گروه انرژی|حمید مظفر|
پیش از برگزاری نشست هفته گذشته اوپک، سرمایه‌گذاران نسبت به نتیجه مذاکرات اوپکی‌ها و غیراوپکی‌ها اطمینان داشتند و مشغول انجام معاملات خوش‌بینانه بودند. در روزهای منتهی به نشست 173 اوپک، صندوق‌های پوشش ریسک و دیگر سرمایه‌گذاران، خرید خود از قراردادهای آتی نفت خام را افزایش دادند. در حالی که همان موقع نیز مجموعه نامتناسب و بسیار خوش‌بینانه‌یی از پوزیشن‌های خرید و فروش را اتخاذ کرده بودند. براساس داده‌های بلومبرگ، یک هفته پیش از برگزاری نشست اوپک، تعداد معاملات خرید نفت وست‌تگزاس‌اینترمدییت امریکا به بالاترین سطح خود از ماه فوریه سال جاری رسید. از سوی دیگر معاملات فروش نفت خام تسویه شدند و چنین امری نشان‌دهنده این بود که سرمایه‌گذاران به این باور رسیده‌اند که اوپک در تصمیم خود برای تمدید توافق مصمم است و بلوف نمی‌زند. نیک هولمز تحلیلگر بازار نفت در گفت‌وگو با بلومبرگ در این باره اظهار کرد: «قطعا جو روانی بازار بدین صورت بود که تمدید 6یا 9ماهه توافق اتفاق خواهد افتاد. بنابراین نگهداشتن پوزیشن‌های فروش، انتخاب مناسبی برای صندوق‌های پوشش ریسک نبود. بدون شک در آن روزها این خوش‌بینی وجود داشت که نتیجه خوبی از دل نشست اوپک بیرون خواهد آمد و همین‌طور نیز شد.»
در تایید این اظهارات باید به این آمار توجه کرد که در هفته منتهی به 28نوامبر (دو روز پیش از نشست اوپک)، خالص پوزیشن‌های خرید نفت دبلیوتیآی در بورس نیویورک بیش از 15درصد رشد داشت. اگرچه اوپک پیش از برگزاری نشست، سیگنال‌هایی از نتیجه احتمالی آن به بازار ارسال کرده بود با این حال علاقه سرمایه‌گذاران به معاملات خوش‌بینانه غافلگیر‌کننده بود، چرا که میزان حضور آنها در جانب تقاضا و اتخاذ پوزیشن‌های خرید نامعقول بود. این حجم از خوش‌بینی در حالی اتفاق می‌افتاد که بانک‌هایی همچون سیتی‌بانک امریکا هشدار داده بودند که نشست اوپک می‌تواند نتایج ناامیدکننده‌یی داشته باشد؛ با این‌حال سرمایه‌گذاران روی نشست اوپک حساب کردند و پشیمان نیز نشدند. با این حال قیمت نفت خام در بازار فیزیکی خیلی بالا نرفت. فردای نشست اوپک نفت دبلیوتیآی از مرز 58دلار گذشت اما مجددا به سطح پیشین خود بازگشت. پس از آن افت قیمت نفت خام در بورس امریکا ادامه یافت تا جایی که نفت دبلیوتیآی روز چهارشنبه به زیر 56دلار در هر بشکه رسید.
پایان خوش‌بینی بازار به تداوم رشد قیمت
بنابراین به نظر می‌رسد، تمام معاملات خوش‌بینانه‌یی پیش از نشست اوپک که صحبت آن رفت، فقط برای این بود که با اعلام نتیجه نشست اوپک قیمت‌ها بالا بمانند به گونه‌یی که تصور شود این رشد قیمت، نتیجه نشست اوپک است. پس از آنکه مشخص شد، قرار نیست اعلام تمدید توافق کاهش تولید نفت، عاملی برای افزایش قابل توجه قیمت‌ها بشود، سرمایه‌گذاران شروع به تغییر وضعیت معاملات خود کردند. البته داده‌های مربوط به معاملات بازار با یک وقفه زمانی منتشر می‌شوند، اما افت قیمت نفت در روزهای اخیر احتمالا نشانه‌یی از عملیات Profit-taking صندوق‌های پوشش ریسک (تصمیم به فروش برای حفظ سود از افزایش قیمت اخیر) است. در بازارهای سهام و کالا اگر قیمت‌ها کاهش پیدا کنند بدون آنکه علت خاصی برای آن مشخص باشد، به احتمال زیاد ناشی از عملیات کسب سود سرمایه‌گذاران است.
چند روز پس از اعلام توافق اوپک، رویترز گزارش داد که یک هفته پیش از این نشست، پوزیشن‌های خرید در بازارهای نفت خام و فرآورده‌های نفتی رشد چشمگیری به میزان 63میلیون بشکه داشته و به سطح یک‌میلیارد و 115میلیون بشکه رسیده است. عمده این افزایش تقاضا در بورس امریکا اتفاق افتاد و معاملات خرید نفت دبلیوتیآی در هفته منتهی به 28نوامبر رشد 52میلیون بشکه‌یی را تجربه کرد. در همان بازه زمانی، معاملات فروش نفت خام نیز به پایین‌ترین سطح خود از فوریه 2017 رسیده بود. این آمار‌ها حاکی از عدم تعادل شدید میان پوزیشن‌های خرید و فروش در بازار بود و این ریسک را به وجود می‌آورد که در کوتاه‌مدت، وارونگی شدیدی در روند قیمت نفت به وجود بیاید.
