نگاهی به کارنامه حوزه هوایی کشورمان طی یک سال گذشته نشان می‌دهد که این حوزه فراز و نشیب بسیاری را در این مدت پشت سر گذاشته است، از خروج امریکا از برجام و اعمال دوباره تحریم‌های هوایی گرفته تا ورود 5 فروند هواپیمای ATR به ناوگان هوایی ایرلاین ملی کشور. در این میان و با توجه به اهمیت حوزه هوایی در بهبود نرخ رشد اقتصادی کشور، ارتقای صنعت توریسم و ... روزنامه تعادل نگاهی به اتفاقات رخ داده در این حوزه طی یک سال گذشته داشته است.
اعمال تحریم‌های امریکا
پس از تصمیم دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا در اردیبهشت ماه برای خروج از برجام اکثر شرکت‌های هواپیمایی ملزم شدند تا فعالیت‌های تجاری جاری خود را قبل از اعمال تحریم‌های جدید امریکا تکمیل کنند، بر همین اساس تحویل هواپیماها از سه شرکت هواپیماساز دشوار شد چون بخش زیادی از قطعات این هواپیماها در امریکا ساخته می‌شود و وزارت خزانه‌داری امریکا مجوز لازم را به آنها نمی‌دهد.
با خروج امریکا از برجام شرکت بویینگ امریکا رسما اعلام کرد با توجه به بازگشت قریب‌الوقوع تحریم‌های ایران نمی‌تواند به قرارداد خود با این کشور عمل کند، سخنگوی این شرکت تصریح کرد: با تصمیم دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران، این شرکت دیگر مجوز لازم برای فروش هواپیما به ایران را ندارد. مدیرعامل شرکت هواپیماسازی بویینگ پس از فسخ یک‌طرفه قرارداد با ایران اعلام کرد که این شرکت به دلیل تبعیت از دستور رییس‌جمهور امریکا، ۲۰ میلیارد دلار ضرر می‌کند.
ایرباس دیگر تولیدکننده بزرگ هواپیماهای مسافربری که پس از برجام اقدام به امضای توافقنامه فروش ۱۰۰ فروند هواپیما کرد. پس از خروج امریکا از برجام و با توجه به وابستگی خط تولید این شرکت فرانسوی به تولیدکنندگان قطعات در امریکا، اعلام کرد که از تحریم‌های اعمال شده پیروی می‌کند، گفتنی است هم‌اکنون قرارداد با ایرباس معلق، قرارداد با بویینگ لغو و قرارداد با ATR بلاتکلیف است.
ورود 5 فروند هواپیمای نو
درحالی که پس از خروج امریکا از برجام، قرارداد بویینگ لغو و تفاهمنامه ایرباس معلق شد، شرکت هواپیماساز ATR تلاش کرد تا پیش از آغاز دور اول تحریم‌ها تعدادی از هواپیماهای سفارشی ایران ایر را تحویل دهد و در همین رابطه، اواسط مردادماه سال جاری ۵ فروند هواپیمای جدید ATR با ظرفیت جابه‌جایی هر کدام ۷۰ مسافر به ناوگان هوایی ایران اضافه شد.
افزایش قیمت بلیت هواپیما
رخداد دیگری که در حوزه هوایی رخ داد، خروج ایرلاین‌ها از لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی بود، با آغاز نوسانات نرخ ارز در اردیبهشت ماه به دلیل ارایه ارز دولتی به ایرلاین‌ها قیمت بلیت هواپیما افزایش محسوسی نداشت اما از مرداد ماه و با خروج ایرلاین‌ها از لیست، نرخ بلیت هواپیما افزایش چشمگیری (70 تا 100 درصد) داشت. این افزایش در پروازهای داخلی و خارجی چشمگیر بود. البته ایرلاین‌ها تلاش کردند که دولت دوباره آنها را در لیست دریافت‌کنندگان ارز دولتی قرار دهد اما دولت با این موضوع موافقت نکرد و شرکت‌های هواپیمایی نیاز ارزی خود را از سنا (سامانه نظارت ارزی) تأمین می‌کردند که با افزایش نارضایتی‌ها بانک مرکزی با ارایه ارز از نیما (نظام یکپارچه معاملات ارزی) به ایرلاین‌ها موافقت کرد.
مشکل سوخت رسانی
با آغاز دور دوم تحریم‌های امریکا که از اواسط آبان ماه اجرایی شد، فروش سوخت به هواپیماهای ایرانی توسط سایر کشورها ممنوع شد، با اعمال این تحریم‌ها هزینه ایرلاین‌ها افزایش یافت.
به گفته کارشناسان حوزه هوایی عدم سوخت‌رسانی به هواپیماهای ایرانی نمی‌تواند مانعی برای پرواز هواپیماهای ایرانی در مسافت‌های کوتاه باشد اما در مسافت‌های طولانی اثرگذار است که در این مسافت‌ها هم مقاصد ثانویه برای سوخت‌گیری راهگشا است.
در فرودگاه‌های بزرگ دنیا شرکت‌های بین‌المللی سوخت می‌فروشند و سوخت‌رسانی مستقل از فرودگاه‌ها است و این شرکت‌ها یا امریکایی هستند یا ملاحظاتی با امریکا دارند که ملزم به رعایت تحریم‌ها می‌شوند البته در تحریم‌های گذشته برای مسافت‌های طولانی‌تر در مقاصد ثانویه سوخت‌گیری انجام می‌شد که بیشتر در اروپای شرقی قرار داشت.
همگام با آغاز دور دوم تحریم‌های امریکا علیه ایران، شرکت نفتی توتال از پایبندی به اجرای تحریم‌های امریکا علیه ایران خبر داد، این شرکت که کار سوخت‌رسانی به هواپیماها در فرودگاه بین‌المللی بیروت را برعهده دارد، خبر داد که شرکت‌های نفتی سوخت رسان در فرودگاه «رفیق حریری» به مفاد تحریم‌های سازمان ملل، اتحادیه اروپا یا امریکا پایبند هستند و از میان تحریم‌هایی که این شرکت به آن پایبند است خودداری از سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی در فرودگاه بیروت است.
حذف پروازهای چارتری
بهمن ماه سال جاری و پس از ماه‌ها کش و قوس بین سازمان هواپیمایی کشوری، دادستانی، وزیرجدید و پیشین راه و شهرسازی، طی بخشنامه‌ای فروش بلیت برای پروازهای چارتری بدون بسته سفر و شرکت‌ها ممنوع شد.
ورود 3 فروند هواپیمای دست دوم
جدا از 5 فروند هواپیمای نو ATR که مرداد ماه سال جاری به ناوگان هوایی ایران ایر اضافه شدند، اسفند ماه سال جاری، ۳ فروند هواپیمای ایرباس ۳۱۹ هم به این ناوگان ملحق شد که با احتساب این هواپیماها تعداد ناوگان هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به 32 فروند افزایش می‌یابد.
