گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
بودجه مهم‌ترین سند و دستور العمل هر سازمان و نهاد است، از این رو، همواره مدیریت سازمان‌ها تلاش می‌کنند، در تنظیم بودجه بالاترین دقت و حوصله کارشناسی و فنی را رعایت کنند. این حوصله و دقت برای نهادهایی از قبیل شهرداری به واسطه آنکه منابع و درآمدهایش از شهروندان اخذ می‌شود، ضرورتی دو چندان می‌یابد. از طرف دیگر، نهاد ناظر شهرداری مطابق با قانون، شورای شهر است، به واسطه نمایندگی اعضای شورای شهر و همچنین اهمیت بودجه در مدیریت شهری لزوم دقت و حوصله کارشناسی برای شورای شهر در بررسی بودجه شهرداری نیز مهم‌تر از شهرداری است.
روز گذشته، مجید فراهانی، عضوکمیسیون برنامه و بودجه در نشستی خبری به تشریح کلیات لایحه بودجه سال 98 پرداخت. به گفته فراهانی امسال با کسری بودجه 20درصدی در شهرداری تهران مواجه خواهیم بود. او در این باره توضیح داد: در ۹ ماه گذشته ۵۶.۶ درصد از بودجه مصوب ۹۷ که مبلغی حدود ۹ هزار و ۸۷۱ میلیارد تومان می‌شود محقق شده و پیش‌بینی این است که تا پایان سال به صورت خوشبینانه ۱۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از بودجه ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومانی سال جاری محقق شود. از این رو، کسری بودجه‌ای از یک هزار تا ۴ هزار میلیارد تومان برای بودجه سال جاری قابل پیش‌بینی است.
فراهانی با اشاره به اینکه احتمالا حدود ۲۰ درصد کسری بودجه خواهیم داشت، گفت: رشد بودجه در سال آینده با توجه به شرایط ناشی از تحریم‌ها، رکود و تورمی که وجود دارد، شرایط سختی را از لحاظ اقتصادی خواهیم داشت و در چنین شرایطی کسری بودجه در سال آینده نیز پیش‌بینی می‌شود.
کسری بودجه چند سالی است که گریبان بودجه شهرداری‌ها را گرفته است. همانطور که در بودجه عمومی کشور تکیه بر نفت و منابع درآمدی حاصل از نفت به اضافه مدیریت اشتباه منجر به کسری بودجه شده است، در شهرداری‌ها به خصوص شهرداری کلان‌شهرها تکیه بر منابع درآمدی حاصل از فروش تراکم کسری بودجه را رقم زده است. بودجه سال جاری شهر تهران متاثر از روش‌های نوین مدیریت که تمایلی به تراکم فروشی ندارد نیز با کسری 20 درصدی مواجه شده و انتظار می‌رود این کسری در بودجه سال 98 نیز خود را نشان دهد.
به گزارش تعادل، بررسی بودجه شهرداری طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد، مجموعه منابع بودجه عمومی شهرداری تهران ظرف سال‌های 90 تاسال 95 رشدی در حدود 200 درصد داشته است. اما بعد از آن بودجه روند کاهشی پیدا کرده است. بودجه عمومی شهرداری تهران در سال 90، 9 هزار و 294 میلیارد تومان بوده است که این رقم برای سال 91، 10 هزار و 968میلیارد تومان در نظر گرفته شده و در سال 92 با افزایش حدود 3 هزار میلیارد تومانی به 13 هزار و 898 میلیارد رسیده است.
همچنین میزان بودجه در سال 93، 15 هزار و 845 میلیارد تومان لحاظ شد و برای سال 94، 17هزار و 219 میلیارد تومان در نظر گرفته شد. این رقم برای سال 95، 17 هزارو 880 میلیارد تومان به تصویب رسید. برای سال 96 نیز شهرداری تهران رقم 18 هزار و 489 میلیارد تومانی را پیشنهاد داد که شورای شهر تهران پس از بررسی‌ها، رقم 17 هزار و 900 میلیارد تومان را به تصویب رساند. بودجه سال 97 شهرداری تهران اما 17 هزار و 500 میلیارد تومان تصویب شده است.
