منوچهری در پاسخ به «تعادل»: روس‌ها سرگروهی توسعه میدان آزادگان را به‌عهده نخواهند داشت
گروه انرژی حمید مظفر
دو هفته از امضای قرارداد توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی با کنسرسیوم توتال می‌گذرد و حاشیه‌سازی اقلیت پرسر و صدای مخالف دولت پیرامون امضای این قرارداد ادامه دارد. قراردادی که دستاورد مستقیم برجام و قوی‌ترین سیگنال ارسالی به کمپانی‌های بین‌المللی مبنی بر پایان شرایط تحریمی ایران به حساب می‌آید. از این‌رو این روزها وزارت نفت انرژی زیادی را صرف پاسخگویی به ابهامات و تهمت‌ها در رابطه با امضای این قرارداد کرده است. اما انتظار قاطبه فعالان این صنعت این است که وزارت نفت تمرکز خود را بر راهی که با امضای قرارداد توسعه فاز 11پارس‌جنوبی آغاز شده است، گذاشته و آن را با شتاب و قدرت بیشتری ادامه دهد تا تکلیف دیگر میدان‌های نفتی و گازی ایران با اولویت میدان‌های مشترک با همسایگان غربی و جنوبی زودتر مشخص شود.
در همین راستا روز گذشته غلام‌رضا منوچهری معاون مدیرعامل شرکت ملی نفت در امور مهندسی و توسعه در نشست خبری خود برای پاسخگویی به ابهامات پیرامون قرارداد توتال، خبر از تکلیف ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی برای انعقاد 10قرارداد جدید نفتی تا پایان سال 96 داد که مهم‌ترین آن مربوط به توسعه میدان نفتی آزادگان است.
آزادگان از مهم‌ترین میدان‌هایی است که چندین ماه در انتظار امضای قرارداد جدید نفتی باقی مانده است. تاکنون خبرهای ضد و نقیضی در رابطه با زمان و نحوه امضای قرارداد توسعه بزرگ‌ترین میدان نفتی ایران به گوش رسیده است. همین چند روز پیش بود که معاون مدیریت مهندسی شرکت متن به «تعادل» خبر داد که با توجه به اضافه شدن چند شرکت روسی به لیست شرکت‌های بین‌المللی صاحب صلاحیت و علاقه آنها برای حضور در آزادگان، احتمالا امضای قرارداد توسعه میدان آزادگان به سال 97 موکول خواهد شد، چرا که مطالعه هر میدان حداقل 6ماه به طول می‌انجامد. اما دیروز منوچهری در پاسخ به پرسش «تعادل» در این رابطه اعلام کرد که روس‌ها رهبری کنسرسیوم توسعه آزادگان را به عهده نخواهند داشت.
معاون مدیرعامل NIOC همچنین از جنبه‌های مختلفی به دفاع از قرارداد با کنسرسیوم توتال پرداخت که مهم‌ترین محور صحبت‌های او به صورت جداگانه در این گزارش قابل پیگیری است. گزارش «تعادل» از نشست خبری غلام‌رضا منوچهری را در ادامه می‌خوانید.
با امضای قرارداد توسعه بخش فراساحلی فاز 11 پارس‌جنوبی، قرعه امضای نخستین قرارداد بیع‌متقابل جدید موسوم به IPC به نام صنعت گاز رقم خورد و اکنون همگان در انتظار امضای قرارداد مشابهی با شرکت‌های بین‌المللی بزرگ در بخش تولید و اکتشاف نفت خام در ایران به سر می‌برند. البته آن‌طور که نورالدین شهنازی‌زاده مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت در نشست خبری هفته گذشته خود اعلام کرد؛ نخستین قرارداد جدید «نفتی» با شرکت نفت و گاز پرشیا وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام و در میدان یاران امضا خواهد شد. اما در این میان تمام نگاه‌ها به قرارداد توسعه میدان آزادگان معطوف است.
