گروه راه و شهرسازی|
با اجرایی شدن برجام، صنعت هوایی کشور بیش از سایر بخش‌های حمل ونقل، شاهد تغییر و تحولات اساسی شد و حتی می‌توان امضای قرارداد با سه شرکت هواپیماساز بویینگ، ایرباس و ATR را مهم‌ترین دستاورد برجام تلقی کرد. البته اجرای قراردادهای خرید هواپیما در همان ابتدای کار و با خروج امریکا از برجام در اردیبهشت ماه سال جاری و درحالی که تنها 11 هواپیما (3 فروند ایرباس و 8 فروند ATR) از 200 هواپیمای معامله شده و مندرج در قراردادهای هما با شرکت‌های هواپیماساز وارد کشور شده بود، به حالت تعلیق درآمد.
درهمان روزهای نخست پس از خروج ترامپ از برجام، مسوولان ارشد حوزه هوایی ابراز امیدواری می‌کردند که قراردادهای ایران ایر، آسمان، قشم ایر و... با شرکت‌های هواپیماساز آسیب نمی‌بیند اما با فسخ قرارداد خرید 80 فروند هواپیما از سوی بویینگ و حرف و حدیث‌های پیش آمده درباره لغو قرارداد خرید 97 هواپیمای ایرباس باقی مانده برهمه مسجل شد که نمی‌توان به آینده این دو قرارداد امیدوار بود. اما شرایط قرارداد 20 فروند هواپیمای ATR با دو قرارداد دیگر تفاوت داشت. مدیران ارشد این شرکت اگرچه اعلام کردند که حاضر به ریسک نیستند و با شرایط امریکا کنار می‌آیند اما همچنان به تلاش‌های خود برای جلب رضایت امریکا به تحویل 4 فروند هواپیمای دیگر این شرکت ادامه می‌دهند.
در این میان به نظر می‌رسد مسوولان ارشد هوایی که پیش از این به اجرای دوباره قراردادها با وجود خروج امریکا از برجام امیدوار بودند درتلاش هستند که از تمام توان داخلی برای تامین برخی قطعات بهره ببرند اما این به معنای ناامیدی از اجرای قراردادهای خرید هواپیما نیست و شواهد حاکی از آن است که وزارت راه و شهرسازی برنامه‌هایی هم برای تعلیق قراردادها به مدت یکسال به جای فسخ آنها دارد.
تلاش برای حفظ قراردادهای خرید
درهمین راستا، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده قراردادهای خرید هواپیماهای جدید با تاکید بر اینکه تلاش برای حفظ قراردادهای خرید هواپیما از سه شرکت ایرباس، بویینگ و ATR ادامه دارد، گفت: امکان معلق نگه داشتن هر یک از این قراردادها تا ۱۲ ماه وجود دارد که در این بازه زمانی احتمال تحولاتی در مجلس امریکا وجود دارد که می‌تواند تصمیمات ترامپ را تحت تاثیر خود قرار دهد.
او درباره سرنوشت قراردادهای خرید هواپیما از سه شرکت هواپیماساز در شرایطی که منع فروش هواپیما به ایران برای این شرکت‌ها وجود دارد، تاکیدکرد: ترجیح بر این است که قراردادهای خرید هواپیما در حالت فعلی باقی بمانند و فسخ نشوند تا اینکه شرایط مجددا احیا شود اما سه شرکت ایرباس، بویینگ و ATR بنابر الزام قانونی مجبور به فسخ قراردادها هستند و وزارت راه وشهرسازی برای تمام این موارد در حال مذاکره با شرکت‌ها است.
فخریه کاشان ادامه داد: این سه شرکت تحت فشار دولت امریکا تمایل به فسخ قراردادها با ایران ایر دارند و بنابر مقرراتی که امریکایی‌ها وضع کردند باید یا ۱۴ اگوست به بعد یا ۶ نوامبر به بعد دفاتر و حساب‌های همکاری با ایران را ببندند، به همین دلیل خواستار روشن کردن تکلیف قراردادها هستند.
او گفت: اما در این طرف وزارت راه و شهرسازی هم بنا به قراردادها معتقد هستیم که هنوز فرصت حفظ قراردادها را داریم و در حال مذاکره با این شرکت‌ها برای عدم فسخ قراردادها هستیم، در نهایت یا قراردادها فسخ یا معلق باقی می‌مانند.
