گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری |
در جریان بررسی گزارش تفریغ بودجه سال 96 پایتخت در شورای شهر تهران، با پیشنهاد دو نفر از اعضای شورای شهر تهران، و رای اکثریت اعضای این شورا، شهرداری تهران مکلف به گزارش دهی درباره املاک واگذار شده خارج از ضوابط قانونی به افراد غیر شد. شهرداری همچنین مکلف شد که در سریع‌ترین زمان ممکن 4 هزار ملک واگذار شده به افراد غیر را از آنها بازپس گیرد.
ششم شهریور سال 95 بود که یک سایت فعال در حوزه معماری و شهرسازی از پرونده موسوم به املاک نجومی پرده برداشت. به نوشته این سایت، شهرداری تهران املاکی در بالای شهر پایتخت را با میانگین قیمتی حدود متری 2 میلیون تومان به مدیران شهری، برخی از اعضای شورای شهر، برخی از نمایندگان مجلس و .. فروخته است. در پی این افشاگری سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای که رسانه‌ای شد همراه با ارایه گزارشی مبسوط، مدیرکل دفتر شهردار تهران را درباره بروز تخلفی چند‌هزار‌میلیارد تومانی در فروش غیرقانونی املاک اموال عمومی در شهر تهران خطاب قرار داد. در این نامه به غیرقانونی‌بودن فروش املاک به تعداد زیادی از مدیران شهری، اعضای شورای شهر، نمایندگان مجلس و حتی تعدادی افراد حقیقی بیرون از شورا و شهرداری با قیمت‌های غیرکارشناسی، اعمال تخفیف و تقسیط با دستور مستقیم شهردار تهران اشاره شده بود. هر چند محمد باقر قالیباف، شهردار وقت تهران با حضور در صحن شورا تمام اتهامات را رد کرد و فقط برخی واگذاری‌ها را به عنوان تخلف قبول کرد، اما این موضوع تا پایان شورای شهر چهارم محل اختلاف اعضای شورا بود و بارها جلسات شورا بر سر این موضوع به تنش و دعوا کشیده شد.
اما در نامه سازمان بازرسی بود که برای اولین‌بار بحث واگذاری غیرقانونی املاک شهرداری به افراد، سازمان‌ها و نهادها نیز مطرح شد. البته بر سر تعداد املاک واگذار شده اتفاق نظر وجود ندارد، محسن هاشمی، رییس شورای شهر پنجم در واکنش به واگذاری بزرگ املاک شهرداری به مدیران سابق شهری گفته بود: «لیستی که من گرفتم حدود هزار و 100 ملک است که واگذار شده است، نه فقط واگذاری به افراد، بعضی برای کار خیر و فعالیت اجتماعی. تمام مناطق تک تک درحال بررسی این املاک هستند و برای خیلی‌ها هم به کمک قوه‌قضاییه حکم تخلیه گرفته‌اند و گزارش آن را باید سازمان املاک و مستغلات به رسانه‌ها بدهد.»
اما محمود میرلوحی، عضو شورای شهر تهران بهمن ماه سال گذشته در آخرین اظهارنظرش درباره متصرفان املاک شهرداری تهران گفته بود که 2 هزار ملک شهرداری در مناطق شمالی تهران بعضا بدون ضابطه و قانون در تصرف افرادی قرار گرفته است که اکنون حاضر به تخلیه نیستند. میرلوحی همچنین گفته بود: «ارزش ریالی این املاک را محاسبه نکرده‌ایم، اما همه این املاک در مناطق ارزشمند شهری هستند و هیچکدام پایین‌تر از خیابان انقلاب نیست.»
افشین حبیب‌زاده، عضو کمیسیون حمل و نقل شورا نیز در مورد آخرین وضعیت باز پس‌گیری املاک شهرداری تهران، اظهار کرد: متاسفانه اهتمام و جدیت لازم برای باز پس‌گیری املاک وجود ندارد. به گفته حبیب‌زاده، شورای شهر تهران آمار دقیق و نهایی در مورد املاکی که حق بهره‌برداری از آن به افراد حقیقی و حقوقی سپرده شده است را ندارند.