خبری از افت قیمت نخواهد بود
نمی‌توان گفت که بازار در آستانه یک افت قیمت جدی برای یک بازه زمانی طولانی است. شرایط بازار نفت به گونه‌یی است که فاصله زیادی با چنین اتفاقی وجود دارد. ذخایر جهانی نفت کماکان در حال کاهش است و اکنون این اطمینان وجود دارد که کاهش تولید اوپک و برخی تولیدکنندگان غیراوپکی، حداقل تا میانه سال 2018 ادامه خواهد داشت. نیک کانینگهام تحلیلگر بازار نفت در یادداشتی در پایگاه اویل‌پرایس اظهار می‌کند که اکنون یک کف قیمتی جدیدی برای نفت خام ایجاد شده است. به مدت بیش از یک‌سال، کف قیمت نفت خام 40دلار در نظر گرفته می‌شد، اما اکنون شرایط عوض شده و کف قیمت به 50دلار افزایش پیدا کرده است. بانک‌ها و موسسات جهانی نیز پیشبینی خود از قیمت نفت خام در سال 2018 را افزایش داده‌اند. به عنوان مثال پیشبینی گلدمن ساکس این است که در سال 2018 قیمت نفت برنت به 62 و قیمت نفت دبلیوتیآی به 57دلار و 50سنت در هر بشکه برسد.
خبر بد پالایشگاه‌های امریکا برای بازار
عامل دیگری که در ماه‌های اخیر قیمت نفت خام را بالا برده بود، افزایش جهانی مصرف فرآورده‌های نفتی بود. افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی در فاصله ماه‌های ژوئن تا نوامبر 2017 منجر به افزایش قیمت نفت خام نیز شد اما به نظر می‌رسد که اکنون قیمت این فرآورده‌ها در حال کاهش است و همین مساله می‌تواند بازار نفت خام را تحت فشار بگذارد.
به گزارش «تعادل» و به نقل از رویترز، خالص حاشیه سود تولید نفت کوره از نفت خام امریکا در ماه ژوئن 14دلار در هر بشکه بود. اما این رقم در میانه ماه نوامبر به 25دلار در هر بشکه رسید.
بازار فرآورده‌های نفتی امریکا سال جدید میلادی را با مازاد عرضه قابل توجهی آغاز کردند و ذخایر آنها بالاتر از میانگین بلندمدت بود. اما
بر اثر تقاضای شدید خصوصا در بازارهای صادراتی، بازار فرآورده‌های نفتی امریکا در ادامه سال با مازاد تقاضای قابل توجه نیز مواجه شد. ذخایر فرآورده‌های تقطیری امریکا از مازاد 33میلیون بشکه‌یی نسبت به میانگین 10ساله در ماه فوریه به کسری 7میلیون بشکه‌یی نسبت به این میانگین در آغاز ماه دسامبر رسیده‌اند که این حاکی از رشد شدید تقاضا برای این فرآورده‌های نفتی است.
پالایشگاه‌های امریکا برای پاسخ به این افزایش تقاضا پالایش نفت خام و تولید فرآورده‌های نفتی را به سطح بی‌سابقه‌یی رساندند. داده‌های اداره اطلاعات انرژی امریکا نشان می‌دهد که تقریبا از ماه آوریل، پالایشگاه‌ها به صورت مداوم در بالاترین سطح مشغول به تولید بوده‌اند. پالایشگاه‌های امریکا در پایان ماه نوامبر و در فصل سرد در همان سطحی مشغول به تولید بودند که معمولا در فصل تابستان و در پیک مصرف به دلیل افزایش سفرها اتفاق می‌افتد.
پالایشگاه‌های امریکا در آخرین هفته ماه نوامبر به میزان 5میلیون و 400هزار بشکه فرآورده‌های تقطیری تولید کردند که به میزان 280هزار بشکه بیش از تولید نوامبر 2016 و 480هزار بشکه بیشتر از میانگین 10ساله اخیر در این فصل است. عمده این افزایش تولید صرف صادرات به امریکای لاتین و دیگر بازارهای برون‌مرزی شده و مصرف داخلی این کشور افزایش اندکی داشته است. مصرف بالای فرآورده‌های نفتی در سطح جهان نشان‌دهنده رشد همگام اقتصادی در اقتصادهای توسعه‌یافته و در حال توسعه و شتاب در تجارت جهانی و افزایش باربری است. به نظر می‌رسد که فرآورده‌های تقطیری در سال 2018 نیز پیشران اصلی تقاضا برای نفت‌خام باشد مگر اینکه رکود غیرمترقبه‌یی در ایالات‌متحده یا چین اتفاق بیفتد.
با این حال در هفته‌های اخیر نشانه‌هایی از تغییر روند در این بازارها به چشم می‌خورد. در چهار هفته اخیر بازار شاهد توقف کاهش شدید ذخایر فرآورده‌های تقطیری در مقایسه با روند فصلی آن بوده و به نظر می‌رسد که پالایشگاه‌ها نهایتا توانسته‌اند که تولید خود را به میزان لازم افزایش داده و تقاضای جهانی را بگیرند.
از همین رو حاشیه سود این فرآورده‌ها از میانه‌های ماه نوامبر تحت فشار بوده است، چرا که نشانه‌هایی مشاهده شده است که بازار دیگر با کسری مواجه نیست. مساله‌یی که به صورت موثری رشد قیمت نفت را متوقف کرده است.
مدیران پرتفوی نسبت به هرگونه شاخصی که حاکی از توقف روند کاهش ذخایر باشد حساس شده‌اند، چرا که توقف روند کاهش ذخایر به معنای رسیدن قیمت‌ها و حاشیه سودها به نقطه حداکثری و شروع روند نزولی آنهاست.
در یک افق زمانی یک‌ساله و با توجه به رشد جهانی، تقاضای قابل توجه برای نفت کوره تقطیری و نیز بنزین حاشیه سود را پایدار نگه خواهد داشت و منجر به اریبی قیمت نفت به سمت بالا خواهد شد.
