گروه انرژی حمید مظفر
در آخرین روزهای مهرماه سال جاری خبر تغییرات ناگهانی در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس فضای مجازی و خبرگزاری‌ها را پر کرد و علامت سوال‌های زیادی را از خود بر جای گذاشت. 49درصد سهام این پالایشگاه در اختیار شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو) و مابقی آن در اختیار صندوق بازنشستگی نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی است.
آنچه از آن تاریخ به عنوان ابهام باقی مانده است نه در علت تصمیم به تغییرات مدیریتی بلکه در نحوه اجرای آن است. محمدحسن پیوندی رییس هیات‌مدیره تاپیکو پس از این اتفاقات و در گفت‌وگوی کوتاهی با «تعادل» که در تاریخ 30مهر منتشر شد، اعلام کرد که این تغییر و تحولات شبانه و بدون حضور و اطلاع نماینده شرکت تاپیکو به عنوان بزرگ‌ترین سهامدار این مجموعه صورت گرفته است. وی اظهار کرد: «ما کاملا از این قضیه بی‌اطلاعیم. هیچ‌گونه صحبت و دعوتی حتی به صورت تلفنی با ما نشده است.»
روز گذشته علیرضا صادق‌آبادی مدیرعامل جدید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای نخستین‌بار پس از انتصاب به این سمت، نشست خبری برگزار کرد تا پاسخگوی پرسش خبرنگاران باشد. این نشست فرصت مناسبی بود تا برای نخستین‌بار مواضع معاون وزیر که نقش اصلی در تغییرات ضربتی مدیریتی ستاره خلیج‌فارس را ایفا کرده است، شنیده شود.
صادق‌آبادی در پاسخ به پرسش «تعادل» مبنی بر اینکه چرا بر اساس ادعای مدیران تاپیکو، این شرکت در جریان تغییرات قرار نگرفته است، از اساس این موضوع را تکذیب و اعلام کرد که نماینده تاپیکو در تمام جلسات حضور داشته و در رای‌گیری شرکت کرده است. اظهاراتی که در تناقض کامل با اظهارات محمدحسن پیوندی مدیرعامل هلدینگ تاپیکوست. صادق‌آبادی گفت: «هم در جلسه روز پنج‌شنبه و هم در جلسه روز جمعه (28 و 29مهر) نماینده تاپیکو حضور داشت و رای داد و رایش مخالف بود.»
معاون وزیر نفت ضمن تکذیب برگزاری جلسات شبانه گفت: «این کار در شب انجام نشد. هریک از دوستانی که فکر می‌کنند، این تصمیم شبانه گرفته شده است خودشان باید توضیح بدهند. ضمن اینکه واحد تولیدی پنج‌شنبه و جمعه، شب و روز ندارد. حتی اگر این تصمیم در شب گرفته می‌شد که البته این‌گونه نبوده هیچ اشکالی نداشت.»
صادق‌آبادی در طول نشست روز گذشته خود چندین بار آمار رسیدن تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به 12میلیون لیتر در آذرماه را اعلام کرد. او در پاسخ به «تعادل» نیز در دفاع از تصمیم خود به آمار تولید اشاره کرد و گفت: «از همه‌چیز مهم‌تر اینکه تغییرات مدیریتی در ستاره خلیج‌فارس سبب شد که تولید در این پالایشگاه از 3میلیون و 500هزار لیتر در کوتاه‌ترین مدت به 12میلیون لیتر در روز برسد.»
زنگنه در جریان بوده است؟
پرسش مهمی که از همان ابتدا مطرح بود، موضع وزیر نفت درباره این اتفاقات و این سوال بود که آیا زنگنه در جریان بوده است یا خیر؟ مدیرعامل تاپیکو در گفت‌وگوی مفصلی با «تعادل» در تاریخ 15آبان اعلام کرد، بعید می‌داند که وزیر نفت در جریان تصمیمات معاون جوان خود بوده باشد، چرا که اگر اطلاع داشت قطعا به او مشورت می‌داد که با سهامداران خود هماهنگ باشد.
