تداوم به‌کارگیری کودکان برای جمع آوری طلای کثیف

آنگونه که الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران گفته، بر خلاف صدور بخشنامه از سوی شهرداری تهران اما همچنان پیمانکاران رسمی و غیررسمی، از کارگران کودک و نوجوان برای جمع آوری زباله یا همان طلای کثیف استفاده می‌کنند. به گزارش «تعادل»، حدود دو سال پیش احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرد: «گردش مالی تفکیک زباله در شهر تهران بیش از 2 هزار میلیارد تومان است، سهم شهرداری به ۲۰۰ میلیارد تومان می‌رسد، سهم نیروی کار از این اقتصاد ۳۰۰ میلیارد تومان و بقیه سهم دلالان است.» بر این اساس و با توجه مجموع تورم سال‌های 98 (41.2 درصد) و 99 (حدود 36 درصد) که به نزدیک به 80 درصد است، می‌توان گفت که گردش مالی زباله طی این دو سال به بالای 3.5 هزار میلیارد تومان رسیده و سهم شهرداری هم به حدود 350 میلیارد و سهم نیروی کار هم به حدود 540 میلیارد تومان افزایش یافته است و البته سهم دلالان نیز از 1500 میلیارد تومان به حدود 2700 میلیارد تومان بالغ شده است. با وجود این افزایش درآمد، دلالان یا به عبارتی پیمانکاران همچنان تمایل دارند تا از نیروی کار کودکان و نوجوانان ایرانی و غیرایرانی برای کسب و کار خود استفاده کنند. مساله‌ای که دستکم غیرقانونی است.

آمارهای دو سال پیش همچنین حاکی از این است که، روزانه بیش از 58 هزار تن و سالانه بیش از 21 میلیون تن زباله در ایران تولید می‌شود که ارزش تقریبی هر تن زباله 400 هزار تومان است. بررسی گردش مالی این صنعت نشان می‌دهد که خرید و فروش زباله تنها در تهران ماهانه 60 میلیارد تومان برای متولیان آن گردش مالی به همراه می‌آورد. براین اساس گردش مالی بازار زباله ایران به سالانه 6 هزار و 400 میلیارد تومان می‌رسد. همچنین براساس پژوهشی که توسط محققان دانشگاه خوارزمی انجام‌ شده در کشور ایران روزانه در حدود ۵۰ هزار تن زباله تولید می‌شود که سهم شهری همچون تهران در تولید زباله، نزدیک به هفت هزار و ۵۰۰ تن در روزهای معمول سال و ۱۱ هزار تن در روزهای پایانی سال است.

     بخشنامه لازم بود اما ناکافی است

 در این حال، فخاری در پاسخ به سوالی درباره بخشنامه شهردار تهران در منع به‌کارگیری کودکان زباله گرد که به گفته مدیران شهری بخشنامه اثرگذاری بوده اما در واقعیت و در مشاهدات میدانی شاهد کاهش کودکان کار نیستیم، گفت: این بخشنامه لازم بود اما ناکافی است چرا که فراتر از بخشنامه در عمل باید فرایندهای مدیریت پسماند را به سمتی ببریم که میزان به کارگیری کارگر غیرقانونی به ویژه کارگر کودک و نوجوان به صفر برسد.  او ادامه داد: صدور بخشنامه اتفاق افتاده اما در لایه‌های چندگانه پیمانکاران رسمی و غیررسمی، همچنان شاهد به‌کارگیری کارگران کودک و نوجوان هستیم، شاید در شکلی پنهان‌تر و نامحسوس‌تر اما بخشنامه منجر به حذف کار کودک نشده است.  فخاری افزود: در مورد پیمانکارهایی که به‌طور رسمی با شهرداری طرف قراداد هستند، این اقدام به عنوان یک تخلف بارز و قابل 

