گروه راه و شهرسازی|
تشدید آلودگی هوای تهران با شروع فصل سرد، قصه‌ای تکراری است و ظاهرا اراده‌ای برای پایان دادن به آن وجود ندارد. براساس اعلام وزارت بهداشت و درمان سالانه ۴ تا ۵ هزار نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند .اما مهم‌ترین راهکاری که مسوولان طی این سال‌ها برای رفع معضل آلودگی هوا در نظر گرفته‌اند تعطیلی مدارس و ادارات بوده است و هر وقت شاخص کیفیت هوا به عدد 150 برسد، مدارس تعطیل می‌شوند. البته در سال جاری از راهکار تبعیض قیمتی مثبت و منفی (نیم‌بها کردن نرخ حمل و نقل عمومی) و (افزایش دو برابری نرخ عوارض طرح ترافیک و محدوده زوج و فرد) نیز استفاده شده است.
هفته جاری نیز شهروندان تهرانی هوای آلوده استنشاق کردند و هر چند هنوز شاخص کیفیت هوا به 150 نرسیده اما اگر مجبور به بیرون رفتن از منزل باشید قطعا سوزش چشم و گلو را احساس خواهید کرد. روز گذشته نیز شاخص کیفیت هوا روی عدد 119 قرار گرفت و هوای تهران برای گروه‌های حساس ناسالم شد. این میزان نسبت به روز گذشته آن یعنی دوشنبه 6 واحد افزایش داشت.
تهران از ابتدای سال 25 روز هوای پاک، 177 روز هوای سالم، 33 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز هوای ناسالم برای افراد داشته و این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل تهران 13 روز هوای پاک، 195روز هوای سالم و 28 روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشت.
تداوم آلودگی هوا طی روزهای اخیر منجر به تشکیل کمیته اضطرار آلودگی هوا شد و بسیاری از کارشناسان معتقدند اجرای طرح جدید ترافیکی سبب بیشتر شدن آلودگی هوا و ترافیک در پایتخت شده است. البته مدیران شهری این موضوع را رد کرده و تنها علت موضوع را وارونگی هوا می‌دانند. البته در این زمینه اظهارنظرها متفاوت است و بر خلاف نظر برخی که معتقدند طرح ترافیک جدید باعث افزایش آلودگی هوای تهران شده است، محسن پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران عنوان می‌کند که اجرای طرح ترافیک جدید مانع تشدید آلودگی هوای تهران شده است.
طرح ترافیک و آلودگی هوای ورامین!
آلودگی هوای تهران طی چند روز اخیر باعث شد تا انتقادات زیادی علیه مسوولان شهری و به خصوص معاونت حمل و نقل مطرح شود و انگشت اتهام به سوی این معاونت گرفته شد. روز گذشته، پورسیدآقایی در واکنش به این انتقادها عنوان کرد: شاید تعطیلی برخی از مدارس پاکدشت و ورامین هم تقصیر طرح ترافیک تهران است. با وجود اینکه در ابرشهر تهران تعداد خودروها بسیار زیاد است، اما به مرز تعطیلی نرسید، آیا مقصر تعطیلی مدارس شهرهای حاشیه‌ای تهران هم طرح ترافیک است؟
معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران با تأکید بر اینکه دو موضوع در آلودگی هوا موثر است، گفت: تولید آلاینده‌ها و شرایط جوی نقش مهمی در آلودگی هوا دارند. چند روزی است که در تهران سکون هوا داریم و آلودگی به دلیل سکون هواست، اما با توجه به اینکه بیش از 8 روز هوای تهران ساکن بوده است، باز هم در بدترین شرایط، شاخص 125 بوده و به مرحله تعطیلی نرسیدیم، این در حالی است که در گذشته اگر 3 یا 4 روز هوا سکون پیدا می‌کرد، شاخص 150 را رد می‌کرد.