پیش از این اعلام شده بود که تاریخ 29خرداد 1396 (19ژوئن 2017) آخرین فرصت برای اعلام حضور کنسرسیوم‌های خارجی در مناقصه نفتی آزادگان است. هنوز جزییاتی در رابطه با کنسرسیوم‌هایی که پیش از پایان ضرب‌الاجل مدارک خود را برای حضور در این مناقصه تحویل داده‌اند، منتشر نشده است اما آنچه تاکنون می‌دانیم، این است که شرکت‌های بزرگی همچون اینپکس، توتال، شل، انی، پتروناس و همچنین سی‌ان‌پی‌سی تمایل خود را برای حضور در مناقصه این میدان اعلام کرده و با امضای قرارداد محرمانگی، مطالعه فنی این میدان را آغاز کرده بودند. در این میان ژاپنی‌ها، فرانسوی‌ها و مالزیایی‌ها نتایج مطالعات خود را تحویل داده‌اند و دیگر شرکت‌ها نیز در مراحل تکمیل فرآیند مطالعه خود هستند.
اما داستان امضای قرارداد آزادگان از جایی پیچیده‌تر شد که در آستانه پایان ضرب‌الاجل اعلامی از سوی شرکت ملی نفت برای حضور در مناقصه، نام پنج شرکت جدید شامل 4شرکت روسی گازپروم‌نفت، روسنفت، تات‌نفت، زاروبژنفت و شرکت سوکار آذربایجان به لیست قبلی شرکت‌های صاحب صلاحیت بین‌المللی برای حضور در مناقصات صنعت بالادست نفت ایران اضافه شد و بدین‌ترتیب شمارگان این فهرست به 34 رسید.
در وهله نخست این مساله به ذهن متبادر می‌شود که نخستین اثر اعمال تغییرات در این لیست، تعویق بیشتر امضای قرارداد توسعه میدان نفتی آزادگان است، چرا که در صورت تمایل روس‌ها برای انجام مطالعه در این میدان، حداقل به 6ماه زمان نیاز است تا مطالعات فنی به سرانجام برسد و نتایج تحویل داده شود.
پیش‌تر این مساله به صورت تلویحی به تایید یکی از مدیران شرکت مهندسی و توسعه نفت نیز رسیده بود. حسن حبیب‌زاده معاونت مدیریت مهندسی شرکت متن در حاشیه نشست خبری هفته گذشته مدیرعامل این شرکت به «تعادل» گفت: «یکی از 4شرکت روسی که اواخر خرداد به لیست شرکت‌های صاحب صلاحیت اضافه شده، خواهان شرکت در مناقصه آزادگان است.» وی افزود: «می‌دانید که هر مطالعه تقریبا 6ماه زمان می‌برد و زمانی نیز برای ارزیابی (نتایج مطالعه) و دیگر موارد احتیاج است.»
اما روز گذشته غلام‌رضا منوچهری در نشست خبری خود صحبتی در تضاد با اظهارنظر مدیر شرکت متن ایراد کرد. وی ابتدا به مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در رابطه با تکلیف شرکت ملی نفت در رابطه با امضای قراردادهای جدید پرداخت و گفت: «براساس مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی شرکت ملی نفت مکلف شده است که 10قرارداد را تا پایان امسال به نتیجه برساند. خوشبختانه تقریبا تمام این 10قرارداد در قالب مناقصه و مذاکره به صورت موازی به پیش می‌روند و باعث صرفه‌جویی در زمان می‌شود، چرا که با توجه به تعدد گروه‌های مذاکره‌کننده زمان بررسی این قراردادها جمع نمی‌شود و از این رو می‌توانیم، امیدوار باشیم که سرعت امضای قراردادها از این به بعد بالاتر برود.» منوچهری در پاسخ به پرسش «تعادل» مبنی بر اینکه آیا آزادگان نیز جزو این 10قرارداد است و وضعیت روس‌های تازه‌وارد در توسعه این میدان به چه ترتیبی خواهد بود، اعلام کرد: « آزادگان یکی از این 10قرارداد خواهد بود و روند مناقصه آن هم‌اکنون آغاز شده است. شرکت‌های روسی به عنوان نفر اول (رهبر) در این قرارداد حضور نخواهند داشت اما در مناقصات قراردادهای دیگر که در آینده در پیش‌رو خواهیم داشت، همچون مناقصه آب‌تیمور و منصوری حضور دارند. ما برحسب خواست خود شرکت و MOU امضا شده و اعلام آمادگی آنها در پاسخ به آگهی عمومی که شرکت ملی نفت منتشر کرده است، لیست متقاضیان شرکت در هر یک از مناقصات استخراج می‌شود.» وی همچنین برای دلگرمی شرکت‌های روسی و دیگر شرکت‌های داخلی و خارجی بیان داشت: «فرصت برای شرکت‌های توانایی که تمایل به حضور در صنعت نفت ایران دارند وجود دارد و جا برای همه هست.»
