این طرح مشابهت‌هایی با طرح اجاره داری وزارت راه و شهرسازی دارد
گروه راه و شهرسازی|
طرح بحث برانگیز ساخت خانه‌های 25 متری اگر تا دیروز صرفا توسط برخی از مسوولان شهری زمزمه می‌شد، از دیروز با اعلام جزییات طرح مسکن «کوچک اندازه» از سوی وزارت کشور وارد فاز تازه‌ای شد. از این رو، قرار است با مساعدت وزارتخانه‌های دخیل در مساله خانه سازی و همکاری تنگاتنگ شهرداری‌ها خانه‌های ریزمتراژ ساخته شود و به کلیه متقاضیان خرید واگذار شود. اما بخش اعظم طرح وزارت کشور، رویکرد اجاره داری حرفه‌ای را دنبال می‌کند و از همین رو، علاوه بر مقررات ساخت این دسته از واحدهای مسکونی، موازینی را درباره میزان اجاره، ویژگی‌های مالی خانوارهای مشمول طرح اجاره داری، مدت استیجار و... در طرح خود ذکر کرده است.
به گزارش «تعادل»، اگر از موازی‌کاری وزارت کشور در ارایه طرح اجاره داری حرفه‌ای با طرح مورد نظر و در دست تدوین وزارت راه و شهرسازی بگذریم، کلیدی‌ترین و بحث برانگیزترین بخش این طرح به متراژ این دسته از واحدها بر می‌گردد. وزارت کشور اعلام کرده است که متراژ این واحدها باید متناسب با متراژ معرفی شده در طرح تفصیلی شهرها باشد. در طرح تفصیلی تهران، حداقل مساحت واحد مسکونی برای شهر تهران 50 متر مربع برآورد شده است، اما پیش از این برخی از مسوولان شهرداری تهران این میزان را 35 متر مربع اعلام کرده و حتی گفته بودند که این میزان را می‌توان اصلاح کرده به 25 متر مربع تقلیل داد. فارغ از این تغییر مقررات، ساخت واحدهای مسکونی کوچک متراژ برخی دیگر از مقررات شهری از جمله ساخت پارکینگ به ازای هر واحد را نیز نقض می‌کند که وزارت کشور در طرح خود از این مساله نیز عدول کرده است. همچنین کارشناسان شهری و جامعه شناسان پیش از این، بارها درباره تبعات اقتصادی و اجتماعی و نمودار شدن بیش از پیش شکاف طبقاتی در قالب ساخت خانه‌های ریزمتراژ هشدار داده‌اند، با این حال، وزارت کشور در طرح خود با تاکید بر اینکه این دسته از واحدهای ریزمتراژ باید در تمام نقاط شهری و در حوالی ایستگاه‌های مترو و اتوبوس بنا شود، درصدد بر آمده تا از شکاف طبقاتی شمالی- جنوبی شهر فاصله بگیرد، غافل از اینکه با ایجاد چنین واحدهایی شکاف طبقاتی، درون منطقه‌ای و حتی درون محله‌ای خواهد شد. کما اینکه هم اینک به گفته مسوولان شهری تهران، برخی از مناطق این شهر از جمله منطقه 4 از شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی درون منطقه‌ای رنج می‌برند.
جزئیات طرح مسکن «کوچک اندازه»
بر اساس این گزارش، طرح وزارت کشور با نام ساخت واحدهای مسکونی «کوچک اندازه» به کمیسیون امور زیربنایی دولت با ریاست وزیر راه و شهرسازی ارجاع شده و این وزارتخانه به عنوان متولی شهرداری‌ها، خواستار صدور مجوز دولت برای ساخت واحدهای کوچک اندازه با هدف حمایت از اقشار آسیب پذیر و خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی شده است.
در این طرح که مساحت و متراژ واحد مسکونی مورد نظر (کوچک اندازه) تعیین نشده و قرار است متراژ واحدهای کوچک اندازه هر شهر را شهرداری همان شهر تعیین کند، دو روش اجاره داری و فروش برای ایجاد تعادل بخشی در بازار مسکن و نیز خانه‌دار شدن اقشار کم درآمد در نظر گرفته شده است. فروش این واحدها به عموم متقاضیان مسکن آزاد اعلام شده است اما برای اجاره داری واحدهای کوچک متراژ ضوابطی در نظر گرفته شده است.
گروه‌های هدف خانه‌های اجاره‌ای کوچک
گروه‌های هدف خانه‌های کوچک اندازه اجاره‌ای شامل خانوارهایی است که درآمد ماهیانه آنها حسب مورد کمتر از دو برابر حداقل حقوق موضوع قانون کار یا قوانین مربوط به استخدام کشوری بوده و سرپرست خانوار دارای شرایط زیر باشند:
1- قرارگیری در دهک‌های درآمدی 1 تا 5 با دهک‌های ۱، ۲ و ۳ و زوج‌های جوان
2- دارای حداقل 10 سال سابقه سکونت در شهر مربوطه
3- نداشتن زمین و واحد مسکونی تا 10 سال قبل از تصویب و ابلاغ این آیین نامه
4- عدم استفاده سرپرست خانوار و افراد تحت تکفل از امکانات دولتی یا امکانات نهادهای عمومی غیردولتی شامل زمین، واحد مسکونی یا تسهیلات یارانه‌ای خرید یا ساخت واحد مسکونی از تاریخ 22 بهمن 1357. بر این اساس، وزارت خانه‌های راه و رفاه به همراه سازمان ثبت اسناد مکلف به در اختیار قرار دادن اطلاعات خانوارهای مشمول، به شهرداری‌ها هستند. ضمن اینکه موضوع برچسب نخوردن مسکن اقشار کم درآمد نیز در این طرح لحاظ شده و باید در هر مجموعه مسکونی، تنها حداکثر ۴۰ درصد واحدها، به اقشار آسیب پذیر تعلق یابد و مابقی به سایر اقشار واگذار شود.
