گروه راه و شهرسازی|
آنگونه که علیرضا زاکانی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است، مجلس طرحی را دنبال می‌کند تا دولت را مکلف کند در ۴ سال آینده دست کم ۴ میلیون مسکن جدید در کشور احداث شود. اواخر تیر ماه سال جاری و به عبارتی در نخستین روزهای فعالیت مجلس یازدهم، طرحی در کمیسیون عمران تدوین شد که بر اساس آن طرح بلندپروازانه قرار بود، در زمین‌های رایگان یا اجاره 99 ساله دولتی و از محل وام بدون بهره (پرداخت سود با یارانه دولتی) همچنین کاهش هزینه‌های نظام مهندسی، صدور پروانه، کاهش بیمه و مالیات و .... ساخته شود.
به گفته اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس، قرار بر این بود که طی 6 سال و هر سال حداقل یک میلیون واحد مسکونی ساخته شود. اگرچه تاکنون، طرح ساخت 6 میلیون آپارتمان در 6 سال به دلیل احتراز از شتابزدگی و عجله همچنین برخی مسائل پیرامون آن مانند نحوه تامین مالی به صحن علنی مجلس نیامده و طرح نشده است، اما اینک که تب بازار مسکن به ویژه بازار ساخت‌و‌ساز به مدد چشم‌انداز مثبت از تحولات سیاست خارجی و تعدیل شاخص‌های کلان اقتصاد فروکش کرده است، به نظر می‌رسد، مجلس با عقب‌نشینی و تعدیل تعداد واحدهای ساختمانی در طرح قبلی، درصدد است طرح جدیدی را تدوین و مصوب کند. به گفته شاکری، اگر سالانه یک میلیون واحد مسکونی با متراژ 75مترمربع (75 میلیون مترمربع مجموعا) ساخته شود، هر واحد حدود 250 میلیون تومان منابع مالی برای ساخت نیاز دارد که باید 150 تا 200 میلیون تومان آن از طریق تسهیلات تامین می‌شود. نرخ سود این تسهیلات یارانه‌ای است که دولت باید آن را تامین کند. خانوارها باید بتوانند اقساط این وام را بدهند از این رو نرخ سود آن بالا نیست. او همچنین گفته بود: وزارت راه و شهرسازی زمین‌هایی دارد که باید به این طرح تخصیص دهد. همچنین زمین‌هایی در حریم داریم که متعلق به وزارت جهاد کشاورزی است و پیش بینی شده آن را در اختیار طرح قرار دهد. شاکری حتی از احتمال توسعه مناطق 22گانه تهران سخن به میان آورده و اظهار کرده بود: موضوع توسعه مناطق 22 گانه تهران برای جانمایی ساخت و ساز مسکن یا ساخت در شهرهای جدید مطرح است، گفت: در طرح مجلس پیش بینی‌های لازم برای تامین خدمات روبنایی و زیربنایی دیده شده است.
جزییات ساخت 4 میلیون آپارتمان
بر اساس این گزارش، علی رضا زاکانی روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران در قم درباره طرح جدید مجلس برای ساخت 4 میلیون آپارتمان در 4 سال نیز گفت: در این طرح سالانه ۳۵۰ هزار مسکن در قالب ایجاد تسهیلات به صورت مشارکتی و ۶۵۰ هزار واحد نیز به صورت تکلیفی به دولت ابلاغ خواهد شد. زاکانی تاکید کرد: همچنین در طرح جوانی جامعه، مجلس تلاش می‌کند مبحث مسکن را از بخش سبد زندگی مردم خارج کند و شرایط برای خرید واحد مسکونی برای هر جوانی که اراده ازدواج کرده باشد، مهیا شود.به گفته وی، مشکل اصلی بازار مسکن امروز سوداگری در این بخش است.