بر این اساس، بودجه سال ۹۵ شهرداری تهران هزار میلیارد کاهش یافت. سقف درآمدی بودجه در سال 95، ۱۷ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان تعیین شد که نسبت به بودجه پیشنهادی شهرداری حدود هزار میلیارد تومان کاهش داشت. محمدباقر قالیباف آخرین لایحه بودجه در دوره مدیریتش بر شهر تهران را با رقم ۱۸ هزار و ۴۸۹ میلیارد تومان به پارلمان محلی پایتخت تقدیم کرد. بودجه سال 96 نیز با رقم ۱۸ هزار و ۴۸۹ میلیارد تومان برای سومین سال متوالی از کمترین نرخ رشد تک رقمی برخوردار شده بود. در حالی که پیش از این (دست‌کم تا سال ۹۳) بودجه اداره پایتخت حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد در هر سال افزایش پیدا می‌کرد. اما سال ۹۵ مبلغ بودجه معادل ۸.3 درصد در مقایسه با سال ۹۴ رشد کرد و بودجه پیشنهادی شهرداری برای سال 95 نیز با افزایش 3.4 درصدی از سوی شهرداری در نظر گرفته شد. البته بودجه سال 96 توسط شورای شهر کاهش پیدا کرد و با رقم 17 هزار و 900 میلیارد تومان بسته شد. مجید فراهانی قبلا درباره بودجه 98 گفته بود: «بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد، شهرداری تهران در سال آینده با کسری بودجه حداقل 5 هزار میلیارد تومانی مواجه خواهد شد و برهمین اساس بودجه سال آینده باید با تاکید بر کاهش هزینه و مدیریت مصارف برای کاهش هزینه و مدیریت مصارف برای کاهش اثرات کسری بودجه تدوین شود و در حقیقت شهرداری چاره‌ای ندارد جز آنکه بودجه‌ای انقباضی ارایه کند.» اما ظاهرا شهرداری تهران به این توصیه عمل نکرده و لایحه بودجه 98 با 8.61 درصد رشد، 18 هزار و 900 میلیارد تومان پیشنهاد شده است.
مجید فراهانی به تشریح لایحه بودجه پرداخت و با بیان اینکه این بودجه مرتبط با 22 منطقه شهرداری، 43 شرکت و سازمان وابسته، 9 معاونت در زیرمجموعه شهردار تهران و سایر مراکز زیرمجموعه شهرداری است، تصریح کرد: کسری بودجه برای سال 98 در شرایطی که در سال 97 حدود 20 درصد کسری بودجه داریم، یک مساله طبیعی خواهد بود. بنابراین باید در ارقام لایحه بودجه سال 98 تجدیدنظر کنیم.در لایحه بودجه سال 98 رشد 15 درصدی درآمدها نسبت به سال 97 پیش بینی شده و منابع حاصل از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای با 9 درصد رشد نسبت به سال جاری حدود 8 هزار و 174 میلیارد تومان است. به گفته رییس کمیته بودجه شورای شهر تهران منظور از دارایی‌های سرمایه‌ای، عوارض ساختمانی، مازاد تراکم مجاز و سایر درآمدهای ساختمانی و شهرسازی است.
کاهش اتکا به وام و استقراض
فراهانی با اشاره به کاهش 23 درصدی اتکا به وام و استقراض در بودجه سال 98 گفت: منابع حاصل از وام و استقراض در بودجه 98، هزار و 300 میلیارد تومان پیش بینی شده است و امیدواریم میزان دیون شهرداری کاهش یابد. همچنین اعتبارات هزینه‌ای (حقوق، دستمزد و هزینه‌های جاری) در لایحه بودجه 98 رشد 8 درصدی داشته و برابر با 8 هزار و 122 میلیارد تومان است. علاوه بر این، اعتبارات عمرانی رشد بیش از 3 درصدی داشته و7 هزار و 155 میلیارد تومان پیش بینی شده است.
نکات مثبت لایحه بودجه 98
رییس کمیته بودجه شورای شهر به نکات مثبت لایحه اشاره کرد و گفت: رشد 23 درصدی اعتبارات پرداخت بدهی و ایفای تعهدات مالی نسبت به سال جاری از نکات مثبت لایحه بودجه است که رقم آن3 هزار و 652 میلیارد تومان خواهد بود. همچنین منابع سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به شهرداری رشد 11 درصدی داشته و 14 هزار و 846 میلیارد تومان برآوردشده است.
