گروه راه و شهرسازی|
به نظر می‌رسد، اظهارنظر روز یکشنبه رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی درباره اعطای زمین به خانواده‌های دارای چهار فرزند در راستای تکلیفی است که مجلس در قالب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب مهر ماه سال 1400 بر عهده دولت قرار داده است. در این صورت، هر قطعه زمین اعطایی به هر خانوار مشمول بر اساس قانون مزبور، 200 مترمربع خواهد بود. این در حالی است که کارشناسان نزدیک به دولت بر این باورند که زمین ایده آل برای ساخت یک واحد مسکونی یک طبقه، 275 متر مربع است. افزون براین، در شرایطی که حدود 20 میلیون حاشیه نشین
در کشور وجود دارد، طرفداران عرضه زمین برای ساخت واحدهای مسکونی یک طبقه، قایل به گسترش حریم شهرها هستند و کمبود زمین را نوعی توهم قلمداد می‌کنند. فارغ از این تناقض، تجربه‌های انجام شده در کشور نشان می‌دهد که با ساخت وساز در خارج از شهرها، ولو در حاشیه شهرها، ساخت زیرساخت‌های شهری نیز اجتناب ناپذیر است. مساله‌ای که هزینه زیادی روی دست دولت باقی خواهد گذاشت. ضمن اینکه گسترش شهرها بدون توجه به علت اصلی پدیداری شهرها و در واقع بدون توجه به نیاز ساکنان جدید به اشتغال، اساسا بدون معنا تعبیر می‌شود و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی متعددی را ایجاد خواهد کرد.
٢٠ میلیون نفر حاشیه‌نشین داریم
در همین رابطه، مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون عمران مجلس اظهار کرد: 20 میلیون نفر در کشور حاشیه نشین شدند و تقریبا یک چهارم جمعیت ایران در حاشیه زندگی می‌کند که این میزان به دلیل اتخاذ سیاست‌های غلط بخشی‌نگری بوده است.
یوسفی در گفت‌وگو با ایلنا، با اشاره به جمعیت مستاجران ایران گفت: در حالی که طبق آمار سرشماری سال 95 شش و نیم میلیون خانوار مستاجر داریم سالانه 800 هزار ازدواج جدید صورت می‌گیرد یعنی پی در پی به جمعیت مستاجران کشورمان اضافه می‌شود.
یوسفی تاکید کرد: امروز جمعیت جوان در کشورمان بالا است و این جمعیت نیاز به مسکن دارند اما عرضه از تقاضا بسیار فاصله گرفته است و ما با کاهش شدید عرضه مواجه هستیم. در تمام این سال‌ها میزان تولید مسکن بسیار کاهش یافته؛ به‌طوری که از آمار ساخت 900 هزار واحد مسکونی در دهه 80 به کمتر از 200 هزار واحد شهری و روستایی رسیده‌ایم.
وی با اشاره به افزایش حاشیه نشینی ناشی از اتخاذ سیاست‌های غلط اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های نادرست در حوزه مسکن گفت: امروز 20 میلیون نفر در کشور حاشیه نشین شدند و تقریبا یک چهارم جمعیت ایران در حاشیه زندگی می‌کند که این میزان حاشیه نشینی به دلیل اتخاذ سیاست‌های غلط بخشی نگری بوده است. اگر نگاه متوازن در توزیع اعتبارات وجود داشت امروز جمعیت حاشیه‌نشین به 20 میلیون نفر نمی‌رسید.
وی با اشاره به نظارت‌ها برای اجرای بخشنامه‌ها برای رعایت سقف اجاره‌بها در کلانشهرها گفت: در شرایطی که ما با این مولفه‌های اقتصادی و رشد نرخ تورم مواجه هستیم و قوانین مالیاتی به اجرا نمی‌رسد میدانیم که بخشنامه‌هایی مانند رعایت سقف اجاره‌بها شعار است و کسی به آن توجه نکرده و خودمان میدانیم این بخشنامه‌ها هیچ تاثیری در بازار اجاره نداشتند.
زمین 200 متری برای خانوارهای 5 یا 6 نفره
در این حال، به نظر می‌رسد، اظهارات وزیر راه و شهرسازی در رابطه با عرضه زمین به خانوارهای دارای فرزند چهارم، در راستای عمل به قانون حمایت از خانواده و فرزندآوری بوده و حداکثر مساحت این زمین‌ها 200 مترمربع است. به گزارش فارس، بر اساس مستندات ماده یک آیین‌نامه اجرایی ماده 4 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت راه و شهرسازی مکلف است، نسبت به تامین مسکن خانوارها پس از تولد فرزند سوم و بیشتر، در صورت عدم استفاده از امکانات دولتی تامین مسکن (فرم ج سبز) اقدام کند.
بر این اساس، تامین مسکن خانوار با اعطای یک قطعه زمین حداکثر به مساحت 200 متر منطبق با ضوابط حد نصاب تفکیک به صور مشترک و بالمناصفه به پدر و مادر در شهر محل سکونت فقط برای یک بار بر اساس قیمت کارشناسی روز زمان واگذاری به صورت فروش اقساطی و با بازپرداخت 10 ساله بدون اعمال تخفیف و سود واگذار نماید. همچنین بر اساس تبصره 1 ماده 1، واگذاری اراضی موضوع این ماده مشروط به ساخت واحد مسکونی است و در صورت عدم احداث مسکن، پس از 2 سال اراضی مورد واگذاری بر اساس ضوابط مورد عمل در وزارت راه و شهرسازی مسترد خواهد شد.
