گروه انرژی
تلاش برای تحقق رویای رساندن آب خلیج‌فارس به کویر مرکزی ایران، دیروز مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد و رضا اردکانیان وزیر نیرو را میهمان کمیسیون ویژه حمایت از تولید و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ کرد. جایی که تحت عنوان بررسی مشکلات آب شهرک‌های صنعتی کرمان از این طرح که تاکنون حواشی زیادی داشته صحبت شده است. ایران سال‌هاست که نمی‌تواند از مزایای برداشت و انتقال آب از خلیج‌فارس و رساندن آن به صنایعی که به اشتباه در نقاط کم‌آب کویر مرکزی دست و پا گرفته‌اند، چشم بپوشد. اکنون به نظر می‌رسد با همراستا بودن رویکرد وزارت نیرو، وزارت اقتصاد و سازمان محیط زیست که بعضا چشم بسته بر پروژه‌های وزارت نیرو مهر تایید می‌زند، انتقال آب خلیج‌فارس به استان‌هایی همچون کرمان و یزد کلید خواهد خورد.
پروژه‌یی که بسیاری آن را «غیراقتصادی» می‌دانند اما وزیر نیرو دیروز گفته است که سرمایه‌گذار آن کاملا خصوصی است. شاید جمله‌یی که به معنای بی‌اهمیتی غیراقتصادی بودن این پروژه برای دولت باشد. البته مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی گفته است که سرمایه‌گذاران در این طرح خواهان استفاده از تسهیلات «ارزان‌قیمت» و اعتبارات عمرانی دولت هستند و همچنین ممکن است وزارت اقتصاد دست به انتشار اوراق مشارکت برای تامین مالی این پروژه بزند. گفته‌یی که نشان می‌دهد هزینه غیراقتصادی بودن احتمالی این پروژه و ناتوانی از بازپرداخت تسهیلات را بودجه عمومی کشور تقبل خواهد کرد. گزارش «تعادل» درباره نشست روز گذشته را در ادامه می‌خوانید.
خلیج‌فارس که آورد گازی فراوانی برای ایران داشته است حالا به چشم منبعی برای تامین آب صنایع مناطق مرکزی دیده می‌شود. هر چند در قیاس با طرح‌هایی همچون تونل انتقال آب بهشت‌اباد، انتقال آب از خلیج‌فارس شاید به دلیل نبود مالکیت قومی بر این خلیج با مخالفت مردمی کمتری روبه‌رو بوده است اما در نگاهی کلی بسیاری از زمین‌شناسان مخالف هرگونه تامین منابع آب از روش انتقال هستند.
فارغ از این مساله اما هزینه انتقال آب از خلیج‌فارس به کویر مرکزی همواره محل مناقشه بوده است. طبق بررسی «تعادل» محققی به نام ناصر حاجیان که خود را عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی معرفی کرده است در مقاله‌یی با عنوان «ارزیابی انتقال آب خلیج‌فارس به فلات مرکزی (اصفهان، یزد و ...) ایران» عنوان می‌کند که نتایج حاصل از محاسبات مقدماتی انجام شده در این ارتباط، عدم توجیه اقتصادی و اجرایی طرح را به اثبات رساند. او در ادامه می‌نویسد: «بر این اساس قیمت تمام شده یک مترمکعب آب برای حالاتی که زمان اجرای طرح 10، 20 و 30 سال به‌طول بینجامد، به ترتیب برابر با 2 هزار و 700 تومان، 10 هزار تومان و 3 هزار تومان به دست آمد. بدیهی است، چنین قیمت‌هایی برای هیچ یک از کاربری‌های شرب، صنعت و کشاورزی توجیه اقتصادی ندارد.»
با وجود چنین دیدگاه‌هایی اما، شرکتی با نام شرکت تامین انتقال آب خلیج‌فارس که 3 شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، صنایع ملی مس ایران و معدنی و صنعتی چادرملو سهامداران آن هستند، سرمایه‌گذار انجام این پروژه شده است.
دیروز رضا اردکانیان با حضور در مجلس شورای اسلامی در این باره گفته است: «طرح انتقال آب از خلیج‌فارس تنظیم شده که مطابق آن، شرکت تامین انتقال آب خلیج‌فارس به عنوان سرمایه‌گذار خصوصی عهده‌دار اجرای آن شده است.» او در ادامه عنوان کرده است: «تامین بخشی از آب و سهم شرکت‌ها از جمله شرکت گل‌گهر، مس ایران، چادرملو و بخش‌های مصرف شرب آب تعیین و مجموعه آن 350میلیون مترمربع در سال مشخص شد. همچنین فاز اول طرح انتقال آب، نمک‌زدایی 150میلیون مترمربع در سال انجام می‌شود.»
البته اردکانیان در حالی به «خصوصی» بودن سرمایه‌گذار این طرح اشاره کرده که مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد عنوان کرده است: «سرمایه‌گذاران و بهره‌برداران این طرح درخواستی برای دریافت وام به صورت تسهیلات ارزان‌قیمت یا استفاده از اعتبارات عمرانی دولت داشته‌اند که این درخواست‌ها در راستای سیاست‌های بودجه سال آینده نیز برآورد می‌شود.»