فراهانی با اشاره به کاهش 13 درصدی اعتبارات ماموریت‌های اجتماعی و فرهنگی شهرداری در سال 98 نسبت به سال جاری گفت: رقم این اعتبارات 9 هزار و 729 میلیارد تومان در نظر گرفته شده، همچنین اعتبارات معاونت حمل و نقل و ترافیک کاهش یک درصدی داشته و 5 هزار و 737 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. به گفته فراهانی لایحه بودجه 98 در حوزه خدمات شهری و محیط زیست 4 درصد افزایش اعتبار داشته که رقم آن 2هزار و513 میلیارد تومان است. همچنین بیشترین افزایش اعتبارات در لایحه بودجه 98 در بخش ماموریت ایمنی و مدیریت بحران بوده که با افزایش حدود 22/8 درصدی، رقم آن 920 میلیارد تومان است. ضمن اینکه اعتبارات ماموریت شهرسازی و معماری افزایش 7 درصدی داشته و رقم آن حدود 650 میلیارد تومان است. در بخش هوشمندسازی نیز افزایش 21 درصدی اعتبارات وجود دارد و رقم آن 135 میلیارد تومان پیش بینی شده است. رییس کمیته بودجه شورای شهر تهران با بیان اینکه برخی مواد قانونی در لایحه پیشنهادی بودجه رعایت نشده است، عنوان کرد: یکی از این موارد، ماده 68 قانون شهرداری‌هاست که تصریح می‌کند باید برای اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (درآمدها و هزینه‌ها و بودجه حمل و نقل و ترافیک و عمرانی) حداقل 40 درصد از بودجه اختصاص داده شود. این در حالی است که این بودجه در لایحه شهرداری 37.7 درصد است که باید آن را به بیش از 40 درصد برسانیم.
کاهش هزینه‌های شهرداری تا 30 درصد
فراهانی همچنین گفت: در مصوبه سیاست‌های اجرایی و الزامات تدوین بودجه 98 الزام کردیم که جدول عوارض و بهای خدمات شهرداری باید در قالب یکی از تبصره‌های بودجه با جزییات ارایه شود اما متاسفانه چنین جدولی تاکنون ارایه نشده است. کمک این جدول این بود که تاثیرات کم و زیاد شدن عوارض و نرخ بهای خدمات را با استفاده از آن در بودجه ببینیم و این جدول عدم یکپارچگی بررسی بودجه را از بین می‌برد؛ بنابراین شهرداری باید ملزم به ارایه این جدول شود و در غیر این صورت زمینه اتلاف منابع شهرداری ایجاد می‌شود. وی افزود: در بحث درآمدهای پایدار شهرداری الزام کرده بودیم پیشنهادات جدی برای تغییر نظام درآمدی از سوی شهرداری ارایه شود اما تحول جدی در این حوزه نمی‌بینیم و در واقع بودجه 98 ادامه بودجه 97 است.تاکید ما بر کاهش هزینه‌ها بود و بارها گفته‌ایم که شهر تهران گران اداره می‌شود می‌توان هزینه‌های شهرداری را به خصوص در بخش سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری تا 30 درصد کاهش داد.
اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام در سال 98
رییس کمیته بودجه شورای شهر تهران سال 98 را سال اتمام پروژه‌های نیمه تمام شهری دانست و گفت: برای اتمام پروژه‌های نیمه تمام در نظر داریم تا از ظرفیت بخش خصوصی نیز استفاده کنیم.در واقع تکمیل این پروژه‌ها از 3 راه شامل مشارکت عمومی و خصوصی، واگذاری به نهادهای مردمی و تضمین خرید محصول (در مواقعی که صرفه اقتصادی وجود ندارد اما لازم است پروژه ادامه یابد) امکان پذیر می‌شود.
