درحالی که رشد سهم حوزه حمل و نقل عمومی همواره یکی از اصلی‌ترین اهداف دولت‌ها بوده است، اما طی سال‌های گذشته و حتی با وجود گسترش زیرساخت‌ها و افزایش ناوگان در سه بخش ریلی، جاده‌ای و هوایی، این سهم تغییر چندانی نداشته است.
درواقع به دلیل گرایش مردم به خودرو شخصی، سهم حمل و نقل عمومی کاهش چشمگیری داشته است البته با اصلاح قیمت بنزین بسیاری از کارشناسان معتقدند که این طرح زمینه‌ساز کاهش استفاده از خودروهای شخصی در بین مسافران می‌شود تا علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت، شاهد افزایش بهره‌وری اقتصادی، کاهش ترافیک و آلودگی هوا باشیم.
دراین گزارش، روزنامه تعادل به بررسی سهم کنونی حمل و نقل عمومی در بخش‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی پرداخته و سپس به پیش‌بینی درباره سهم آتی بخش‌های مختلف حمل و نقل با افزایش نرخ بنزین می‌پردازد.
با توجه به اینکه بخش بندری در جابه‌جایی مسافر نقش محسوسی ندارد فقط سه مود حمل و نقلی ریلی، جاده‌ای و بندری مورد بررسی قرار می‌گیرند.
بخش جاده‌ای
سهم خودروهای شخصی در سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری بیش از70 درصد است و این احتمال وجود دارد که با افزایش نرخ بنزین، این سهم کاهش یابد.
یک دستگاه اتوبوس مسافت رفت و برگشت ۶۰۰ کیلومتری را می‌تواند در طول ۹ ساعت با جابه‌جایی بیش از ۵۰ مسافر انجام دهد، این ظرفیت با استفاده از خودروهای شخصی علاوه بر آنکه میزان مصرف سوخت تا چند برابر افزایش خواهد داد؛ تعداد مسافر را هم به ۴ تا ۵ نفر کاهش می‌دهد.
ضریب جابه‌جایی مسافر در ناوگان اتوبوسرانی ۲۱ تا ۲۲ نفر در هر سفر بوده در حالی که ضریب جابه‌جایی مسافر با استفاده از خودروهای شخصی تنها ۳ نفر است.
سهم حمل و نقل عمومی جاده‌ای از کل جابه‌جایی مسافران در کشور ۳۶ درصد است و هدف سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای پس از اصلاح قیمت بنزین این است که میزان ظرفیت را به ۵۰ درصد برساند و پیش‌بینی می‌شود که طی یک تا ۲ ماه آینده به این سهم برساند.
علاوه بر صرفه‌جویی ۳۵ تا ۳۸ لیتری سوخت در هر سفر، میزان امنیت در این بخش قابل مقایسه با خودروهای شخصی نیست.
بخش ریلی
اگرچه براساس سند چشم‌انداز 20 ساله سهم ریل از جابه‌جایی مسافر و بار 20 و 30 درصد است، اما آمارها نشان از فاصله بسیار سهم کنونی با سهم در نظر گرفته شده دارد و اصلاح قیمت بنزین در صورتی که با سیاست‌گذاری مناسب از سوی مسوولان ریلی همراه باشد می‌تواند این بخش را در دستیابی به اهدافش کمک کند.
هم‌اکنون ضریب اشغال ناوگان حمل و نقل ریلی ۸۵ تا ۹۰ درصد به ویژه در مسیر‌های پرتردد است.
ضریب اشغال ناوگان حمل و نقل حومه‌ای ۴۰ درصد است که پیش‌بینی می‌شود با اجرای طرح افزایش قیمت بنزین این ضریب اشغال به‌ویژه در ناوگان حومه‌ای بسیار چشمگیر‌تر شود.
سهم ناوگان حمل و نقل حومه‌ای در بین سایر بخش‌های حمل و نقلی تنها ۵ درصد است، اما پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک این سهم رشد ۳ تا ۴ درصدی پیدا کند.
پس از اصلاح قیمت بنزین مسوولان حوزه ریلی اعلام کردند که بازسازی ناوگان حمل و نقل ریلی و سرمایه‌گذاری بیشتر در این حوزه یکی از برنامه‌هایی است که در صورت افزایش ضریب اشغال قطار به آن دست خواهیم یافت.
بخش هوایی
سهم حمل و نقل هوایی در جابه‌جایی بار و مسافر نسبت به دو شیوه دیگر حمل و نقل در ایران کمتر است اما پیش‌بینی می‌شود که اجرای طرح اصلاح قیمت بنزین، سهم این مود حمل و نقلی را هم در صورت عدم رشد قیمت بلیت، افزایش دهد.
به‌طور میانگین، سهم حمل و نقل هوایی در جابه‌جایی مسافران ۲ تا 2.5 درصد است.
پس از اعلام طرح اصلاح نرخ بنزین سازمان هواپیمایی کشوری از آمادگی این سازمان برای صدور مجوز‌های پروازی لازم در صورت استقبال بیشتر مسافران خبرداد.
اگرچه ظرفیت‌های صندلی‌ها در حوزه هوایی در ایام پیک و غیر پیک سال متفاوت است، اما به گفته سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در صورتی که تعداد مسافران بیشتر شود ظرفیت صندلی‌های خود را در این حوزه افزایش خواهیم داد.
بخش‌هوایی کشور نقش موثری در جابه‌جایی مسافران به‌ویژه در شهرهای زیارتی و سیاحتی دارد و به نظر می‌رسد، با افزایش قیمت بنزین، سهم حمل و نقل هوایی در جابه‌جایی مسافران به مقاصد زیارتی و سیاحتی رشد کند این احتمال به‌ویژه درباره زائران مشهدی وجود دارد چون حمل و نقل ریلی، در بخش جابه‌جایی زائران (مخصوصا در ایام پیک) با تمام ظرفیت فعالیت می‌کند، بنابراین پیش‌بینی می‌شود، بخشی از سرریز مسافران ریلی از حمل و نقل هوایی استفاده کنند.
