بررسی روند کشته‌شدگان ناشی از زلزله از گذشته تاکنون نشان می‌دهد که میزان خسارت اقتصادی و جانی ناشی از زلزله همچنان روند رو به رشدی دارد و لازم است با استفاده از راهکارهایی این تلفات را کاهش دهیم. کیارش ناصر اسدی، دانشیار گروه سازه-زلزله دانشگاه زنجان در وبینار «بم؛ ۱۸ سال پس از زلزله» با بیان اینکه پس از زلزله بم نظارت بیشتری بر ساخت و سازها صورت گرفت، گفت: ولی همچنان تا وضعیت مطلوب فاصله داریم. وی ادامه داد: بعد از زلزله اهر ورزقان ما به اهمیت مقاوم‌سازی سازه‌ها به ویژه مقاوم‌سازی سازه‌هایی مانند مدارس پی بردیم؛ چرا که در این زلزله مشاهده کردیم مدارسی که مقاوم‌سازی شده بودند، عملکرد بهتری در برابر زلزله داشتند. ناصراسدی با تاکید بر اینکه ما هنوز در بخش مقاوم‌سازی اجزای غیر سازه‌ای ساختمان‌ها چالش‌هایی داریم، اظهار کرد: در زلزله سرپل ذهاب به خوبی این موضوع نمایان شد و درس‌هایی که از این زلزله گرفته شد، موجب توجه بیشتر به اجزای غیر سازه‌ای ساختمان‌ها در شهرهای بزرگ شده است. به گزارش ایسنا، دانشیار گروه سازه-زلزله دانشگاه زنجان با تاکید بر اینکه در این زمینه نیز نیاز به کار بیشتر داریم، گفت: بررسی روند کشته‌شدگان ناشی از زلزله از گذشته تاکنون نشان می‌دهد که خسارات اقتصادی و جانی زلزله همچنان روند رو به رشدی دارد و لازم است با استفاده از راهکارهایی این تلفات را کاهش دهیم. وی ادامه داد: درس‌هایی که از زلزله بم می‌گیریم، آن است که خسارات شدید وارد شده به بم بعد از زلزله از قبل قابل پیش بینی بود، ضمن آنکه تجاربی که از این زلزله به دست آمد، دیر در سازه‌ها پیاده‌سازی شد. ناصراسدی، بهبود یافتن مدیریت بحران در زلزله‌های کوچک را از دیگر درس‌های زلزله بم نام برد و یادآور شد: مدیریت بحران بعد از زلزله ازگله استان کرمانشاه بهتر از زلزله بم بوده است، ولی همچنان برای زلزله شهرهای بزرگ آمادگی کافی نداریم و در این زمینه نیاز به پوشش بیمه‌ای داریم. این محقق حوزه زلزله و سازه از تصویب صندوق سوانح و آیین‌نامه اجرایی آن خبر داد و گفت: این صندوق از سال آینده راه‌اندازی خواهد شد.
زلزله بی‌سابقه
در این وبینار دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله نیز با بیان اینکه ایران در جایی قرار دارد که با موقعیت پویا و پرلرزه خود، یکی از کشورهای لرزه خیز دنیا محسوب می‌شود، گفت: نمونه آن زلزله منجیل در ۳۱ خرداد ۶۹ در محل تلاقی ساختاری در شمال غرب ایران در مرز البرز و طالش و در پهنه ایران مرکزی و اولین زلزله کشور است که در منطقه مدرن شهری رخ داده است. وی زلزله منجیل را هشداری برای کشور دانست که زلزله مشابه آن در مناطق شهری نیز رخ خواهد داد، اظهار کرد: تا قبل از زلزله منجیل اکثر زلزله‌های کشور در مناطق کم جمعیت‌تر و به دور از مناطق مدرن شهری بوده است و ما در جاهایی در برابر زلزله آسیب پذیر می‌شویم که در محل‌هایی نزدیک به شهرها و نقاط پرجمعیت کشور رخ می‌دهد. زارع، زلزله بم را از دیگر رخدادهای لرزه‌ای مهم کشور نام برد و یادآور شد: این زلزله در ۵ دی ماه سال ۱۳۸۲ رخ داد و امسال در هجدهمین سالگرد این زلزله قرار داریم و طی آن گسل بم در منطقه محدوده شرقی شهر بم دچار گسیختگی‌های جدیدی شد و این در حالی بود که تا قبل از این زلزله هیچ زلزله مهم دیگری در این منطقه رخ نداده بود. استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، با اشاره به تلاقی دوگسل «بم» و «پشت‌رود» در این شهر، اظهار کرد: در این محل، نُود تکنوتیکی مهمی ایجاد و احتمالا بعد از ۵ سال، دچار گسیختگی شده است. زارع با اشاره به سازه ارگ بم در این شهر با بیان اینکه این سازه تاریخی طی ۲ هزار سال فاقد هیچ گونه رکورد زلزله بوده است، یادآور شد: این زلزله بزرگ بم بدون هیچ سابقه قبلی بوده است و باید این درس مهم را از زلزله بم بگیریم که ممکن است چنین اتفاقاتی در محل آسیب پذیرتری چون شهرهای بزرگی مانند تهران، مشهد، تبریز یا کرج رخ دهد. وی ادامه داد: کلیه بررسی‌های بعد از زلزله بم نشان می‌دهد که پهنه گسل بم، پهنه‌ای با خطر نسبی بالا است.
بیشترین مخاطرات در مناطق پرجمعیت
این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله گفت: بعد از زلزله بم بر روی لرزه‌خیزی تهران متمرکز شدیم و آسیب‌های آن را با رویکرد مخاطرات و تحلیل داده‌های زلزله، زمین لغزش و سیلاب مورد مطالعه قرار دادیم و نتایج آن نشان داد که بیشترین ریسک مخاطرات در شهر تهران مربوط به مناطقی است که جمعیت بیشتر با ساختمان‌های آسیب‌پذیری دارد. بر اساس این گزارش، در ساعت ۵ و ۲۶ دقیقه بامداد ۵ دی ماه سال ۱۳۸۲ زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۶.۵ شهر بم و اطراف آن را ویران کرد، ولی شب قبل از این زلزله، دو زلزله قوی که تقریبا در ساعت ۱۵ و دیگری در ساعت ۲۲ رخ داد، موجب وحشت قابل‌توجهی از مردم شده بود. پیش‌لرزه دیگری در ۴۳ دقیقه قبل از شوک اصلی در ساعت ۴ و ۴۳ دقیقه در این منطقه احساس شد و زمینلرزه اصلی در هنگامی رخ داد که بیشتر افراد در خواب بودند که منجر به بالاترین میزان تلفات در یک سانحه طبیعی در یک قرن گذشته در ایران شد. امسال هجدهمین سالگرد این زلزله است.
