گروه انرژی
دست‌کم 40روز بود که اخبار چندانی از وزارت نیرو به گوش نمی‌رسید و رضا اردکانیان، وزیری که مدت زیادی از دریافت رای اعتمادش نمی‌گذرد، کم سروصدا به کارها و برنامه‌های حرفه‌یی خود رسیدگی می‌کرد. اما او به یک‌باره و در کمتر از 24 ساعت، تبدیل به تیتر یک بسیاری از رسانه‌ها شد. اردکانیان، شنبه شب در برنامه تلویزیونی «تهران بیست» حضور یافت و درباره مسائل و موضوعات کنونی وزارت نیرو سخن گفت و صبح روز بعد از آن هم (یک‌شنبه) در افتتاحیه جشنواره فناوری و پژوهش وزارت نیرو صحبت کرد و به تعدادی از پرسش‌های خبرنگاران هم پاسخ داد. اما جنجالی‌ترین و مهم‌ترین بخش صحبت‌های او در حاشیه این جشنواره دو روزه و در پژوهشگاه نیرو اتفاق افتاد؛ جایی که اردکانیان از احتمال افزایش قیمت‌های آب و برق خبر داد. وزیر نیرو دیروز گفته است که «گران شدن قیمت آب و برق» با افزایش قیمت آن تفاوت دارد. گزارش «تعادل» در این خصوص را بخوانید.
دیروز صبح، رضا اردکانیان وزیر نیرو که در کنار وزیر علوم آخرین وزرایی محسوب می‌شوند که از مجلس رای اعتماد گرفتند؛ به فاصله کمتر از 24 ساعت از یک حضور تلویزیونی باز هم در قالب یک جشنواره در مقابل رسانه‌ها قرار گرفت تا صحبت‌هایش از راز افزایش قیمت آب و برق در سال آینده که این روزها و همگام با ارائه لایحه بودجه به دغدغه مردم تبدیل شده، پرده بردارد.
وزیر نیرو که شب پیش از جشنواره، در تلویزیون عنوان کرده بود دولت تصمیمی برای گران کردن آب و برق ندارد، یک‌شنبه صبح تفسیری جدید از این موضوع ارائه داده و در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال افزایش قیمت آب و برق در سال آینده گفت: با توجه به اینکه «گران» مفهومی به معنی عرضه بالاتر از قیمت واقعی است، قیمت آب و برق نه در سال ٩٧ و نه در سال‌های آینده گران نمی‌شود. وی برنامه‌های مرتبط با اصلاح وضعیت قیمتی را این‌گونه توضیح داد: با توجه به محدودیت منابع دولت، آینده وزارت نیرو بسته به دو عرصه است. عرصه نخست کاهش قیمت تمام شده و مقوله دوم حرکت به سمت واقعی شدن قیمت‌هاست.
او در ادامه عنوان کرد: ما تلاش می‌کنیم قیمت تمام شده کاهش پیدا کند تا تمام بار اصلاح قیمت‌ها بر دوش مصرف‌کننده نیفتد، اما بالاخره فاصله قابل ملاحظه‌یی بین آنچه امروز می‌پردازیم و قیمت واقعی وجود دارد که این فاصله باید کم شود.
اردکانیان افزود: این فاصله به یک‌باره پر نخواهد شد ولی به شکل محسوسی باید کاهش پیدا کند. قیمت‌ها باید اصلاح شود به نوعی که بتوانیم به شکلی پایدار این کالاها را عرضه کنیم، چرا که اگر بر اثر کاهش سرمایه‌گذاری‌ها با هرگونه اختلالی مواجه شویم، خسارت‌ها و هزینه‌هایی که به مصرف‌کننده تحمیل می‌شود به مراتب بیشتر از مقدار ناچیزی از اصلاح قیمت است. وزیر نیرو شنبه شب درباره لزوم افزایش قیمت‌ها نیز گفته بود: وقتی کالایی قیمت واقعی نداشته باشد، صرفه‌جویی در آن معنادار نیست؛ حتی اگر لازم باشد باید در حوزه کشاورزی یارانه داد تا آب در قیمت واقعی عرضه شود.
وی در جمع خبرنگاران و درباره مخالفت مجلس با افزایش قیمت‌ها گفت: اصلاح قیمت‌ها بخشی نبوده که نیاز به مجوز قانونی داشته باشد و بخواهد در لایحه بودجه گنجانده شود، بنابراین در فصل بودجه مورد بحث واقع نشده است. وزیر نیرو تاکید کرد: اصلاح قیمت‌ها جزو اختیارات دولت است و ما مشغول تدوین گزارش‌های لازم در این زمینه برای دولت هستیم.
اردکانیان در پاسخ به برنامه‌های پیش‌بینی شده در بودجه ۹۷ برای طرح‌های آبرسانی گفت: در لایحه بودجه ۹۷ رقمی در حدود ۳۰۰میلیون دلار از منابع صندوق توسعه ملی برای تکمیل طرح‌های آبرسانی در نظر گرفته شده، همچنین طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته عوارضی به ازای هر مترمکعب آب برای سرعت‌رسانی به آبرسانی روستایی نیز پیش‌بینی شده است.