بنابراین با توجه به اظهارات روز گذشته منوچهری، به نظر می‌رسد که روس‌ها حداکثر حضوری در قالب غیراپراتور در توسعه میدان آزادگان خواهند داشت و در واقع نقشی مشابه سی‌ان‌پی‌سی در کنسرسیوم توسعه فاز 11 پارس جنوبی را ایفا خواهند کرد.
تولید 7میلیون بشکه‌ای تا سال 1406
منوچهری در بخش دیگری از صحبت‌های خود به مهم‌ترین اهداف ایران در بخش بالادستی نفت در سال‌های آینده اشاره کرد. نخستین و مهم‌ترین هدف ایران افزایش تولید در چشم‌انداز برنامه ششم و فراتر از آن است. به گفته منوچهری هدف ایران این است که تا 10سال آینده تولید خود را به میزان 3میلیون بشکه در روز افزایش دهد. هدفی که نیازمند اجرای پروژه‌های بالادستی در ابعاد وسیع با حضور بزرگان جهانی است که فرصت‌های ویژه‌یی برای شرکت‌های داخلی ایجاد خواهد کرد. منوچهری تاکید کرد که حضور سرمایه و شرکت‌های خارجی در ایران به معنای گرفتن فرصت از شرکت‌های ایرانی نیست.
دومین هدفی که در صحبت‌های منوچهری به آن اشاره شد، برگرداندن بخشی از کارشناسانی به ایران است که در سال‌های گذشته و به دلایل مختلف از ایران مهاجرت کرده‌اند.
نیاز به سرمایه‌گذاری 200میلیارد دلاری در صنعت نفت ایران و برنامه‌ریزی برای تامین سه‌چهارم این مبلغ از محل منابع خارجی و انتقال تکنولوژی به ویژه در بخش ازدیاد برداشت دیگر اهدافی است که مورد اشاره معاون مدیرعامل شرکت ملی نفت قرار گرفت. وی تشکیل شرکت‌های اکتشاف و توسعه E&P ایرانی را از دیگر اهداف مدنظر عنوان و اعلام کرد که تاکنون 12شرکت صاحب صلاحیت برای فعالیت در بخش‌های بالادستی معرفی شده‌اند.
منوچهری بر رشد فعالیت‌های تحقیق و توسعه R&D، ارتقای کیفیت بهره‌برداری و راندمان تولید و کاهش عمر استهلاک در بخش‌های مختلف این صنعت نیز تاکید ویژه کرد و آن را جزو اهداف اصلی دولت عنوان کرد. به گفته وی هنگامی که به عنوان مثال تجهیزات بخش فراساحل پارس‌جنوبی را بازبینی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که این تجهیزات نیاز به ارتقا دارند. اما ایران سال‌ها از ساز و کار استانداردهای بین‌المللی دور بوده است و وضعیت ما در این زمینه خوب نیست. منوچهری استانداردهای قرارداد توسعه فاز 11پارس‌جنوبی را به مثابه الگویی برای دیگر فازها دانست.