به اعتقاد معاون حمل و نقل ترافیک تهران، تاب‌آوری پایتخت افزایش پیدا کرده است و با 8 روز سکون هوا هنوز شاخص زیر 150 است . شبیه‌سازی سال‌های 95 و 96 نشان می‌دهد که در آن زمان تاب‌آوری کمتر بوده است. این نشان می‌دهد که تولید ذرات آلاینده در پایتخت کاهش پیدا کرده است. او در خصوص تدابیر اندیشیده شده برای کاهش ترافیک گفت: فعلاً قیمت سیستم حمل و نقل عمومی نیم‌بها شده، همچنین ضریب نرخ ورود به محدوده طرح ترافیک افزایش پیدا کرده است.
طرح‌های جدید ارایه کنید
معاون شهردار تهران در واکنش به منتقدان طرح جدید ترافیک گفت: دوستان اگر طرح‌های فعلی را قبول ندارند، طرح‌های بهتری ارایه کنند و منتظر این طرح‌ها می‌مانیم. سال قبل که رکورد کنترل آلایندگی خودروها در تهران شکسته شد و حتی یک روز هم تهران برای آلودگی هوا تعطیل نشد، این دوستان می‌گفتند بهبود کیفیت هوا فقط به خاطر باد و باران است و کلا حاشا کردند که اقدامات شهرداری می‌تواند اثری داشته باشد.امسال که هواشناسی چندین اطلاعیه هشدار به علت سکون و ایستایی هوا صادر کرده است، این دوستان تقصیر آلودگی هوا را به گردن طرح‌های ترافیکی شهرداری می‌اندازند و در واقع حرف‌های سال قبل خود را نفی می‌کنند.
او تصریح کرد: بنده از اینکه دو عضو منتقد شورا پذیرفته‌اند می‌توان مساله آلودگی هوا را تا حدی با اجرای طرح‌های ترافیکی و کنترل تردد خودروهای سواری و دیزلی کنترل کرد، استقبال می‌کنم و از دوستان می‌خواهم حالا که به این نقطه مشترک رسیده‌ایم، اگر طرح‌های فعلی را قبول ندارند، طرح‌های بهتری را ارایه کنند و منتظر این طرح‌ها می‌مانیم.
واقعیت این است که نمی‌توان برای آلودگی هوای تهران یک نهاد یا یک طرح را مقصر دانست. قطعا آلودگی هوای تهران دلایل متعددی دارد که هر یک باید به شکل جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و برای رفع آنها اقدام شود. به‌طور کلی دو منبع برای آلودگی هوای تهران معرفی شده است که هر کدام زیرمجموعه‌های خود را دارند. منابع متحرک شامل خودروهای شخصی، تاکسی‌ها، موتورسیکلت‌ها، مینی‌بوس‌ها، اتوبوس‌ها و خودروهای باری سبک و سنگین و منابع ساکن که به 5 دسته اصلی شامل صنایع، خانگی و تجاری، تبدیل انرژی (نیروگاه و پالایشگاه)، پایانه‌های مسافربری (فرودگاه مهرآباد، ایستگاه راه‌آهن و پایانه‌های اتوبوس درون‌شهری) و جایگاه‌های بنزین تقسیم‌بندی می‌شوند. البته برخی کارشناسان نسبت به این سیاهه انتقاد دارند و می‌گویند، در تهیه این سیاهه تنها منابع انسان ساخت در نظر گرفته شده و سهم منابع طبیعی مانند گرد و غبار دیده نشده است. این در حالی است که بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد سال گذشته ذرات معلق با قطر کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون عامل اصلی آلودگی هوای پایتخت بوده است.
گوگرد در بنزین
یکی دیگر از عوامل موثر در آلودگی هوای تهران غلظت گوگرد در بنزین است. به گفته آرش میلانی حسینی، رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر طی ۱۰ سال پیش غلظت گوگرد در بنزین در وضعیت بالاتر از استاندارد قرار داشت که وزارت نفت توانست این میزان را در سوخت دیزل به صورت قابل توجهی کاهش دهد اما اینک این میزان براساس گزارش‌های اعلام شده در بنزین مقداری افزایش یافته است. او با تاکید بر اینکه اصلی‌ترین مساله گوگرد، وجود آن در سوخت دیزل است، پیش از این تصریح کرده بود: وزارت نفت در این مورد نیز توانسته غلظت گوگرد در دیزل را کاهش دهد اما در حال حاضر باید دید افزایش گوگرد در بنزین تا چه میزان روی آلودگی هوا اثر گذاشته است. این موضوع پیچیدگی‌های خود را دارد و نباید در این خصوص، سریعا واکنش نشان داد.