به گفته حبیب زاده، مصلحت‌اندیشی‌هایی در خصوص بازپس‌گیری املاک انجام می‌شود .او در این باره گفته بود: «بعضا دیده شده است حتی هنگامی که برای بازپس‌گیری ملک به واحد مربوطه مراجعه می‌کنند با تلفن رییس‌شان سرگردانده می‌شوند که این مساله اصلا قابل قبول نیست.»
اما مجید فراهانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه در جلسه روز گذشته شورای شهر تهران تعداد املاک واگذار شده را بیش از 4 هزار ملک بر شمرد و گفت: بر اساس آخرین آمار سازمان املاک و مستغلات بیش از ۴ هزار ملک و پلاک ثبتی خارج از بند ۶ ماده ۵۵ واگذار شده است.
او طی پیشنهادی به لزوم بازپس‌گیری املاک واگذار شده خارج از مقررات بند ۶ ماده ۵۵ تاکید کرد و گفت: یکی از موضوعاتی که همیشه دغدغه ما بود، پیگیری املاک و مستغلات شهرداری تهران است که خارج از مقررات بند ۶ ماده ۵۵ در مدیریت گذشته واگذار شده است. البته روند بازپس‌گیری املاک از سوی سازمان املاک ادامه دارد و انتقاد ما این است که این روند به صورت لاک‌پشتی و ضعیف دنبال می‌شود. او و میرلوحی پیشنهاد دادند به منظور تسریع در روند بازپس‌گیری املاک، بحث واگذاری املاک خارج از مقررات در بند ۳۶ گزارش تفریغ بودجه سال 96 شهرداری تهران آورده شود تا این املاک بازپس‌گیری شود.این پیشنهاد با ۱۷ رای موافق در صد و پنجاه و دومین جلسه علنی شورای شهر تهران به تصویب رسید. در حال حاضر شهرداری تهران به بانک‌ها، پیمانکاران و دیگر نهادها بدهکار است و خیلی از پروژه‌ها نیمه‌تمام باقی مانده و باید تکمیل شود؛ بنابراین اجاره، فروش و تهاتر کردن این ملک‌هایی که در دست افراد غیر است برای شهرداری تهران می‌تواند راهگشا باشد.
ارزش املاک حداقل 4 هزار میلیارد تومان!
به گفته میرلوحی تمام این املاک در مناطق شمالی شهر تهران قرار دارند و با در نظر گرفتن آمار ارایه شده توسط مجید فراهانی که تعداد املاک را بیش از 4 هزار ملک عنوان کرده است، می‌توان نتیجه گرفت چنانچه در بدبینانه‌ترین حالت قیمت هر ملک، حدود یک میلیارد تومان باشد به معنای آن است که شهرداری 4 هزار میلیارد تومان منابع مالی بالقوه دارد که در صورت بازپس‌گیری این اموال می‌تواند از آن برای حل مشکلات شهر که مهم‌ترین آن نبود منابع مالی برای تامین واگن مترو است، استفاده کند. در شرایطی که همه کارشناسان و مسوولان شهری متفق‌القول‌اند، توسعه مترو بهترین راهکار حل معضل ترافیک و آلودگی هوا است، اما شهرداری به دلیل کمبود منابع مالی قادر به تامین واگن‌های مورد نیاز نیست وحتی خطوط موجود هم به اندازه کافی واگن ندارند و راه‌اندازی خطوط جدید این نیاز را تشدید می‌کند. در این رابطه، روز گذشته علی امام، مدیرعامل شرکت مترو تهران از نیاز شدید همه متروهای کلان‌شهرها به واگن خبر داد.
علی امام که در مراسم امضای قرارداد شهرداری با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای ساخت یک رام قطار شهری مترو در پایتخت، صحبت می‌کرد، با بیان اینکه در حال حاضر مترو تهران در خطوط یک تا ۷ به مردم خدمت‌رسانی می‌کند، گفت: بر اساس آخرین بازنگری طرح جامع ریلی قرار شده است که ۴ خط دیگر به خطوط مترو اضافه شود. این در حالی است که در حال حاضر از همه ظرفیت‌های خط یک تا ۷ استفاده نمی‌شود و مهم‌ترین دلایل آن کمبود واگن بوده است.
