تعادل|
95درصد صادرات فنی مهندسی در ایران متعلق به صنعت برق است. همین گزاره خودکفایی در این صنعت را نمایش می‌دهد، اما اکنون و با وجود اینکه ایران خود صادرکننده تجهیزات این صنعت است، زمزمه‌هایی از ورود رقبای خارجی به گوش می‌رسد. حالا صنعتگران ایران شکایت دارند که چرا ظرفیت‌ها و توان داخلی در این زمینه نادیده گرفته می‌شود. عدم استفاده از ظرفیت‌های موجود داخلی برای توسعه شبکه برق کشور، توان احداث 5000مگاوات نیروگاه جدید در سال توسط شرکت‌های ایرانی ازجمله ادعاهای بخش خصوصی در این عرصه است. آنها می‌گویند حال که دولت دوازدهم به زودی مستقر می‌شود، این دولت توجه به ظرفیت داخلی صنعت برق را مدنظر قرار دهد و برای رفع مشکلات آن بکوشد. آنها اعتقاد دارند دولت به جای استقراض از کشورهایی مانند چین و ترکیه که آینده تولیدات داخلی صنعت برق را به خطر می‌اندازد، باید بر درآمدهای مالیاتی حاصل از افزایش قدرت صادراتی این صنعت تکیه کند. آن‌طور که فعالان این حوزه عنوان داشته و البته مسوولان نیز بر آن صحه می‌گذارند، اکنون رکود در صنعت برق موجب شده تا نیروگاه‌ها با کمتر از 30درصد ظرفیت خود فعالیت کنند. درحالی که اکنون ایران به‌طور مداوم با هشدارهایی در زمینه خاموشی روبه‌روست، دور از انتظار نیست که واحدهای نیروگاهی بتوانند با افزایش ظرفیت واحدهای نیروگاهی موجود، فعالیت خود را ارتقا دهند. تبدیل نیروگاه‌های گازی موجود به سیکل ترکیبی از طریق احداث بخش بخار نیز ازجمله توانمندی‌های صنعت براق ایران به‌شمار می‌رود که حمیدرضا صالحی نایب‌رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران نیز بر آن تاکید می‌کند.
حمیدرضا صالحی دبیرکل سابق سندیکای برق درباره وضعیت فعلی سازندگان صنعت برق در ایران به «تعادل» می‌گوید: صنعت برق ایران به واسط حمایت‌هایی که بعد از انقلاب توسط دولت‌های وقت تا به امروز انجام شد، از مرحله تولید تا انتقال و توزیع برق در شهرها و مناطق مسکونی و صنایع، خودکفاست. از ساخت و تولید نیروگاه‌های آبی گرفته تا ساخت و تولید نیروگاه‌های گازی و بخاری، همه در داخل ایران انجام می‌شود.
صالحی می‌افزاید: امروز تجهیزات و دکل‌های انتقال، سیم، انواع کابل، ترانسفورماتور و همه تجهیزات لازم مورد استفاده در ولتاژهای قوی توزیع برق در ایران ساخته می‌شود.
صالحی که اکنون دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی است همچنین با بیان اینکه اکنون ایران در زمینه ظرفیت تولید برق در منطقه در مقام نخست قرار دارد و پس از آن ترکیه در جایگاه دوم نشسته، می‌افزاید: با این ظرفیت، اما شاهد هستیم در بازار داخلی، بعضی کارخانجات ما در حوزه ساخت با مشکل روبه‌رو هستند و بازار ایران را از دست می‌دهند.
اعتراض خصوصی‌ها به اقتصاد یارانه‌ای
صالحی با بیان اینکه برای حفظ بازار ایران برای سازندگان تجهیزات صنعت برق باید زیرساخت‌های اقتصادی را تقویت کرد، می‌افزاید: نمی‌توانیم در اقتصاد یارانه‌یی، صنایع‌مان را حفظ کنیم.
او با تاکید بر اینکه هیچ سازنده‌یی در ایران دنبال گرفتن رانت و ویژه‌خواری یا ارز ارزان نیست، تصریح می‌کند: تولید و اشتغال داخلی ما که بخشی به سازندگان صنعت برق برمی‌گردد، در حال از بین رفتن است، چون با پایین نگه داشتن ارز و عدم توجه به واقعی کردن قیمت ارز کاری کرده‌ایم که واردات از کشورهایی مثل چین افزایش یابد و چینی‌ها بازار داخلی را از دست تولیدکنندگان و سازندگان ایرانی بگیرند.
به کشورهای رقیب، سوبسید می‌دهیم!
این فعال اقتصادی با بیان اینکه باید اول محصولات‌مان را رقابتی کنیم، می‌گوید: باید قیمت و کیفیت را حفظ کنیم. قیمت و کیفیت بسیار به قیمت ارز وابسته است و بازار ایران هم به قیمت ارز وابسته. هر چه قیمت ارز را پایین نگه داریم و به‌طور کاذب بگوییم ریال را قوی نگه داشته‌ایم باعث شده‌ایم به شرکت‌های تولیدی رقیب ایران در خارج از کشور سوبسید دهیم و اشتغال آنها را تضمین کنیم تا بتوانند کالاهای‌شان را در ایران بفروشند. رییس کمیسیون انرژی نو به دیگر مشکلات صنعتگران برق اشاره کرده و می‌گوید: رقبای ایران از مزیت‌های بالایی برخوردارند. قیمت تمام شده ناشی از اخذ وام‌هایی که فعالان ایرانی از بانک می‌گیرند برای تولیدکننده ایرانی 23درصد است، اما همین وام برای رقیب شرکت ایرانی در خارج از ایران 2 یا 3درصد است. او ادامه می‌دهد: همه این مسائل در کنار مشکلات فضای کسب و کار سبب شده تولید در ایران به مخاطره بیفتد. هر چند این مشکلات مربوط به تمام صنایع کشور است، اما از آنجا که صنعت برق ازجمله صنایع زیرساختی به‌شمار می‌رود به‌شدت با این مسائل دست و پنجه نرم می‌کند.
