گروه راه و شهرسازی |
آلودگی هوای تهران یکی از معضلات مهم این کلانشهر است وعلی رغم این که طی سال های گذشته طرح ها و برنامه های گوناگونی برای رفع این معضل اجرایی شده اما در عمل موفق نبوده است. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، سالانه بین ۴ تا ۵ هزار تن از شهروندان تهرانی بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. از سوی دیگر، بر اساس گزارش بانک جهانی، شهر تهران سالانه ۲.۶ میلیارد دلار از آلودگی هوا خسارت می‌بیند. طرح LEZ که مخفف عبارت Low Emission Zone است به معنای «محدوده کم‌آلاینده» یا «منطقه انتشار کم آلایندگی» برای کاهش آلودگی هوای تهران تدوین شد. هدف این طرح که به طرح کاهش هم معروف است معاینه فنی خودروها، آلایندگی اتوبوس‌ها (اعم از اتوبوس‌های سرویس ارگانی و حمل مسافر)، ناوگان حمل بار (اعم از وانت‌ها، کامیونت‌ها و کامیون‌ها) جهت کاهش آلودگی هواست. لازم به توضیح است که سیاست‌های کاهش آلودگی هوا با تأکید بر کاهش ذرات معلق تنظیم شده است. زیرا ذرات معلق مهم ترین آلاینده شهر تهران هستند. به ویژه ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون که عموماً ناشی از وسایل نقلیه موتوری، ناوگان خودروهای دیزلی، خودروهای سواری فرسوده دودزا و موتورسیکلت‌ها هستند.طرح LEZ قرار است در سه فاز اجرایی شود. فاز ابتدایی طرح کاهش یا LEZ از سال 95 در محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد و تنها بین ساعات 6 و 30 دقیقه صبح تا 19 عصر و به استثنای روزهای تعطیل اجرا شد و در ادامه فاز دوم با گسترش این طرح به همه مناطق شهر تهران، به شکل 24 ساعته و در تمام روزها از روز گذشته آغاز شده است. در فاز سوم نیز محدودیت تردد خودروهای فاقد معاینه فنی در کل شهر تهران و منع تردد خودروهای کاربراتوری به محدوده در دستورکار قرار دارد اما زمان اجرای فاز سوم مشخص نیست.
فاز دوم طرح «کاهش» در حالی روز گذشته کلید خورد که علی رغم گفته های مسوولان مربوطه در خصوص آماده بودن زیر ساخت های این طرح اما در اولین روز اجرای طرح مذکور سردار مهماندار رییس پلیس پایتخت از احتمال تعویق در اجرای سراسری طرح «کاهش» خبر داد. این در حالی است که از چند ماه پیش روز اول آبان برای شروع فاز دوم این طرح انتخاب شده بود.
بر اساس این طرح از روز گذشته خودروهای دیزلی و بنزینی که در تهران تردد می‌کنند، اعم از شخصی، عمومی، اتوبوس، کامیون، کامیونت، نخاله‌بر، زباله‌بر و ... باید برگه معاینه فنی داشته باشند.همچنین پلاک کلیه خودروهایی که وارد محدوده LEZ می‌شوند، به صورت مکانیزه توسط دوربین‌های نصب شده در معابر خوانده شده و اطلاعات آنها به سرورهای سیمفا (سامانه یکپارچه معاینه فنی) ارسال می‌شود. در صورتی که خودرو «معاینه فنی» نداشته باشد، اعمال قانون و جریمه توسط پلیس انجام می‌شود.
فرصت دوباره به مردم
سردار مهماندار رئیس پلیس پایتخت با اشاره به آماده نبودن زیرساخت ها برای اجرای این طرح عنوان کرد:اگر احساس کنیم که مردم دچار مشکل می‌شوند و زیرساخت ها هنوز آماده نشده است قطعاً فرصتی را به مردم خواهیم داد.وی با تأکید بر این که باید زیرساخت‌ها آماده شود تصریح کرد: باید مردم بتوانند به راحتی نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند اما متاسفانه خبرهایی به ما گزارش شده که صف های طویل برای دریافت معاینه فنی ایجاد شده است.
