گروه انرژی
توافق کاهش تولید اوپک و برخی کشورهای غیراوپکی در نوامبر و دسامبر 2016 و نتیجه‌یی که برای ایران در پی داشته است یکی از برجسته‌ترین عملکردهای دولت یازدهم در زمینه دیپلماسی به حساب می‌آید. جایی که ایران به همراه 11 کشور دیگر عضو اوپک حاضر به پذیرش سهمیه برای تولید خود شد. با این تفاوت که برخلاف آن 11 کشور که از سقف تولید خود کاستند، ایران که در آن تاریخ به‌تازگی از بند تحریم‌های بین‌المللی علیه صنعت نفت خود رهایی جسته بود، به تولید نفت خود افزود و سقف تولید خود را در سطح 3 میلیون و 800هزار بشکه در روز حفظ کرد.
آغاز کاهش تولید اوپک و برخی تولیدکنندگان غیراوپکی همچون روسیه از ژانویه 2017 و تداوم پایبندی قابل‌قبول اعضا به این توافق، توانسته قیمت نفت را در ماه‌های اخیر بالا ببرد. براساس آخرین گزارش ماهانه اوپک، میانگین قیمت سبد نفتی این کارتل از ابتدای سال جاری نزدیک به 31درصد رشد داشته و به سطح 49دلار و 73سنت در هر بشکه رسیده است.
تثبیت قیمت نفت خام در سطح 50 دلار سبب شده درآمدهای ایران چه از محل فروش نفت خام و میعانات گازی و چه از محل فروش محصولات پتروشیمی با افزایش مواجه شود. براساس آخرین گزارش‌های رسمی ارائه شده، ایران در 6ماهه نخست سال 96، با میانگین صادرات نفت خام و میعانات گازی به میزان 2 میلیون و
600 هزار بشکه در روز و با میانگین فروش هر بشکه نفت با قیمت 49 دلار در هر بشکه، توانسته بیش از 23 میلیارد دلار درآمد کسب کند. در بخش پتروشیمی نیز، درآمدهای ایران با افزایشی 900 میلیون دلاری تا پایان مردادماه 96، به سطح 4 میلیارد و 593 میلیون دلار رسیده است. بدین‌ترتیب در نیمه نخست امسال، مجموع درآمد حاصل از فروش نفت خام، میعانات گازی و محصولات پتروشیمی به سطح 28 میلیارد دلار نزدیک شده است.
گزارش «تعادل» از تاثیرات توافق کاهش تولید اوپک بر درآمدهای بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی صنعت نفت ایران را در ادامه می‌خوانید.
«ایران از محل فروش نفت و میعانات گازی از ابتدای سال 96، بیش از ۲۳ میلیارد دلار درآمد به دست آورده است.» این خبری بود که روز گذشته توسط خبرگزاری شانا وابسته به وزارت نفت منتشر شد.
بر این اساس، میانگین مقدار فروش نفت خام و میعانات گازی ایران از ابتدای امسال تاکنون بیش از 2 میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز بوده است.
درآمد 23 میلیارد دلاری ایران در حالی حاصل شده که براساس داده‌های منتشر شده توسط اوپک، مجموع درآمدهای نفتی ایران در سال 2016 معادل 41 میلیارد و 123 میلیون دلار بوده است.
همچنین طبق بررسی «تعادل» از گزارش‌های بانک مرکزی درآمد ایران در 6 ماهه نخست سال 1395 از محل فروش نفت خام، فرآورده‌های نفتی، مایعات و میعانات گازی 24 میلیارد و 807 میلیون دلار بوده است.
در نیمه نخست سال 96، بزرگ‌ترین مشتریان نفت ایران کشورهای آسیایی همچون چین، هند، کره‌جنوبی و ژاپن هستند که سهمی بیش از ۶۰درصد از خرید نفت ایران را به دوش می‌کشند. بین این کشورهای آسیایی، چین بزرگ‌ترین مشتری به حساب می‌آید به نحوی که این کشور تنها در ماه آگوست حدود 700 هزار بشکه در روز از ایران نفت خریده است. سطح خرید چین از نفت ایران در ماه آگوست، بالاترین میزان فروش نفت خام ایران به این کشور از ابتدای سال 2017 به حساب می‌آید. علت پررنگ‌تر شدن نقش ایران در فروش به چین، کاهش فروش نفت توسط آرامکو به پالایشگاه‌های این کشور بر اثر کاهش تولید سعودی‌ها در چارچوب توافق کاهش تولید است. همین مساله تقاضای چینی‌ها برای نفت خام ایران که از لحاظ کیفیت و گرید شباهت زیادی به نفت عربستان‌سعودی دارد را بالا برده است.
40 درصد باقی‌مانده فروش نفت ایران نیز نصیب کشورهای اروپایی شده است. بین کشورهای اروپایی فرانسه، ایتالیا، یونان و اسپانیا از برجسته‌ترین مشتریان به حساب می‌آیند. کمپانی‌هایی همچون رویال‌داچ‌شل انگلیسی-هلندی، توتال فرانسوی، انی و ساراس ایتالیایی، هلنیک پترولیوم یونانی، رپسول اسپانیایی و مول مجار، مهم‌ترین مشتریان محموله‌های نفت خام ایران در اروپا به شمار می‌روند که به‌طور میانگین از ابتدای سال ۲۰۱۷ تا پایان ماه آگوست (مرداد-شهریورماه) روزانه ۷۲۰ هزار بشکه نفت خام خریده‌اند.