از سوی دیگر نمی‌توان نقش خودروسازان را در آلودگی هوای تهران نادیده گرفت. همان‌طور که عنوان شد ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون، مهم‌ترین آلاینده هوا به شمار می‌رود که شامل عناصر و ترکیبات مختلفی است اما در این میان کربن سیاه یکی از اجزای بسیار خطرناک و ریز این ذرات معلق است که احتمال بروز سرطان را افزایش می‌دهد . موتورهای دیزلی و سوخت‌های فسیلی نقش بسیاری در فرآوری کربن سیاه دارند. از مجموع ذرات معلق فرآوری شده در شهر تهران، 23 درصد سهم کامیون‌ها، 4 درصد سهم مینی‌بوس‌ها، 12 درصد سهم اتوبوس‌های شرکت واحد و 18 درصد سهم سایر اتوبوس‌ها است، بنابراین با توجه به دیزلی بودن این ناوگان‌ها می‌توان نتیجه‌گیری کرد که خودروهای دیزلی عامل مهمی در آلایندگی شهر تهران هستند.
در سال 93 بر اساس مصوبه هیات دولت، نصب «فیلتر جاذب دوده» به منظور کاهش آلودگی هوا روی خوروهای دیزلی الزامی شد. خودروسازان در همان زمان با این مساله مخالفت‌های گسترده‌ای داشتند. در شرایطی که خودروسازان در یکی، دو ساله گذشته بیشترین سود و استفاده را از تحولات اقتصادی برده‌اند و به بهانه تحریم‌ها، خودروهایشان را با همان کیفیت و بلکه کمتر و صد البته قیمت بیشتر فروخته‌اند، با همان بهانه تحریم‌ها از انجام کمترین وظیفه در راستای قانون هوای پاک شانه خالی کردند. البته شورای پنجم شهر تهران نیز دراین خصوص مقصر بود.
عطف به قانون هوای پاک، مصوبات هیات وزیران در سال‌های 1393 و 1395، آیین نامه‌های ماده 2 و ماده 8 قانون هوای پاک، استفاده از فیلتر دوده برای خودروهای دیزلی در حال تردد به ویژه ناوگان حمل و نقل عمومی و دیزلی‌های نو از ابتدای سال 1396 الزامی است و برای حفظ سلامت مردم و حذف خطر سرطان ناشی از دود دیزل‌ها باید اجرایی گردد. با وجود این موضوع در اردیبشهت سال جاری اعضای شورای شهر تهران با لایحه انتشار 3 هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت برای توسعه حمل و نقل و تخصیص اعتبار از این محل برای خرید فیلتر دوده برای اتوبوس‌ها رای منفی دادند و مخالفت کردند. شاید بتوان این موضوع را کارشکنی شورای شهر در اجرای مصوبات دولت و نیز کاهش آلودگی هوای شهر دانست.
باد بوزد، هوا جریان می‌یابد
اما روز گذشته پیروز حناچی، شهردار تهران با اشاره به اینکه آلودگی هوا ناشی از وارونگی هوا است که در زمستان با آن مواجه هستیم، توضیح داد: وقتی جریان باد به حداقل می‌رسد و هوا ساکن می‌شود میزان آلودگی کنترل نمی‌شود و دایم در حال تولید است. او گفت: اگر باد بوزد هوا بهتر می‌شود. شهردار در جواب این سوال که چه برنامه‌ای برای کنترل آلودگی هوا در فصل سرما دارید، بیان کرد: این موضوع تنها موضوع شهرداری نیست. شورایی در استانداری تشکیل می‌شود و تصمیماتی گرفته می‌شود، ما هم آنجا نظراتمان را بیان می‌کنیم و تصمیمات جمعی گرفته می‌شود. ما تا مرز تعطیلی مدارس هم جا داریم. امیدواریم که به اینجا ختم نشود ولی من فکر می‌کنم اولاً اقدامی که شهرداری در مورد نرخ بلیت و افزایش نرخ عوارض طرح ترافیک انجام داد، اقدامی مثبت بود و این کار را تعقیب خواهیم کرد. ضمن اینکه هیچ راهی جز همکاری مردم نداریم. در هر صورت شهروندان باید بدانند زمانی که شاخص‌های آلودگی هوا از حد مجاز عبور می‌کند خودروی تک‌سرنشین مثل سم برای این شهر است و باید تلاش کنیم تعداد خودروهای تک سرنشین را به حداقل برسانیم.