ضوابط ساخت کوچک متراژها
بر اساس طرح وزارت کشور، ضوابط ساخت واحدهای کوچک اندازه به این شرح است: 1- دامنه مساحت واحدهای مسکونی در هر شهر متناسب با الگوی سکونت و شرایط بومی و محلی با پیشنهاد شهرداری به تصویب کمیسیون ماده 5 می‌رسد. 2-ضریب تامین پارکینگ برای خانه‌های کوچک اندازه، حداکثر معادل 50 درصد ضوابط ملاک عمل برای تامین پارکینگ در پهنه مربوطه است.3- حداکثر تعداد خانه‌های کوچک اندازه واقع در مجموعه‌های مسکونی، معادل 40 درصد کل واحدهای آن مجموعه خواهد بود. 4- در جانمایی مجموعه‌های مسکونی دارای خانه‌های کوچک اندازه باید توزیع متوازن آنها در همه بخش‌های شهرمدنظر قرار گیرد. 5- در مکان یابی مجموعه‌های مسکونی دارای خانه‌های کوچک اندازه، نزدیکی به ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی و عرصه‌های کار و فعالیت نظیر دانشگاه، بازار، کارخانجات و ... واقع در محدوده شهر دارای اولویت است.
پای وزارت کشور در کفش وزارت راه
در طرح ارایه شده از سوی وزارت کشور آمده: خانه‌های کوچک اندازه اجاره‌ای حداکثر تا ۵ سال به خانوارهای مشمول اجاره داده می‌شود و برای خانه‌های کوچک اندازه فروشی نیز در پایان کار صادره از سوی شهرداری‌ها، طرح خانه کوچک اندازه درج خواهد شد.خانه‌های کوچک اندزه اجاره‌ای باید با وساطت موسسات اجاره داری حرفه‌ای به خانوارهای مشمول واگذار شده و مجوز مربوطه برای تأسیس این موسسات، مشترکا از سوی ادارات کل راه و شهرسازی استان‌ها و سازمان همیاری شهرداری‌ها و دهیاری‌های هر استان صادر می‌شود.جالب اینکه معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی نیز طرح مستقلی در خصوص نحوه اجاره داری حرفه‌ای طراحی کرده که به گفته محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان این وزارت در گفت‌وگو با مهر، طرح اجاره داری حرفه‌ای وزارت راه در کمیسیون اقتصاد دولت به تصویب رسیده است؛ به نظر می‌رسد طرح وزارت کشور که به کمیسیون زیربنایی دولت ارایه شده، موازی‌کاری و مشابهت‌هایی با طرح اجاره داری وزارت راه و شهرسازی داشته باشد!
نحوه تاسیس موسسه اجاره دار
بر اساس این طرح، وزارت کشور مکلف است با همکاری وزارت راه و شهرسازی وشورای عالی استان‌ها، ظرف سه ماه از تصویب و ابلاغ این آیین نامه، دستور العمل نحوه تاسیس موسسه‌های اجاره داری را تدوین و جهت اجرا به شهرداری‌های ابلاغ نمایند.
مخالفت وزارت راه
با ساخت واحدهای ۲۵ متری
پیش از این، محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در گفت‌وگویی، ضمن مخالفت با ساخت واحدهای ۲۵ متری، در پاسخ به پرسشی درباره موافقت دولت با ساخت خانه‌های ۲۵ تا ۳۰ متری اظهار کرده بود: ساخت خانه‌های ۲۵ متری پیشنهادی بود که شهرداری تهران ارایه کرده و این پیشنهاد هنوز رسماً به وزارت راه و شهرسازی ارایه نشده است. فلسفه اعلام این پیشنهاد از سوی شهرداری بر اساس برداشت آنها از موضوعی با نام «خانه‌های کوچک» در دنیا بوده است.
پیشنهاد توسعه اجاره داری حرفه‌ای
معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی افزوده بود: پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی در این خصوص، راه‌اندازی نظام اجاره‌داری حرفه‌ای است که به زودی بسته مربوط به آن تدوین خواهد شد. در این سازوکار، سطح سوم اجاره‌داری تهیه شده که چیزی شبیه راه‌اندازی پانسیون‌های خصوصی است و افرادی که برای اشتغال یا تحصیل و درمان و امثال آن به صورت مجردی یا بدون خانواده به پایتخت کوچ می‌کنند، در آن مستقر می‌شوند و محلی برای سکونت آنها است.
الگوی مصرف مسکن در تهران؟
محمودزاده تصریح کرده بود: چنین فردی توانایی مالی اجاره کردن واحد ۷۵ متری که متراژ الگوی مصرف مسکن در پایتخت محسوب می‌شود را ندارد بنابراین مجبور به سکونت در چنین واحدهایی خواهد بود. به نظر می‌رسد آنچه شهرداری تهران به عنوان واحدهای ۲۵ متری مطرح کرده، برگرفته از این تفکر باشد. ما از نظر مسائل اجتماعی با این ایده شهرداری موافق نیستیم و درباره آن نظراتی داریم ضمن اینکه دولت تاکنون هیچ موضعی درباره این پیشنهاد اعلام نکرده و موافقتی با آن نداشته است.
به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، بر اساس تجربیاتی که از ساخت واحدهای مسکونی کوچک در تهران داشته‌ایم، نظر ما با ساخت خانه‌های ۲۵ متری، منفی است ضمن اینکه مسائلی که شهرداری تهران در این خصوص اعلام کرده بر اساس مفاهیم اقتصادی است.