اما دو حضور رسانه‌یی وزیر نیرو با مطرح شدن مسائلی دیگر نیز همراه بود. یکی از مهم‌ترین این موارد را شاید بتوان به مشخص شدن موضع وزیر در مورد طرح‌های جنجالی «انتقال آب» اختصاص داد. وزیر نیرو شنبه شب در برنامه‌یی تلویزیونی عنوان کرد که جای اینکه آب را از نقاط دور منتقل کنیم باید به فکر نحوه استفاده از آب موجود باشیم اگر به این موضوع نپردازیم، آب‌های جدید برای مدتی می‌توانند پاسخگو باشند ولی پس از مدتی مشکلات فعلی با ابعاد بزرگ‌تری خود را نشان خواهد داد.
این اظهارنظر اردکانیان به نوعی تکمیل‌کننده صحبت‌ها و تاکیدات او پیرامون موضوع «مدیریت تقاضا» است که روز یک‌شنبه و در جشنواره پژوهش و فناوری نیز مورد تاکید قرار گرفت. وزیر نیرو در ابتدای سخنرانی خود در جشنواره فناوری و پژوهش تاکید کرد که وزارت نیرو مصمم است تا برق و آب مورد نیاز مردم را به صورت مطمئن و پایدار تامین کند. با این حال، این سخن اردکانیان به معنای آن نیست که صنعت آب و برق به دنبال آن است تا مانند گذشته خود را با میزان مصرف انطباق دهد. از این رو وی که در همین مدت کوتاه وزارت خود بارها از «مدیریت تقاضا» سخن گفته است، بلافاصله پس از بیان عزم وزارت نیرو برای تامین آب و برق کشور از لزوم کاهش مصرف سخن گفت.
وزیر نیرو تشریح کرد: مدیریت تقاضا و کاهش مصرف آب و برق به ویژه به دلیل شرایط جمعیتی و اقلیمی حال حاضر ایران اهمیت می‌یابد. از طرفی محدودیت‌های زیست‌محیطی بسیاری نیز پیش‌رو قرار دارد که بدون توجه به آنها نمی‌توان به روندهای مصرفی گذشته ادامه داد.
وی بیان کرد: شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی امروز ایران ما را ملزم می‌کند که حتی اگر در گذشته هم توجه کمتری به مساله صرفه‌جویی و مصرف داشته‌ایم، امروزه آن را به‌طور جدی در دستور کار خود قرار دهیم.
وزیر نیرو اظهار کرد: به دلیل حساسیت همین موارد است که مدیریت تقاضا، محور هر دو سرفصل آب و برق در برنامه تقدیمی وزیر نیرو به رییس‌جمهور برای 4سال پیش‌روست؛ برنامه‌یی که مبنای رای اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز شد.
اردکانیان ابراز امیدواری کرد که در این دوره و دوره‌های بعدی وزارت نیرو، کارکنان ستادی بتوانند با پشتوانه فعالیت همکاران پژوهشی و همچنین دانشگاه‌های کشور سهم و وظیفه خود را در موضوع مهم مدیریت تقاضا ایفا کنند.
توسعه نیرو براساس فرصت‌ها و محدودیت‌ها
اردکانیان در برنامه تلویزیونی شنبه شب، یکی از برنامه‌های وزارت نیرو را تصفیه پساب‌ها عنوان کرد. اردکانیان با تاکید بر اینکه دولت برای استفاده از پساب برنامه‌های خوبی دارد، عنوان کرد: در دنیا لغت فاضلاب حذف شده و همه اینها به نام‌های دیگر و در رنگ‌های مختلف یاد می‌شود، مانند آب خاکستری که باید پس از تصفیه، استفاده مجدد در بخش‌های مختلف شود.
اردکانیان بیان کرد: در کلان‌شهرها تلفات آب در شبکه مطرح است، اما در سطح ملی تلفات آب در خطوط انتقال، استفاده نکردن از پساب، استفاده نادرست از آب در کشاورزی هم مطرح و مهم است و هم‌اکنون طبیعت بیش از گذشته ما را به این فکر رسانده و باید بدون اینکه به فکر انتقال آب از راه دور باشیم، مصرف منابع موجود را درست کنیم.
لزوم توسعه نیروی انسانی
اردکانیان در بخشی از صحبت‌های خود در جشنواره فناوری و پژوهش که دیروز صبح برگزار شد به چالش‌ها و تنگناهایی پرداخت که فعالیت وزارت نیرو را دشوار می‌کنند. افزایش تقاضا، کمبود منابع مالی مورد نیاز برای پاسخ به این تقاضا، محدودیت‌های زیست‌محیطی(در راس آن کالای بسیار ارزشمند آب) و چالش‌ها و مشکلات فنی از این دست موارد هستند. وی ادامه داد: با این حال و با وجود مسیر دشواری که پیش روی صنایع آب و برق کشور وجود دارد 2عنصر زمان و مهم‌تر از آن منابع انسانی می‌توانند وزارتخانه را در رسیدن به اهداف تعیین شده، کمک کنند.