بر اساس ماده 2 ایین‌نامه مذکور، استفاده مجدد خانوارها (فرم ج قرمز)، از امکانات دولتی مسکن پس از تولد فرزند سوم مشروط به شرایط زیر است:
1- حداقل 5 سال از زمان استفاده خانوار از امکانات دولتی مربوط به تامین مسکن برای بار اول گذشته باشد.
2- خانواده در زمان درخواست استفاده مجدد از امکانات دولتی تامین مسکن باید مطابق دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت راه و شهرسازی فاقد واحد مسکونی شناخته شود.
3- خانوار باید سابقه سکونت در شهر محل تقاضا را بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت راه و شهرسازی داشته باشد. به گزارش فارس، با توجه به شرایط عنوان شده در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به نظر می‌رسد، جزییات ارایه زمین به خانواده‌های دارای فرزند چهارم نیز در راستای
آیین نامه قانون مذکور و با جزییات مورد اشاره انجام شود. با توجه به اهمیت مسکن در سبد هزینه خانواده‌ها به نظر می‌رسد، طرح مذکور در راستای کاهش هزینه خانواده‌های فاقد مسکن می‌تواند تاثیر مطلوبی بر معیشت مردم و به خصوص خانواده‌های پر جمعیت ایفا کند. از سوی دیگر عرضه زمین در شرایط کنونی بر ساماندهی بازار مسکن تاثیر مثبتی دارد و کاهش قیمت زمین نیز می‌تواند جزو دیگر دستاوردهای طرح مد نظر دولت باشد.
مزایای ساخت خانه یک طبقه در نهضت ملی مسکن
در این حال، وزیر راه و شهرسازی چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی از برنامه دولت برای ساخت واحدهای مسکونی یک طبقه ویلایی در قالب برنامه نهضت ملی مسکن سخن به میان آورد.
قاسمی با تاکید بر ساخت واحدهای مسکونی ویلایی در نهضت ملی مسکن، اظهار کرد: «در شهر‌هایی که مشکل زمین وجود ندارد، نباید به سمت بلند مرتبه‌سازی برویم و به عنوان نمونه در بم، چون مشکل زمین نداشتیم، به متقاضیان ۲۰۰ متر زمین دادیم.»
تاکید وزیر راه و شهرسازی بر حرکت نکردن به سوی بلند مرتبه‌سازی مساله‌ای است که تجربه تولید انبوه مسکن در سال‌های گذشته صحت آن را تایید می‌کند. برای مثال در ابر پروژه مسکن مهر که ساخت 4 میلیون واحد مسکونی را نشانه رفته بود،
با کیفیت‌ترین واحدهای مسکونی، خانه‌هایی بود که به‌طور ویلایی در شهرهای جدیدی نظیر شهر جدید امیرکبیر ساخته شد.
محدودیت زمین توهم است
محمد حمیدزاده، کارشناس حوزه مسکن در این باره عنوان کرد: «توهم محدودیت زمین به دلیل سیاست غلط تعیین خط حریم شهری ایجاد شد و اگر به مستندات دولتی رجوع کنیم متوجه خواهیم شد، حجم بالایی از زمین‌های موجود در همین خط حریم شهری در اختیار دستگاه‌های دولتی قرار دارد.»
این کارشناس حوزه مسکن در گفت‌وگو با فارس ادامه داد: «ظرفیت قانونی استفاده از زمین‌های دولتی برای ساخت مسکن در قانون جهش تولید و تامین مسکن وجود دارد و وزارت راه باید از این ظرفیت استفاده حداکثری کند.» در همین راستا، زمین مورد نیاز تولید انبوه مسکن به شیوه یاد شده برای زیربنای هر واحد مسکونی با در نظر گرفتن الزامات معماری و شهرسازی 50 متر برای هر نفر بوده و با در نظر گرفتن بعد خانوار 3.3 به‌طور میانگین در کشور زیربنای هر واحد مسکونی باید 165 متر در نظر گرفته شود.
متراژ مناسب 275 متر است نه 200 متر!
با توجه به اینکه نسبت مجاز زیربنا به کل زمین هر واحد مسکونی مطابق قانون باید 60 درصد در نظر گرفته شود، لذا بر این مبنا هر واحد مسکونی یک طبقه با متراژ متناسب با بعد خانوار در کشور باید 275 متر زمین در نظر گرفته شود. با توجه به محاسبات انجام شده، زمین خالص مورد نیاز برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در هر سال 27 هزار 500 هکتار است. میزان زمین مذکور به‌طور خالص برای ساخت مسکن مورد نیاز است و نسبت مساحت معابر و مکان‌های عمومی مطابق با ضوابط شهرسازی باید به میزان زمین تامین شده اضافه شود. در همین راستا با نگاه حداقلی نسبت مساحت واحدهای مسکونی به معابر باید معادل 40 تا 55 درصد در نظر گرفته شود. در چنین شرایطی نهضت ملی مسکن در هر سال با هدف‌گیری ساخت یک میلیون واحد مسکونی به حداقل 50 هزار هکتار زمین نیاز دارد. بنابر اطلاعات موثق تاکنون تنها 30 درصد از زمین مورد نیاز برای ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال اول دولت تامین شده است و وزارت راه و شهرسازی باید سرعت تامین زمین را بیشتر از گذشته افزایش دهد.