چند نکته جالب در وعده جدید و قدیم
به گزارش «تعادل» در طرح جدید ساخت 4 میلیون مسکن خبری از اختصاص زمین رایگان نیست و به عبارت روشن‌تر، زاکانی در این خصوص مطلبی نگفته است. او صرفا ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی را به دو دسته 350 هزار واحد مشارکتی و 650 هزار واحد نیز به صورت تکلیفی اشاره کرده است. با این حال، در بخش تکلیفی، اگر بنا باشد وزارت راه و شهرسازی ساخت و ساز مسکن داشته باشد، گریز و گزیری از استفاده از زمین‌های دولتی نیست.
این در حالی است که دولت دوزادهم از زمان آغاز به‌کار تاکنون در جذب زمین‌های دستگاه‌های دولتی و حکومتی با هدف خانه‌سازی برای اقشار مختلف مردم در شهرهای بزرگی همچون تهران ناکام مانده است. از این رو، معلوم نیست، تدوین‌کنندگان طرح ساخت مسکن میلیونی بر چه اساسی تامین زمین رایگان به ویژه در تهران را در کانون طرح خود قرار داده‌اند. البته طراحان طرح ساخت 6 میلیون آپارتمان در 6 سال، پیش‌بینی کرده بودند که بخشی از زمین‌های مورد نیاز برای ساخت سالانه یک میلیون مسکن از طریق تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی از وزارت جهاد کشاورزی تامین خواهد شد که در این صورت، یکی از مشکلات اساسی مسکن مهر که ساخت وساز در زمین‌های دور افتاده از شهرها و آبادی‌ها بود، دوباره رخ خواهد نمود و همزمان بخشی از زمین‌های کشاورزی از بین خواهد رفت. در عین حال، طرح ساخت 6 میلیون آپارتمان از برخی جهات شبیه طرح اقدام ملی مسکن دولت است و شاید از همین رو است که طراحان طرح اخیر پیش‌بینی کرده بودند با عملیاتی شدن این طرح، طرح اقدام ملی مسکن لغو خواهد شد. بعد از زمین ارزان، اعطای تسهیلات ارزان قیمت در هر دو طرح ساخت 6 میلیون و ساخت 4 میلیون آپارتمان نقش محوری دارد. با این تفاوت که در طرح ساخت 6 میلیون مسکن به صراحت اعلام شده بود که 60 درصد از هزینه‌های ساخت از طریق اعطای تسهیلات تامین خواهد شد. به‌طوری که طبق محاسبات طراح این طرح، از 250 میلیون تومان هزینه ساخت هر واحد 75 متری 150 تا 200 میلیون تومان آن وام خواهد بود. به عبارتی، در سال اول اجرای این طرح، برای وام ساخت یک میلیون مسکن دست‌کم به بودجه‌ای حدود 150 هزار تا 200 هزار میلیارد تومان (برای 6 میلیون آپارتمان نیز حدود 1200 هزار میلیارد تومان) نیاز است. مساله‌ای که با توجه به کسری سنگین بودجه دولت به دلیل تحریم و کرونا بعید به نظر می‌رسد عملیاتی شود. کاهش هزینه‌های بیمه، مالیات، نظام مهندسی، صدور پروانه و ... که در طرح ساخت 6میلیون آپارتمان در 6 سال مورد توجه واقع شده بود نیز خود داستان دیگری است که همکاری دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف را می‌طلبد و در شرایطی که همه دستگاه از جمله شهرداری‌ها به کسب درآمد از طریق ارایه خدماتی همچون صدور پروانه‌های ساخت چشم دوخته‌اند، دشوار می‌نماید. مساله افزایش تعداد مناطق تهران نیز در طرح نمایندگان مجلس دیده شده است. مساله‌ای که با توجه به وضعیت توسعه نامتوازن شهر تهران و کمبودهای بسیار این شهر از نظر حمل و نقل و سایر مسائل شهرسازی نگرانی‌های جدی و جدیدی را برای ناظران ایجاد کرده و خواهد کرد.