کمبود 1000 تا 2000 واگن در تهران
او با بیان اینکه کارخانجات متعددی در زمینه تولید واگن فعال هستند اما فعالیت بومی‌سازی آنها تاکنون به ۴۰ درصد هم نرسیده است، گفت: در حال حاضر با توافق شهرداری ومعاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تلاش شده که ظرفیت تولید داخل را جهت ساخت واگن‌های مترو از کمتر از ۴۰ درصد به ۸۵ درصد برسانیم. امام با بیان اینکه کمبود واگن نیاز همه کلان‌شهرها به خصوص تهران است، افزود: بطور کلی هزار واگن مترو در تهران کم داریم و اگر ۴ خط دیگر به خطوط مترویی اضافه شود، هزار مورد دیگر نیز واگن کمبود خواهیم داشت و این در حالی است که در حال حاضر از ۱۴۰۰ واگن موجود همه آنها فعال نیست و بخشی به حالت استندبای جهت تعمیر و نوسازی درآمده است.
استارت بومی‌سازی واگن مترو زده شد
پیروز حناچی، شهردار تهران نیز در آیین انعقاد قرارداد ساخت یک رام قطار مترو برای استفاده در خطوط مترو تهران با بیان اینکه پیرو توافق‌نامه‌ای که در سال ۹۷ بین شهرداری تهران و معاونت علمی ریاست‌جمهوری منعقد شد، امروز ساخت یک رام قطار مترو در دستور کار قرار گرفت، تصریح کرد: در سال رونق اقتصادی بر آن شدیم که با استفاده از توان داخلی، مترو را توسعه دهیم، در حال حاضر 2 میلیون سفر توسط مترو انجام می‌شود که با توجه به آماده بودن زیرساخت‌ها هدف‌گذاری ما ۶.۵ میلیون سفر در روز است.
او با بیان اینکه در حال حاضر ۳۴ درصد واگن مترو بومی‌سازی شده است، گفت: ۷۰ درصد واگن‌های مترو توسط شرکت واگن‌سازی تأمین می‌شود و تلاش داریم با کاهش وابستگی‌ها به خارج از کشور بتوانیم مترو را بومی‌سازی کنیم. بر اساس این قرارداد، مقرر شد که معاونت علمی ریاست‌جمهوری ظرف مدت ۱۸ ماه نسبت به ساخت یک رام قطار اقدام کرده و آن را پس از تست‌های استاندارد، به شهرداری تهران تحویل دهد.
محسن هاشمی ریس شورای شهر نیز در حاشیه جلسه شورای شهر و در جمع خبرنگاران درباره این قرارداد گفت: در کشور تا ۵۵ درصد می‌توانیم در حوزه ساخت واگن خودکفایی داشته باشیم. در این مسیر تلاش می‌کنیم تا بخشی از تجهیزاتی که در داخل کشور ساخته نمی‌شود را نمونه‌سازی کنیم تا حداقل بتوانیم ۷۰ درصد تجهیزات را در داخل کشور بسازیم و خودکفایی داشته باشیم.
رییس شورای شهر تهران تصریح کرد: در حال حاضر در 4 شرکت واگن‌سازی در داخل کشور تولید واگن انجام می‌شود، اما بخشی از تجهیزات همانند پکیج فرمول از خارج از کشور وارد می‌شود البته تولید برخی از آنها به صرفه نیست هرچند که می‌توانیم در تولید آنها به خودکفایی برسیم. قرارداد ساخت این یک رام قطار در مسیر این موضوع است که بفهمیم در بهترین حالت چقدر می‌توانیم در ساخت واگن و قطار موفقیت داشته باشیم و به خودکفایی برسیم.
وی ادامه داد: قراردادی داشتیم که براساس آن مقرر بود ۲ میلیارد یورو از سوی دولت به قطارهای شهری اختصاص یابد که با یک میلیارد آن که سهم شهر تهران بود می‌توانستیم هزار واگن وارد کنیم که قرار شد ۶۳۰واگن از این محل وارد خطوط متروی تهران شود.
وی گفت: جلساتی داشتیم و نهایتا مقرر شد تا سهمیه فایناس حدود ۵۰۰ میلیون یورو برای شهر تهران در نظر گرفته شود. البته این عدد یعنی ۵۰۰ میلیون یورو نمی‌تواند برای واردات همه ۶۳۰ واگن کفایت کند اما بی‌تردید ورود همین واگن‌ها نیز غنیمت خواهد بود. بی‌تردید بعد از اخذ قرارداد نهایتا یک سال طول می‌کشد تا اولین واگن‌ها وارد خطوط متروی شهر تهران شوند.