وزیر نیرو با تاکید بر اینکه این دو عنصر و منبع را به طور کامل نمی‌توان تجدیدپذیر دانست، عنوان کرد: لازم است تا از هر دو مورد به خوبی استفاده شود. زمان را نباید هدر داد و بهترین استفاده را باید از آن برد. به عنوان مثال سازوکارهای تصمیم‌گیری باید به طور مستمر اصلاح شده و بهره‌وری آنها افزایش یابند. این موضوع برای منابع انسانی هم صحت دارد و باید از بیشترین پتانسیل‌های نیروی انسانی در دسترس هم نیز بهره برد.
وی در تشریح توانمندی نیروی انسانی در دسترس وزارت نیرو بیان کرد:«بنده سال‌ها در نقاط مختلف جهان به ویژه در مناطق درحال توسعه‌یی در آسیا، آفریقا، امریکای لاتین و اروپای شرقی به پژوهش، طرح‌ریزی پروژه‌های مختلف و اجرای آنها فعالیت داشته‌ام اما بدون هیچگونه جانبداری و ملی‌گرایی باید بیان کنم که نیروی انسانی ایران توانمندترین و خبره‌ترین نیروی انسانی در بین تمام این مناطق بوده است».
اردکانیان اضافه کرد: به این دلیل این نقطه قوت پررنگ است که باید به خوبی از منابع انسانی استفاده کرد تا بتوان خدمت‌رسانی و پیشبرد برنامه‌های وزارت نیرو را به نحو احسن انجام داد. از این رو در برنامه‌های تدوین شده سرفصلی برای مدیریت منابع انسانی و تقویت آنها همچنین انجام پژوهش‌ها و فناوری‌ها اختصاص یافته است.
وی در ادامه به چند مورد از مطالب عنوان شده در این سرفصل اشاره کرد: توسعه فناوری‌ها و پژوهش‌ها براساس نقشه راه تعیین شده و رسیدن به فناوری‌های ضروری، تدوین نقشه راه تحقیقات و توسعه فناوری‌های نوین، گسترش فعالیت‌های علمی بین‌المللی و تعامل سازنده با مراکز آموزش عالی کشور.
اردکانیان همچنین ابراز امیدواری کرد که بتوان بیش از گذشته بین وزارت نیرو و سازمان‌های پژوهشی همچنین دانشگاه‌ها ایجاد ارتباط کرد. به گفته وی برای این منظور نیاز است این موضوع بررسی شود که آیا از طریق وزارت علوم می‌توان ارتباطات مشخصی بین وزارت نیرو و دانشگاه‌ها ایجاد کرد تا بخشی از مسائل صنایع آب و برق ازجمله مدیریت مصرف حل شوند؟ همچنین این موضوع باید بررسی شود که در صورت امکان طرح‌های تحقیقات دانشجویان دوره‌های تکمیلی بیش از پیش به مسائل روز هر دو حوزه آب و برق بپردازند.
وزیر نیرو در پایان صحبت‌های خود در جشنواره فناوری و پژوهش تاکید کرد که بودجه‌ریزی و مشکلات و حوادث غیرمترقبه اخیر ازجمله وقوع 2 زلزله بزرگ در کشور باعث شد تا وزارت نیرو و نیروهای ستادی آن نتوانند در زمینه پژوهش و برنامه‌ریزی، فعالیت لازم را داشته باشند اما با آرام شدن شرایط، تلاش بیشتری برای حل مشکلات از طریق پژوهش صورت بگیرد.
خشکسالی و تمهیدات نیرو
اردکانیان در تلویزیون و در مورد مساله خشکسالی و الزامات مورد نیاز وزارت نیرو بیان کرد: هم‌اکنون ۴۶هزار سد بزرگ در جهان در دست بهره‌برداری بوده که نیمی از آنها در کشور چین است به طوری که زمان ساخت حدود ۹۴درصد این سدها در نیمه دوم قرن بیستم بوده که کشور‌ها تمرکز خود را روی آب‌های سطحی گذاشتند.
وزیر نیرو تصریح کرد: آنچه برای ما در این چرخه بلند خشکسالی و تغییرات اقلیمی امتیاز محسوب شده و در مقابل سیلاب‌های وسیع ایمن کرده، این سازه‌ها[سدها] است اما امروزه باید توجه بیشتری به ملاحظات زیست محیطی داشته باشیم.
اردکانیان تاکید کرد: باید حقابه‌های تالاب‌ها تامین شود و استقرار‌های جدید جمعیتی متناسب با منابع آب در نظر گرفته شود و به طور کلی طرح‌های آمایش سرزمینی آب محور ایجاد شود.