چشم پوشی نیست و پیمانکاران رده اول و مستقیم نمی‌توانند این کار را انجام دهند اما در تقسیم کارهای غیررسمی که در واقعیت رخ می‌دهد و کف شهر این واقعیت وجود دارد.  او ادامه داد: بحث کودکان کار مساله مختص معاونت فرهنگی و اجتماعی در شهرداری نیست و بیشتر به سایر دستگاه‌ها مربوط است. شهرداری به عنوان یک نهاد فرعی تکالیفی دارد که از جمله توان افزایی و رسیدگی اجتماعی به کودکان کار و خیران است که در قالب مراکز پرتو این تکالیف انجام می‌شود.  او در واکنش به اینکه اما زباله گردی کودکان کاری است که مستقیما با شهرداری مرتبط است، چرا که فرآیند جمع آوری زباله مربوط به شهرداری است، گفت: این موضوع مربوط به خدمات شهری شهرداری و حوزه مدیریت پسماند است که باید مخاطب قرار گیرند. نهادها و بخش‌های دیگری هم درگیر این ماجرا هستند، چرا که برخی کودکان زباله گرد و بچه‌هایی که در کارگاه‌های تفکیک پسماند حاشیه شهر به کار گرفته می‌شوند، اتباع غیرایرانی هستند که دستگاه دیگری مسوول آنهاست.  فخاری افزود: از طرفی کارگاه‌ها خارج از محدوده تهران است و از حوزه اختیارات شهرداری خارج می‌شود و امکان ورود به کارگاه‌ها را ندارد. همه باید کمک کنند تا فرآیند جمع آوری و مدیریت پسماند اصلاح شود و تا زمانی که این کالا در کوچه و خیابان هست، کارگرانی برای جمع آوری آن به کار گرفته می‌شوند که غالبا از کودکان و نوجوانان هستند چرا که دستمزد کمتری دریافت می‌کنند.

     از احداث گرمخانه‌ها چه خبر؟

عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایلنا در واکنش به اینکه شهرداری موظف بود در سال ۹۹ نسبت به راه‌اندازی گرمخانه‌های جنرال اقدام کند، اما هنوز خبری از تاسیس گرمخانه‌ها نیست، گفت: شورای شهر از سال ۹۶ در هر چهار بودجه‌ای که بررسی و به تصویب رساند گرمخانه‌های جنرال را مورد توجه قرار داد و در ردیف‌های بودجه و برنامه سوم توسعه شهر تهران به آن پرداخت، چرا که برپایه وظایف قانونی شهرداری‌ها، ارایه خدمات به افراد بی‌سرپناه را می‌توان در قالب خدمات اجتماعی شهرداری سازماندهی کرد و به ویژه در کلانشهرها که مساله بی‌سرپناهی چشمگیرتر است، با ایجاد گرمخانه‌ها کمکی کرد.  او ادامه داد: در برنامه سوم توسعه ایجاد گرمخانه‌های جنرال به صراحت ذکر شده است و از وظایف و تکالیف و اختیارات شورا در حوزه سیاست‌گذاری و بودجه است، اما در اجرا این کار آنگونه که شایسته و مدنظر شورا بود، درست پیش نرفته است.  فخاری با بیان اینکه مراحل کار بسیار کند و با توجیه‌های مختلفی به تاخیر افتاده است، گفت: از جمله شناسایی یا مکان یابی، حل و فصل مسائل حقوقی زمین و اعتبارات هزینه شده تکالیفی است که شهرداری باید به صورت منسجم و هماهنگ در این زمینه حرکت می‌کرد.  او علت این قضیه را ناهماهنگی بخش‌های مختلف شهرداری دانست و ادامه داد: شهرداری مساله را به نوعی تقلیل داد که تنها سازمان خدمات اجتماعی مساله را پیگیری می‌کرد. این در حالی است که معاونت‌های شهرداری باید همکاری کنند و به عنوان یک محور اصلی کار شهری در حوزه اجتماعی این موضوع را به سرانجام می‌رساندند.  فخاری با بیان اینکه‌ این کار هم نیازمند همکاری و پیگیری شهرداران مناطق بود و هم معاونت‌ها باید این مساله را پیش می‌بردند، گفت: اما هر یک از بخش‌ها کار را به گردن بخش دیگر انداخته و کار تاکنون به تعویق افتاده است. کلنگ زنی یکی از گرمخانه‌های جنرال انجام شد، اما فراتر از کلنگ زنی اتفاق دیگری رخ نداده که قابل تامل است در حالی که وجود گرمخانه مساله مهمی است و امیدوارم کسانی که در دوره ششم انتخاب شدند به ویژه در حوزه اجتماعی بتوانند این مساله را پیگیری و به سرانجام برسانند چرا که گرمخانه جنرال می‌تواند خدمات تخصصی چندجانبه بدون ایجاد مساله برای بافت محلی فراهم کند.