاری نشست وزارتی کمیته مشترک سخن می‌گفت پیش‌بینی کرد احتمالا در خلال این نشست گفت‌وگویی در رابطه با استراتژی خروج از توافق صورت نگیرد. همچنین بخیت الرشیدی وزیر نفت کویت در اظهارنظری مشابه بیان کرد که این نشست جایی برای گفت‌وگو درباره آینده توافق نفتی نخواهد بود. وی انتظار دارد این گفت‌وگوها در نشست ماه ژوئن اتفاق بیفتند.
کنار هم قرار دادن این اظهارنظرها این سناریوی احتمالی را به ذهن متبادر می‌کند که تا ماه ژوئن و برگزاری نشست بعدی اوپک سطح ذخایر جهانی نفت بیش از میزان فعلی کاهش پیدا خواهد کرد و به سطح میانگین پنج‌ساله مدنظر اوپکی‌ها نزدیک‌تر خواهد شد. در آن صورت ممکن است اوپکی‌ها به این نتیجه برسند که باید اندکی ترمز کاهش عرضه تولید را بکشند تا بازار دچار عدم تعادلی این‌بار از جنس مازاد تقاضا نشود. از همین‌رو سهمیه‌بندی جدیدی با سطح کمتری ترتیب داده شود تا هم شوک شدیدی به بازار وارد نشود و هم نظم فعلی اوپک به‌هم نخورد. البته همان‌طور که الفالح و بسیاری دیگر از کارشناسان حوزه نفت پیش‌بینی کرده‌اند برای رسیدن به تعادل مجدد بازار باید تا ماه‌های پایانی سال شکیبایی به خرج داد. به گزارش بلومبرگ، چند منبع آگاه از جلسه کمیته فنی مشترک اوپک و غیراوپک خبر می‌دهند که ارزیابی‌ها حاکی از این است که اگر تعهد کشورها کماکان بالا باشد و تولید نیجریه و لیبی نیز از سطح ماه دسامبر 2017 فراتر نرود، در سه‌ماهه سوم 2018 بازار به تعادل خواهد رسید. باتوجه به این نکته و زما‌ن‌بر بودن تعیین سهمیه‌های جدید، بعید است اجرای این سناریوی احتمالی به سال 2018 برسد و در سریع‌ترین حالت از ابتدای 2019 عملی خواهد شد.
به‌گزارش بلومبرگ به نقل از یک منبع آگاه، کشورهای حاضر در توافق در مجموع سال 2017، پایبندی 107درصدی را از خود نشان دادند که در تاریخ اوپک بی‌سابقه است. براساس آماری که روز گذشته الفالح اعلام کرد، مازاد ذخایر نفت از 340میلیون بشکه در ابتدای سال 2017 به 220میلیون بشکه کاهش پیدا کرده است. از همین‌رو وزیر انرژی امارات‌متحده‌عربی باید اجرای توافق تا پایان سال ادامه پیدا کند. هر چند آماری که سهیل المزروعی از مازاد ذخایر جهانی نفت اعلام کرد با آمار الفالح متفاوت است. المزروعی دیروز و پیش از برگزاری نشست کمیته مشترک عنوان کرد که ذخایر جهانی به میزان 118میلیون بشکه بیش از میانگین پنج‌ساله هستند و روند مثبت پنج‌ماهه اخیر در پایبندی اوپکی‌ها به تعادل سریع بازار کمک خواهد کرد.
ترس از شیل
تحقق نفت 70 دلاری دارای یک اثر جانبی است که خوشایند اوپکی‌ها نیست و آن افزایش تولید نفت شیل است. این مساله در میان اظهارنظرهای روز گذشته وزرای انرژی عربستان‌سعودی و امارات‌متحده‌عربی و وزیر نفت عمان مشاهده می‌شد. به گزارش رویترز، این سه وزیر اعلام کردند که رسیدن قیمت به برنت به بالاترین سطح در سه سال گذشته منجر به افزایش در عرضه نفت شیل ایالات‌متحده خواهد شد. البته الفالح و المزروعی معتقدند که این افزایش قیمت به تقاضای جهانی برای نفت صدمه‌یی وارد نخواهد کرد.