شهردار تهران با اشاره به موضوع نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیز تصریح کرد: در حال تعقیب موضوع نوسازی حمل‌ونقل عمومی هستیم 630 واگن از خطوط اعتباری، تأمین اعتبار شده و در حال پیگیری این موضوع هستیم تا اقدامات نهایی آن انجام شود. موضوع تامین اتوبوس‌ها نیز در کمیسیون زیربنایی دولت مطرح و قرار شد گزارش آن در جلسه دولت برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مطرح شود.
پاسخ به نامه پلیس کارشناسی نبود
یکی از نهادهایی که آلودگی هوای تهران را به اجرای طرح ترافیک مربوط می‌داند پلیس پایتخت است و چندی پیش نیز در 8 بند اصلاحات مورد نیاز این طرح را به شورای شهر ارسال کرده بود. اما روز گذشته سردار حسین رحیمی، رییس پلیس پایتخت پاسخ شهرداری به نامه پلیس در مورد طرح ترافیک جدید را غیرکارشناسی خواند. او همچنین روز دوشنبه نسبت به آلودگی هوای تهران انتقاد کرده و خواهان ورود قوه قضاییه به این موضوع شده بود. او در این باره گفت: واقعیت این است که ما در موضوع ترافیک و آلودگی هوا دچار مشکل هستیم و باید این مشکلات را حل کنیم چرا که سبب بروز مشکلاتی برای شهروندان می‌شود. بنابراین دستگاه‌ها و مسوولان مربوطه باید به شکل جدی‌تری وارد عمل شوند، حدود 12 تا 15 دستگاه در این زمینه مسوولیت دارند و درخواست ما این است که تمامی این دستگاه‌ها به وظایف خود عمل کنند.
رییس پلیس پایتخت در بخش دیگری از سخنانش درباره انتقاد پلیس از طرح ترافیک جدید تهران اظهار کرد: همان‌طور که می‌دانید ما در نامه‌ای به شهرداری تهران موارد انتقادات و مشکلات طرح جدید ترافیک را اعلام کردیم. درست است که ما برخی از مصوبات را امضا کردیم، اما باید طرح‌ها بر اساس مصوبات اخیر تغییر کند و آن افرادی که می‌گویند پلیس طرحی را امضا کرده این درست است اما ما باید آخرین مصوبات را اجرایی کنیم.
سردار رحیمی در مورد اینکه پاسخ شهرداری تهران به نامه پلیس چه بوده است، گفت: پاسخ شهرداری در مورد طرح کاهش آلودگی هوا غیرکارشناسی است. ما باید زیرساخت‌ها را درست کنیم و فرآیندی را که منجر به ایجاد ترافیک و آلودگی هوا می‌شود اصلاح کنیم. یکی از پیشنهادات ما همان‌طور که قبلا نیز گفتم این بود که ساعت پایان طرح کاهش آلودگی هوا در نیمه دوم سال باید کمتر شود.
مراجعه 4730 بیمار تنفسی و قلبی به اورژانس
اما همان‌طور که عنوان شد، آلودگی هوا سلامت شهروندان تهرانی را تهدید می‌کند و به گفته پیرحسین کولیوند رییس اورژانس کشور 4730 بیمار تنفسی و قلبی به به دلیل آلودگی هوا به اورژانس مراجعه کرده‌اند.