به‌طور کلی در ماه‌های اخیر وزن اروپایی‌ها در سبد فروش نفت ایران در حال افزایش و وزن کشورهای آسیایی در حال کاهش است. خبرگزاری پلاتس در گزارشی که هفته گذشته از صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران منتشر کرد، اعلام کرد که در ماه آگوست صادرات ایران به کشورهای آسیایی از یک‌میلیون و 500 هزار بشکه در روز در ماه جولای به سطح یک‌میلیون و 460 هزار بشکه در روز رسیده است. اصلی‌ترین عامل این اتفاق کاهش تمایل هندی‌ها به خرید نفت از ایران است، به نحوی که تقاضای هند برای نفت ایران در ماه آگوست نزدیک به 100 هزار بشکه در روز کاهش داشته است. البته اگر رشد تقاضای چین برای نفت خام ایران نبود، در این ماه سطح فروش ایران به مشتریان آسیایی‌اش، کمتر از این نیز می‌شد.
از آن سو، سهم اروپایی‌ها در سبد صادراتی نفت خام ایران با رشد قابل‌توجهی مواجه شده که ریشه در تقاضای ایتالیایی‌ها، فرانسوی‌ها، هلندی‌ها، یونانی‌ها و نیز ترک‌ها دارد.
به گزارش «تعادل» به نقل از پلاتس، در ماه آگوست، مجموع خرید اروپایی‌ها از نفت ایران با رشد روزانه 200 هزار بشکه‌یی مواجه شده است. در این میان ترکیه با ثبت خرید 256هزار بشکه نفت در هر روز، بزرگ‌ترین مشتری اروپایی نفت ایران در ماه گذشته محسوب می‌شود.
رشد 900 میلیون دلاری فروش پتروشیمی
غیر از افزایش فروش نفت خام و میعانات گازی، بخش پتروشیمی نیز از ثمرات توافق کاهش تولید بهره‌مند شده است. نشانه‌های بهره‌مند شدن صنعت پتروشیمی از توافق کاهش تولید را می‌توان در خبر افزایش 900 میلیون دلاری درآمد بخش پتروشیمی از ابتدای سال جاری که روز گذشته توسط شرکت ملی پتروشیمی اعلام شد، مشاهده کرد. به گزارش «تعادل» به نقل از نیپنا، تثبیت و تقویت قیمت جهانی نفت در محدوده 50 دلار و بهره‌برداری از طرح‌های جدید منجر به افزایش حدود 900میلیون دلاری درآمد صادرات محصولات پتروشیمی ایران در 5ماهه نخست امسال شده است.
همزمان با تقویت قیمت جهانی نفت خام از ابتدای سال 2017 میلادی و به‌ویژه پس از توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بر سر کاهش و مدیریت تولید نفت، درآمد صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های پلیمری ایران از ابتدای سال 1396 تا پایان مرداد ماه با افزایشی حدود 900 میلیون دلاری نسبت به مدت مشابه پارسال همراه شده است.
بر این اساس در کنار تثبیت قیمت نفت ایران در محدوده بشکه‌یی 50 دلار که تاثیر مستقیم بر تقویت و افزایش درآمد صادرات محصولات پتروشیمی کشور داشته، ساخت و راه‌اندازی طرح‌های جدید پتروشیمی هم یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در افزایش درآمد صادرات پتروشیمی بوده است.
در طول 5 ماهه نخست امسال حدود 9 میلیون و 198هزار تن محصول پتروشیمی از ایران به بازارهای جهانی صادر شده که افزایشی 470 هزار تنی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد.
در این مدت، ارزش صادرات محصولات پتروشیمی ایران نیز حدود 4 میلیارد و 593 میلیون دلار بوده که در مقایسه با 5 ماهه نخست سال گذشته افزایشی حدود 900 میلیون دلاری را نشان می‌دهد.
رشد شاخص‌های پتروشیمی در طول 5 ماهه نخست امسال صرفا در حوزه صادرات نبود و در بخش داخلی نیز بالغ بر 7 میلیون و 275 هزار تن محصول پتروشیمی عرضه شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال افزایشی حدود 785 هزار تنی داشته است.
ارزش محصولات پتروشیمی و پلیمری عرضه شده در بازار داخلی هم در طول 5 ماهه نخست امسال بیش از 14 هزار میلیارد تومان بوده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال حدود 3 هزار و 700 میلیارد تومان افزایش نشان می‌دهد.
در طول 5 ماهه نخست امسال حدود 22 میلیون و 600هزار تن محصول پتروشیمی در کشور تولید شده که پیش‌بینی می‌شود باتوجه به پایان رسیدن دوره تعمیرات اساسی اکثر واحدهای مجتمع‌های پتروشیمی تا پایان امسال با ثبت یک رکورد جدید تولید محصولات پتروشیمی ایران به حدود 58 تا 56میلیون تن افزایش یابد.
از سوی دیگر برای سال 96 پیش‌بینی صادرات حدود 23 تا 23.5 میلیون تن محصول پتروشیمی شده که در صورت تثبیت شرایط فعلی قیمت‌ها در بازارهای منطقه‌یی و جهانی برآورد می‌شود که در آمد امسال حاصل از فروش محصولات پتروشیمی را به حدود 11.5 تا 12 میلیارد دلار برساند.
در شرایط فعلی ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران حدود 62 میلیون تن بوده که در صورت بهره‌برداری از طرح‌های جدید در دست اجرا همچون فاز سوم پتروشیمی پردیس، مرجان، متانول کاوه، فاز یک پتروشیمی بوشهر و طرح اتیلن پتروشیمی ایلام این ظرفیت امسال افزایشی حدود 10 میلیون تنی را تجربه خواهد کرد.