رئیس پلیس پایتخت با بیان این که نباید مردم در اجرای طرحی به زحمت افتاده یا متضرر شوند،گفت: این احتمال وجود دارد که با انجام یکسری رایزنی‌ها، اجرای این طرح حدود یک یا دو ماه به تاخیر افتاده و پس از تهیه و فراهم شدن همه زیرساخت‌ها آن را اجرایی کنیم اما تاکنون تصمیم قطعی در این خصوص گرفته نشده و رایزنی‌های ما ادامه دارد.وی در پاسخ به پرسش دیگری درباره این که آیا ماموران پلیس می توانند خودروهای بالای یک میلیون تومان عوارض را توقیف کنند، گفت: اعمال قانون صرفاً براساس قانون و توسط ماموران پلیس راهنمایی و رانندگی که در دانشکده آموزش دیده و مجوز لازم را دارند انجام می‌شود.رحیمی تاکید کرد که ماموران ما تنها بر اساس آنچه که قانون مشخص کرده می‌توانند جریمه کنند لذا هیچ چیزی فراتر از قانون برای ما وجود ندارد و ما بر اساس قانون رفتار خواهیم کرد.
زیرساخت‌های اجرای طرح آماده است
در حالی سردار مهماندار از آماده بودن زیر ساخت ها برای اجرای فاز دوم طرح کاهش خبر می دهد که علی پیرحسین لو، مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران از آمادگی شهرداری برای اجرای طرح کاهش خبر داد که بر اساس آن مقرر شده معاینه فنی بیش از ۲.۵ میلیون خودرو متردد در شهر تهران کنترل شود. پیرحسین لو با اشاره به سخنان رئیس پلیس تهران بزرگ مبنی بر احتمال به تعویق افتادن اجرای طرح کاهش گفت: زیرساخت‌های اجرای این طرح کاملا آماده است و از روز گذشته مرکز معاینه فنی بیهقی و مرکز سیار شماره یک به صورت شبانه روزی فعالیت می‌کنند و از شنبه نیز دو مرکز معاینه فنی دماوند و آبشناسان به صورت ۲۴ ساعته فعال هستند.در حال حاضر نوبت دهی اینترنتی فعال است و افرادی که اقدام به دریافت نوبت اینترنتی می‌کنند از ایستادن در صف انتظار معاف هستند.
وی با بیان این که تعداد افرادی که برای اخذ معاینه فنی به مراکز مراجعه کرده‌اند نسبت به متقاضیانی که روزهای قبل مراجعه کرده بودند، زیاد نیست، گفت: این مراجعه ناشی از فرهنگ دقیقه نودی بودن برخی افراد است چرا که ماه‌هاست اعلام کرده‌ایم از اول آبان طرح کاهش اجرایی می‌شود و بر همین اساس زیرساخت‌ها از سوی شهرداری هم کاملا آماده است.مناسب نیست به خاطر چند صد نفر از افرادی که وقت مجاز را رعایت نکردند موجبات تعویق طرح را فراهم کنیم.
وی با بیان اینکه مطمئن باشید اگر اجرای طرح تمدید شود باز هم افرادی مایل هستند که در دقیقه ۹۰ به مراکز معاینه فنی مراجعه کنند، تاکید کرد: معاینه فنی طبق قانون برای همه اجباری است و تنها اتفاق جدیدی که در طرح کاهش می افتد این‌است که ما زیرساخت ها را برای اجرای کامل قانون فراهم کرده‌ایم. نمی شود بگوییم قانون اجرا نشود؛ همچنین با آلودگی هوا که قاتل جان و سلامتی مردم است هم نباید شوخی کرد.