وزیر اقتصاد در حالی از احتمال تخصیص اعتبار عمرانی برای این طرح سخن گفته است که طبق لایحه بودجه 97 که حسن روحانی رییس‌جمهوری روز یک‌شنبه 19 آذر آن را به مجلس تقدیم کرد، اعتبارات عمرانی سال آینده با کاهشی 11هزار میلیارد تومانی نسبت به سال 96 همراه بوده و 60 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
پیش از این ناصر تقی‌زاده مدیرعامل شرکت گل‌گهر سیرجان گفته بود که شرکت تامین انتقال آب خلیح‌فارس با مشارکت شرکت گل‌گهر، شرکت ملی صنایع مس ایران و شرکت معدنی چادرملو با هدف تامین آب صنعت طرح‌های توسعه به جهت نمک‌زدایی و انتقال سالانه حدود 110میلیون مترمکعب در حال فعالیت است.
ترکیب سهامداران شرکت تامین انتقال آب خلیج‌فارس همچنین باعث می‌شود، نتوان چندان بر لفظ «خصوصی» که وزیر نیرو برای توصیف آن بهره برده است، اکتفا کرد. برای مثال 36درصد از سهام شرکت ملی صنایع مس ایران که سهامدار این شرکت است، در اختیار سهام عدالت و 12درصد آن در اختیار سازمان دولتی ایمیدرو است.
به هر روی رضا اردکانیان وزیر نیرو دیروز گفته است که فاز دوم طرح انتقال آب با افزایش 50 میلیون مترمکعب در سال همراه خواهد بود.
او در ادامه بیان کرده است: «مطابق دستورالعمل مشخص شده، مجوز برداشت آب در فاز یک از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست صادر شده و از برداشت و نمک‌زدایی 150میلیون مترمربع آب معادل 50 میلیون مترمربع به آب شرب استان‌های کرمان، یزد و هرمزگان اختصاص خواهد یافت.»
او همچنین گفته است که 10درصد از حجم آب انتقال یافته نیز برای شرب و بهداشت روستاهای مسیر انتقال آب به کرمان تخصیص پیدا می‌کند.
دیروز مسعود کرباسیان که اعتقاد دارد، طرح انتقال آب خلیج‌فارس به استان‌های کرمان و یزد از جمله پروژه‌های مهم در کشور است که سرمایه‌گذار آن بدون اتکا به منابع دولت، انتقال آب را دنبال می‌کند، با استناد به صحبت‌های رییس‌جمهوری این طرح را مصداق طرح‌های عمرانی «ملی» دانسته و گفته است که وزارت اقتصاد سیاست‌های راهبردی را در این مسیر دنبال خواهد کرد و خط اعتباری لازم را از مسائل ارزی و قراردادهای فاینانسی و حتی اوراق مشارکت فراهم می‌کند.
این صحبت‌های کرباسیان به تمام در تناقض با صحبت‌های اردکانیان به حساب می‌آید که دیروز گفته است تمام منابع مالی مورد نیاز برای انتقال آب خلیج‌فارس به استان کرمان و یزد بر عهده سرمایه‌گذار خصوصی است و دولت هیچ منبع مالی را برای آن در نظر نخواهد گرفت.
مجوز مشروط محیط زیستی
یکی از ابهامات دیگری که در میان سخنان مسوولان به چشم می‌خورد، مجوز مشروط محیط زیست به اجرای طرح انتقال آب خلیج‌فارس به کویر مرکزی است.
دیروز رضا اردکانیان وزیر نیرو با اشاره به برخی مخالفت‌ها در زمینه انتقال آب خلیج‌فارس به استان کرمان و یزد به جهت آسیب‌رسانی به محیط زیست عنوان کرده است: سازمان حفاظت از محیط زیست مسوول صدور مجوز از نگاه زیست محیطی است و در مرحله نخست، مجوز فاز اول را صادر کرده است و بعد از اجرا و بهره‌برداری، وضعیت محیط زیست منطقه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر آسیبی به محیط زیست وارد نشود، مجوزهای فاز بعدی را صادر می‌کند.
چنین شکلی از ارائه مجوز از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست، تلویحا احتمال تخریب محیط زیست با اجرای فاز اول را تایید کرده و مشخص می‌کند که این سازمان نیز نتوانسته است نظر قطعی در مورد آثار این پروژه بر محیط زیست بدهد.
بهارستان حامی کمک دولتی به انتقال آب
وفاق بر سر لزوم کمک‌های دولتی به طرح انتقال آب خلیج فارس به کویر مرکزی، تنها به 2 وزیر کابینه ختم نشده است. در حاشیه جلسه دیروز 2 نماینده مجلس شورای اسلامی نیز تمام قد از کمک به این پروژه دفاع کرده‌اند. به گزارش خانه ملت محمدرضا پورابراهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است که برای تامین مالی بزرگ‌ترین پروژه انتقال آب از خلیج فارس به استان‌های جنوبی علاوه بر تشکیل سندیکا و استفاده از ظرفیت صندوق توسعه ملی باید شرایط برای استفاده از ظرفیت فاینانس فراهم شود. او در ادامه عنوان کرده است: «با همکاری و هماهنگی بین مجلس و دولت و بخش خصوصی و بانک‌ها می‌توان این پروژه بزرگ و حیاتی را اجرایی کرد». همچنین حمیدرضا فولادگر عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفته است: «بخش خصوصی که تامین‌کننده مالی این طرح است پیشنهاداتی در زمینه دریافت تسهیلات ارزی و ریالی از صندوق توسعه ملی داشت که در کارگروه مذکور مورد بررسی قرار خواهد گرفت.» او در نهایت گفته است: «اگر طرح انتقال آب از خلیج فارس که از سوی بخش خصوصی انجام می‌شود نتیجه موفقی به دنبال داشته باشد مدل مناسبی برای حضور بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری‌ها خواهد بود.»