اما صادق‌آبادی در نشست خبری روز گذشته از پاسخ دادن در این مورد به «تعادل» طفره رفت و گفت: «برای شما چه فرقی می‌کند که آقای زنگنه اطلاع داشته است یا خیر؟ بروید از خود ایشان بپرسید که در جریان بوده یا نبوده است.»
صادق‌آبادی در تشریح وضعیت کلی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس عنوان کرد که در دو ماه اخیر تولید در این پالایشگاه به تثبیت رسیده و از متوسط 3میلیون و 500هزار لیتر در ماه مهر به 8میلیون و 800هزار لیتر در ماه آبان و 12میلیون لیتر در ماه آذر رسیده است. به گفته صادق‌آبادی به دلیل یک بی‌دقتی، پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به مدت 5روز در آذرماه با قطعی برق مواجه و به‌طور کامل از سرویس خارج شد. در حالی که میزان گوگرد بنزین تولیدی پالایشگاه اراک حدود 50پی‌پی‌ام است، این رقم در بنزین تولیدی ستاره خلیج‌فارس معادل نیم پی‌پی‌ام است که باکیفیت‌ترین بنزین تولیدی ایران است. فاز دوم و یوتیلیتی‌های این پالایشگاه‌ها نیز پیشرفت قابل توجهی داشتند.
برندینگ
موضوع اصلی نشست روز گذشته در رابطه با طرح برندینگ بود اما در میان پرسش‌های دیگر کمتر به آن پرداخته شد. به گونه‌یی که مدیرعامل و روابط‌عمومی شرکت ملی پالایش و پخش وعده نشست دیگری با موضوع اختصاصی برندینگ در آینده نزدیک را دادند. در بخشی از این نشست صادق‌آبادی در رابطه با حاشیه‌های اخیر گفت: «در طرح برندینگ تنها به منافع 2هزار جایگاهدار نباید توجه کرد بلکه منافع 80میلیون مردم را باید در نظر گرفت. بنابراین در خصوص برندینگ نمی‌توان یک‌طرفه اظهارنظر کرد. طبیعی است که رقابت کیفیت خدمات ارائه شده را بالا خواهد برد.»
صادق‌آبادی از تلاش برای رفع سوءتفاهمات ایجاد شده میان جایگاهداران سخن گفته و عنوان کرد: «یک برداشت نادرست در بین جایگاهداران به وجود آمد که ما ابتدا تلاش کردیم این برداشت را برطرف کنیم و اعلام کردیم که هیچ کسب و کاری با اجبار موفق نخواهد شد. این اطمینان به تمام جایگاهداران داده شد که هیچ تفاوتی میان یک برند که شاید هزاران جایگاه را تحت پوشش قرار بدهد با شخصی که با دارایی زندگی خود یک جایگاه را خریده است، ایجاد نخواهد شد و هر دستورالعملی که منجر به ایجاد تفاوت بین این دو گروه بشود کان‌لم‌یکن است.»
به گفته معاون بیژن زنگنه، برندینگ زمانی برای مردم معنا پیدا خواهد کرد که رقابتی در خدمات و قیمت به وجود بیاید. بر همین اساس ایده شرکت ملی پالایش و پخش که باید به تایید مجلس برسد، این است که یک سقف قیمتی تعیین شود و برندها بین کف و سقف قیمتی رقابت کنند.
این مقام دولتی به مالکان جایگاه‌های سوخت اطمینان داد که در مالکیت آنها خدشه‌یی ایجاد نخواهد شد و آنها اختیار دارایی خود را خواهند داشت و این امکان را دارند که از یک برند خارج شوند یا به برندی دیگر انتقال پیدا کنند.
حاشیه‌های تغییر مدیران پخش منطقه‌ای
در روزهای اخیر و پس از حضور زنگنه در مجلس برای پاسخگویی به ابهامات نمایندگان در مورد موضوع برندینگ، خبرهایی در رابطه با تغییرات برخی مدیران پخش منطقه‌یی منتشر شد. همزمانی این دو موضوع این شائبه را ایجاد کرد که برخی مدیران استانی به علت اتفاقات مجلس برکنار شدند. همین مساله سبب شد تا بیژن زنگنه در نامه‌یی به معاون خود دستور داد، اگر افرادی به این علت برکنار شده‌اند در سمت‌های خود ابقا شوند.