مسیر اجرای قانون دهه 50
وحید حسینی، دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا نیز روز گذشته همزمان با اجرای فاز دوم طرح کاهش توضیحاتی در خصوص این طرح ارایه کرد و گفت: حُسن فاز اول طرح کاهش این بود که باعث شد؛ برای اولین بار در کشور «معاینه فنی» به شکل مکانیزه بررسی و اعمال جریمه برای خودروهای فاقد معاینه شروع شود که قدم مثبتی برای اجرای قانون معاینه فنی مصوب سال 1353 است، که اجرا نشده بود و پیش از آغاز اجرای طرح کاهش، کنترل معاینه فنی خودروها، تنها منوط به این بود که پلیس خودرو را به دلیل سرعت غیرمجاز، چراغ قرمز یا سایر تخلفات متوقف کند، که در این صورت امکان داشت معاینه فنی نیز کنترل شود. دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا تاکید کرد: این که معاینه فنی خودروها از طریق دوربین و به شکل مکانیزه کنترل شود؛ قطعا گام مثبتی است که در اثر اجرای طرح کاهش برداشته شده است. همین طرح موجب افزایش چشمگیر رانندگان به مراکز معاینه فنی شد. طی یک سال 300 هزار خودرو از دریافت برگه معاینه فنی مردود و مجبور به رفع آلودگی شدند.وی با اشاره به اینکه با اجرای فاز اول طرح کاهش به یک حقیقت قابل تأمل دست یافتیم، تصریح کرد: در فاز ابتدایی طرح کاهش، تعدادی از خودروها خارج از ساعات اعلام شده (6 و نیم صبح تا 19 عصر) وارد محدوده طرح کاهش و زوج و فرد می‌شوند. همچنین در این فاز، خودروهای دیزلی اصلا مشمول بررسی معاینه فنی و بررسی آلایندگی نمی‌شوند، چون این خودروها یا اساسا در محدوده طرح کاهش تردد نمی‌کنند، یا بیشتر تردد آنها در ساعات شب است و تردد تعداد زیادی از این دیزلی‌ها در طول روز ممنوع است.وی در مورد معاینه فنی خودروهای نو و شرایط این خودروها در فاز دوم طرح کاهش گفت: خودروهای نو با عمر زیر چهار سال از معاینه فنی معاف هستند، اما امسال با اجرای طرح ترافیک جدید پیشنهادی برای دارندگان خودروهای نو از سوی شهرداری مطرح شد؛ مبنی بر اینکه اگر خودروها موفق به دریافت «برگه معاینه فنی برتر» به عنوان یک معاینه فنی سختگیرانه شوند؛ می‌توانند از تخفیف 20 درصدی طرح ترافیک بهرمنده باشند.دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا با بیان اینکه سعی می‌کنیم در قدم‌هایی بعدی طرح کاهش، سختگیری‌های بیشتری اعمال کنیم، در پاسخ به پرسشی در مورد تاثیر این طرح بر کاهش آلودگی هوای تهران اظهار کرد: تجربه دنیا نشان می‌دهد که طرح کاهش در درازمدت تاثیر مثبتی روی کاهش آلودگی هوا خواهد داشت و نمی‌توان ادعا کرد که این طرح در کوتاه‌مدت اثر ملموسی داشته باشد.
معاینه فنی؛ اصل پذیرفته‌شده دنیا
این استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به ضرورت معاینه فنی خودروها گفت: به هیچ‌وجه نمی‌توانیم اجازه دهیم که خودروها بدون انجام آزمون معاینه فنی رها و آزاد در خیابان‌ها تردد کنند. هر خودرویی که در شهر تردد می‌کند، باید معاینه فنی داشته باشد که این یک اصل پذیرفته‌شده در دنیاست. برای مثال در کشور سوئیس در صورت پایان دوره معاینه فنی، پلیس اخطار کتبی برای دارنده خودرو صادر می‌کند و اگر طی 15 روز معاینه فنی تمدید نشود، به محل ثبت‌شده آدرس خودرو مراجعه کرده و خودرو را فکّ پلاک می‌کند، بنابراین در این کشور در صورت عدم انجام معاینه فنی، اجازه تردد به خودرو داده نمی‌شود، چه برسد که جریمه شود.
دبیر کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا در پایان اظهار کرد: سیاست‌هایی از جنس طرح کاهش، منابع آلاینده را به طور ناگهانی حذف نمی‌کند اما در درازمدت باعث خروج خودروهای آلاینده از چرخه مصرف می‌شود. البته بحث مربوط به معاینه فنی طی دو تا سه سال به نتیجه می‌رسد، همان طور که نتایج بررسی آلودگی هوا نشان می‌دهد که طی سه سال اخیر معاینه فنی انجام‌شده در جریان فاز اول طرح کاهش درکنار اجرای مصوباتی مثل ممنوعیت پلاک‌گذاری موتورسیکلت‌های کاربراتوری و نصب فیلتر دوده، اگرچه باعث بهبود کیفیت هوای تهران نشده، حداقل شرایط را ثابت نگه داشته است.