در ادامه فراهانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه رسیدگی به تخلفات شهرداری پیشین در کاهش هزینه‌ها موثر خواهد بود و آیا اقدامی در این رابطه انجام شده است؟ اظهار کرد: حدود 2 ماه پیش پیشنهادی به هیات رییسه شورای شهر تهران ارایه دادیم که شامل مکانیزمی برای دریافت گزارش‌های تخلف در شهرداری بود که در قالب آن افرادی که چنین گزارش‌هایی را ارایه می‌کنند تشویق خواهند شد و امنیت آنان نیز خدشه‌دار نمی‌شود، اما جای تاسف است که هنوز این پیشنهاد در دستور کار شورا قرار نگرفته است. فراهانی افزود: در هفته گذشته دو طرح تحقیق و تفحص در صحن شورای شهر تهران در ارتباط با تخلفات شهرداری سابق امضا شد که یکی از آنها مربوط به شفاف‌سازی بدهی‌های شهرداری با جزییات آن است و دیگری در خصوص واگذاری املاک نجومی است، چرا که به تازگی برخی از این موضوعات مورد تشکیک واقع شد.
رییس کمیته بودجه شورای شهر تهران با بیان اینکه سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به شهرداری همواره از مهم‌ترین مسائل بوده‌اند، گفت: بیشترین تعداد نیروی انسانی در این سازمان‌ها و شرکت‌ها هستند و بیشترین پرداخت کمک زیان از سوی شهرداری به این شرکت‌ها و سازمان‌ها انجام می‌شود؛ اما در لایحه بودجه 98 بنا داریم اقدامی کنیم که نه تنها این شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک زیان نگیرند بلکه درآمدزایی هم داشته باشند. مثلا شرکت شهروند، برج میلاد، سازمان پسماند و... قرار است در سال 98 درآمدزایی داشته باشند. وی اضافه کرد: همچنین در لایحه بودجه این هم دیده شده که با بسیاری از غرفه‌ها و فضاهایی که در پارک‌ها و معابر عمومی وجود دارند و قرارداد شسته و رفته‌ای با شهرداری ندارند، در سال 98 دارای قرارداد شوند و مناسبات آنها با شهرداری شفاف شود.
فراهانی همچنین در جریان تشریح بودجه سال 98 شهرداری تهران در پاسخ به سوال خبرنگاران در خصوص میزان بدهی شهرداری تهران عنوان کرد: بر اساس اسناد ما در کمیته بودجه 42 هزار میلیارد تومان حداقل بدهی است اما شهرداری تهران بدون اکتساب سود بانکی به 56هزار میلیارد رسیده است که این فاصله را بررسی خواهیم کرد. توجه داشته باشید که این بدهی بدون اکتساب پول برای پروژه‌های نیمه تمام است. شهرداری تهران در حوزه بازپرداخت وام مترو 9 هزار و 700 میلیارد تومان بدهکار است. همچنین یک هزار و 800 میلیارد تومان بدهی شهرداری تهران برای وام ساخت بزرگراه امام علی (ع)، صدر و نیایش است. فراهانی میزان بدهی بازپرداخت اوراق مشارکت که مربوط به مترو است را حدود یک هزار میلیارد تومان اعلام کرد. بازپرداخت اوراق مشارکت به منظور نوسازی نیز 865 میلیارد تومان است. این عضو شورای اسلامی شهر تهران بدهی دیون و تعهدات سنوات گذشته به پیمانکاران که ناشی از تعهدات مناطق 22 گانه شهر تهران است را حدود 6 هزار و 465 میلیارد تومان اعلام کرد. به گفته این عضو شورای اسلامی شهر تهران بدهی ناشی از تعهد سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته نیز 22 هزار و 545 میلیارد تومان است. او اوراق مشارکت را یکی از مهم‌ترین منابع تامین مالی برای اتمام پروژهای بزرگ شهرداری تهران عنوان کرد و توضیح داد: بر اساس پیش بینی شهرداری تهران علاوه بر ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار خارجی که به تصویب هیات وزیران رسیده است، پیش‌بینی شده در صورت تحقق منابع اعتباری تا 3 هزار میلیارد تومان در سال جدید نیز بتوانیم علاوه بر اعتبارات مصوب اوراق مشارکت منتشر کنیم تا به وسیله آن پروژه‌های نیمه کاره به پایان برسد، زیرا ورود بخش خصوصی به این موضوع یکی از راه‌های پایان پروژه‌های نیمه تمام است. به همین منظور قصد داریم تا با مشارکت بخش خصوصی پایانه شرق را که بیش از ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است به بهره‌برداری برسانیم.