موسوی‌خواه مدیرعامل شرکت پخش در نشست روز گذشته قصور خود در این موضوع را گردن گرفت و گفت: «قاطعانه می‌گویم که این تغییرات به دلیل کارت زرد وزیر نفت نبود. بی‌تدبیری من بود که این تطابق زمانی را رعایت نکردم. ما این برنامه را از ماه آبان مدنظر داشتیم اما همزمانی حضور وزیر در مجلس با این تغییرات سو‌ءتفاهم ایجاد کرد و سبب شد از آقای زنگنه هزینه کنیم و آقای صادق‌آبادی نیز ورود پیدا کنند.»
بنا بر اعلام صادق‌آبادی و موسوی‌خواه، مدیرعامل شرکت پخش تبریز پس از نامه‌نگاری وزیر نفت به کار خود بازگشته است. البته مشخص نیست که اگر تغییرات مدیران شرکت پخش ارتباطی به کارت زرد زنگنه نداشته و براساس ادعای مدیران شرکت پخش دلایل فنی داشته است، چرا مدیرعامل شرکت پخش تبریز پس از نامه وزیر نفت به کار خود بازگشته است؟
کاهش چشمگیر صادرات فرآورده‌های نفتی
در بخشی از این نشست محمدرضا موسوی‌خواه مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی که در کنار مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی حضور داشت به تشریح آمار صادرات فرآورده‌های نفتی در یک‌سال اخیر پرداخت. آماری که نشان‌دهنده کاهش قابل توجه در این زمینه است. به عنوان مثال به گفته موسوی‌خواه در 9ماهه نخست سال جاری صادرات نفت کوره معادل 45میلیون لیتر در روز بود که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 46میلیون لیتر در روز بود. موسوی‌خواه علت این کاهش را افزایش عرضه‌کنندگان نفت کوره در بازارهای هدف ایران دانست.
صادرات گاز مایع نیز کاهش بسیار شدیدی داشته و از 700تن در 9ماهه سال 95 به 100تن در 9ماهه سال جاری رسیده است که مدیرعامل شرکت پخش علت این افت شدید را در اشباع بازارهای اطراف ایران می‌داند.
صادرات نفت‌گاز ایران نیز از 14میلیون لیتر در روز در 9ماهه سال 95 به 8میلیون لیتر در روز در 9ماهه سال جاری رسیده است. موسوی‌خواه تامین نیاز نیروگاه‌ها را عامل اصلی افزایش مصرف داخلی و کاهش صادرات می‌داند و عنوان کرد که به همین دلیل از مهرماه سال جاری صادرات نفت‌گاز ممنوع شد. پس از ارائه این آمار، صادق‌آبادی از بخش خصوصی درخواست کرد که برای افزایش صادرات و گشایش بازارهای جدید با وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی وارد همکاری شوند.
امکان جذب 250هزار بشکه از نفت کرکوک
در ماه‌های اخیر موضوع سوآپ نفت کرکوک به ایران مطرح شد و این همکاری پس از پایان تنش‌های اقلیم کردستان جدی‌تر نیز شد و تفاهمنامه‌یی رسمی نیز بین مقامات دو کشور ایران و عراق امضا شد. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش در رابطه با امکان مصرف نفت خام کرکوک در پالایشگاه‌های ایران توضیح داد: «به راحتی نمی‌توان نفت خام پالایشگاه‌ها را جایگزین کرد.
از این‌رو کیفیت نفت خام کرکوک را با نفت خام تحویلی به پالایشگاه‌ها بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که پالایشگاه‌های کرمانشاه، تبریز و اراک بدون نیاز به تغییر الگوی فرآیندی و کاهش مارجین، امکان جایگزینی تا 250هزار بشکه در روز از نفت خام کرکوک را دارند.» صادق‌آبادی اظهار کرد که برای چنین حجمی، امکان استفاده از حمل و نقل زمینی وجود ندارد و بنابراین باید زیرساخت بلندمدتی با احداث خط لوله به وجود بیاید. اما در کوتاه‌مدت، حداکثر 60هزار بشکه و حداقل 30هزار بشکه در روز امکان جایگزینی نفت خام وجود دارد.