دبیرکل سابق سندیکای برق درباره میزان توانمندی صنعت برق ایران در تبدیل نیروگاه‌های گازی موجود به سیکل ترکیبی از طریق احداث بخش بخار، تصریح می‌کند: در حوزه تولید برق نیروگاه‌ها در کشور به‌راحتی می‌توانیم آنها را به سیکل ترکیبی تبدیل کنیم.
رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه اکنون بیش از 5هزار مگاوات نیروگاه داریم که باید سیکل ترکیبی شود، می‌گوید: راندمان این نیروگاه‌ها حدود 30درصد است که می‌تواند تا 40درصد بالا برود که البته نیازمند سرمایه‌گذاری هستند. صالحی در پاسخ به این پرسش که شرکت‌های ایرانی با کدام کشورها همکاری می‌کنند، می‌افزاید: ترک‌ها و یونانی‌ها در حد مذاکره به ایران آمده‌اند. این همکاری‌ها بسیار اندک بوده، زیرا امنیت اقتصادی مساله مهمی است که باعث شده سرمایه‌گذاری در این زمینه کمی با تاخیر مواجه شود.
دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی
دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی می‌افزاید: خوشبختانه در کشور هیچ نگرانی از بابت اهل فن بودن، توانایی و دانش برای انجام پروژه‌های نیروگاهی و خط انتقال و توزیع نداریم و بسیار آماده هستیم اگر طرف‌های خارجی با ایرانی‌ها وصل شوند که در چند مورد آمده‌اند، دولت اگر تضامین قوی امنیت اقتصادی یا گارانتی را بتواند به شرکت‌های خارجی بدهد، فرصت تبدیل نیروگاه‌ها به سیکل ترکیبی فرصت بسیار خوبی است. همین‌طور نیروگاه‌های جدید ترکیبی که فرصت خوبی برای رونق دادن به صنعت برق ایران هستند.
فاینانس به ضرر صنعت برق
اما در این میان، پیام باقری عضو سندیکای برق با حضور سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در ایران مخالف است و به «تعادل» می‌گوید: اگر پای فاینانسورهای خارجی به ایران باز شود تا سرمایه‌گذاری‌های عقب‌افتاده را به عهده بگیرند، تولیدکنندگان خارجی هم وارد میدان می‌شوند. آنها شرط‌شان این خواهد بود که تجهیزات را هم خودشان بیاورند و در آن صورت از چین و کره تجهیزاتی خواهند آورد که در داخل کشور ساخته می‌شود.
باقری با بیان اینکه در صنعت برق از مرز 95درصد خودکفایی عبور کرده‌ایم، می‌افزاید: باوجود خودکفایی صنعت برق در ایران به واسطه مشکلات در اقتصاد این صنعت به فاینانسورها خوشامد خواهیم گفت و آنها هم سازندگان خودشان را خواهند آورد.
او با بیان اینکه با این اقدام، بازار کار تولیدکنندگان ایرانی را تقدیم خارجی‌ها می‌کنیم، می‌گوید: با این کار تولیدکننده ایرانی ضرر مضاعفی متحمل می‌شود. این تولیدکنندگان هم از دولت و وزارت نیرو مطالبه داشته و امکان دریافت ندارند، هم به نظام بانکی بدهکارند و هم بازار کارشان به تولیدکنندگان دیگر کشورها تقدیم می‌شود.
اشاره باقری به مذاکرات وزارت نیروی دولت یازدهم با یک شرکت ترکی برای ساختن نیروگاه و فاینانس در ایران است که «تعادل» پیش از این در گزارشی با عنوان «زیر و بم نیروگاه‌سازی ترک‌ها در ایران» به آن اشاره کرده بود. باقری در این زمینه می‌گوید: «شرکت یونیت‌اینترنشنال ترکیه برای ورود به ایران وارد مذاکره شده و فعالان صنعت برق به‌شدت شاکی‌اند.»
او با طرح انتقاد نسبت به موضوع فاینانس می‌گوید: این یک بحث اساسی است که ما با سیستم استقراض از کشورهایی مثل چین و ترکیه تعهداتی برای آینده صنعت برق ایجاد می‌کنیم. اگر اقتصاد صنعت برق با همین وضعیت درآمدی نداشته باشد، نمی‌تواند این پول را پرداخت کند. بنابراین دولت برای اینکه خیال ترک‌ها را راحت کند گارانتی با پشتوانه فراتر از وزارت نیرو و زیرنظر وزارت امور اقتصادی و بانک مرکزی می‌دهد که با این مجوز، کسی که این گارانتی را در اختیار دارد، می‌تواند حتی منابع موجود ایران در خارج از کشور را بلوکه کرده و پولش را دریافت کند.