پیرحسین کولیوند درخصوص آمار تجمیعی خدمات اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستانی در زمینه خدمات‌رسانی به بیماران تنفسی و قلبی در تاریخ ۱۹ و ۲۰ آبان به تفکیک استان، تصریح کرد: در استان اصفهان ۷۱۸ بیمار تنفسی و قلبی، در استان البرز ۶۴۰ بیمار، در استان تهران ۲۸۶۳ بیمار، در استان قزوین ۲۱۹ بیمار، در استان قم ۱۲۶ و در استان مرکزی ۱۶۴ و در مجموع، چهار هزار و ۷۳۰ بیمار تنفسی و قلبی، توسط اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستانی پذیرش شده و تحت مراقبت‌های درمانی قرار گرفتند.
کولیوند گفت: اعلام آماده باش به مراکز درمانی و پایگاه‌های اورژانس پیش بیمارستانی به دلیل افزایش مراجعت بیماران تنفسی و قلبی، توصیه به استقرار اتوبوس آمبولانس و آمبولانس اورژانس در میادین و خیابان‌های اصلی شهرهای درگیر، رصد و پایش لحظه‌ای سایت‌های هواشناسی معتبر داخلی و خارجی و رصد پایش لحظه‌ای شاخص‌های آلودگی و پایش لحظه‌ای مراجعه تنفسی و قلبی، از جمله اقدامات مهم مرکز هدایت و عملیات بحران وزارت بهداشت در مواجهه با هوای آلوده است.
او با تاکید بر ضرورت انتشار توصیه‌های بهداشتی به شهروندان در فضای مجازی و رسانه‌های دیداری و شنیداری گفت: به کلیه شهروندان توصیه می‌شود تا حد امکان از خروج غیر ضروری از منزل و تردد بی‌مورد در معابر شهری خودداری کرده و سفرهای غیرضروری در سطح شهر را حذف کند. به بیماران قلبی و تنفسی و مبتلایان به آسم توصیه می‌شود در فضاهای باز فعالیت نکنند و تا حد امکان از حضور در سطح شهر خودداری کرده و در منزل استراحت کنند. ماندن در ترافیک و استنشاق هوای آلوده سرعت ابتلا به آسم را در کودکان افزایش می‌دهد، به شهروندان توصیه می‌شود حتی‌المقدور کودکان را در منزل نگه داشته و درها و پنجره‌ها را بسته نگه دارند.
رییس اورژانس کشور تصریح کرد: کلیه ورزشکاران و شهروندان از هرگونه فعالیت فیزیکی و ورزشی از جمله دویدن و پیاده روی و سایر فعالیت‌های ورزشی هوازی به ویژه در اوایل صبح خود خودداری کنند.
اواضافه کرد: به عموم شهروندان توصیه می‌شود به اندازه کافی آب بنوشند تا با شستشوی دستگاه گوارش و رفع عطش و خشکی دهان اثرات ناشی از آلودگی هوا کاهش یابد و توصیه می‌شود. از شیر، میوه جات و سبزیجات بیشتر استفاده شود و مصرف تنقلات کم‌ارزش مثل چیپس و پفک و نوشابه‌های گازدار را کاملا حذف کنند. افرادی که در فضاهای باز مجبور به فعالیت هستند، باید قبل از خوردن غذا، دست‌ها و دهان خود را به‌طور کامل شستشو دهند و پس از مراجعه به منزل، حتما دوش بگیرد، همچنین، توصیه می‌شود، در صورت نیاز به فوریت‌های پزشکی، با ۱۱۵ تماس بگیرند.
مدارس ابتدایی تهران امروز تعطیل است
براساس مصوبه کارگروه کاهش آلودگی هوای شهر تهران، مهدهای کودک، پیش‌دبستانی‌ها و مدارس ابتدایی شهر تهران و شهرستان‌های ری، پیشوا، ورامین، قرچک و پاکدشت، چهارشنبه تعطیل است. براساس تصمیم کارگروه کاهش آلودگی هوای استان تهران، باتوجه به افزایش غلظت آلاینده‌ها مهدکودک‌ها، پیش‌دبستانی و مدارس ابتدایی شهر تهران غیر از شمیرانات و پردیس و مهدهای کودک، پیش‌دبستانی و مدارس ابتدایی شهرستان‌های ری، پیشوا، ورامین، قرچک و پاکدشت امروز در دو نوبت صبح و عصر تعطیل شد.