فخریه کاشان با بیان اینکه نفع معلق ماندن قراردادها این است که برای انعقاد قرارداد دوباره در شرایط مطلوب نیاز به انجام مذاکرات جدید نیست، ادامه داد: امکان معلق نگه داشتن هر یک از این قراردادها تا ۱۲ ماه وجود دارد که در این بازه زمانی احتمال تحولاتی در مجلس امریکا وجود دارد که می‌تواند تصمیمات ترامپ را تحت تاثیر خود قرار دهد.
مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل با تاکید بر اینکه در صورت فسخ قراردادها تحت تاثیر خروج امریکا از برجام زیان و خسارتی متوجه سه شرکت نمی‌شود، گفت: یعنی این طور نخواهد بود که با فسخ این قراردادها بویینگ، ایرباس و ATR به ایران ایر غرامت بپردازند اما به‌طور قطع عدم فروش این تعداد هواپیما به ایران خودش زیان بزرگی برای این شرکت‌ها محسوب می‌شود به ویژه برای ایرباس و ATR که سفارشات ایران را به مرحله تولید رسانده‌اند.
او افزود: همه تلاش‌ها بر این بود که قراردادی داشته باشیم که نه ایران دچار زیان شود و نه شرکت‌های طرف قرارداد. اگر این قرارداد را در شرایط دیگری که ناشی از برجام نبود فسخ می‌کردند به‌طور قطع باید خسارت به ایران ایر پرداخت می‌کردند اما این قراردادها در شرایطی فسخ می‌شود که تابع نظر آنها نیست.
فخریه کاشان درباره احتمال تحویل دو فروند هواپیمای ATR به ایران ایر گفت: نمایندگان این شرکت در حال مذاکره هستند تا فروش سفارشات ایران که به مرحله تولید رسیده مشمول استثناهایی شود.
تهاتر نفت ایران با سوخوی روسی؟
اصغر فخریه کاشان، درباره احتمال تهاتر نفت ایران با سوخوی روسی اظهار کرد: سایر شرکت‌های هواپیمایی در خرید هواپیماهای سوخو چه با موتور روسی و چه موتور غربی مختار هستند اما وزارت راه و شهرسازی برنامه‌یی برای مذاکره با سوخو ندارد.
او با بیان اینکه هیچ توصیه و دستوری مبنی بر تهاتر نفت ایران با هواپیمای روسی به وزارت راه و شهرسازی نشده است، گفت: هیچ برنامه‌یی برای نوسازی ناوگان ایران ایر با استفاده از هواپیماهای سوخو نداریم.
بهره‌گیری از توان داخلی برای تامین قطعات
درحالی که فخریه کاشان هنوز به اجرای این قراردادها در آینده امیدوار است، رییس سازمان هواپیمایی کشوری معتقد به استفاده از توان داخلی برای تامین برخی قطعات اولویت‌دار هواپیما است، علی عابدزاده دراین زمینه گفت: اجازه نمی‌دهیم فعالیت صنعت هوانوردی متوقف شود.
عابدزاده با اشاره به تحریم مجدد امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران گفت: هدف‌گذاری این است که اجازه توقف فعالیت صنعت هوانوردی را ندهیم و تصمیمات مراجع مختلف درون امریکا اهمیتی ندارد.
رییس سازمان هواپیمایی کشوری ادامه داد: اگر هواپیما به ایران تحویل دهند، از آن استفاده می‌کنیم و اگر تحویل ندهند، به همان روشی که پیش از این صنعت هوانوردی را اداره می‌کردیم، اداره می‌کنیم. او ادامه داد: نمی‌گذاریم سیاست‌های خصمانه امریکا علیه ملت ایران به نتیجه برسد، نخستین اولویت این است که هواپیماهایی که در اختیار داریم و در استفاده از آنها تجربه داریم را مورد استفاده قرار دهیم.
عابدزاده همچنین با اشاره به گسترش سهم بخش خصوصی از حمل و نقل هوایی گفت: بخش خصوصی در صنعت هوانوردی تقویت شده و امروز بیش از ۷۰ درصد جابه‌جایی‌ها را بخش خصوصی انجام می‌دهد و امیدوار هستیم در چند سال آتی این سهم به صد درصد برسد، امروز بخش خصوصی فعال است و می‌تواند از مشکلات گذر کند. رییس سازمان هواپیمایی کشوری در مورد خرید هواپیمای سوخو سوپرجت برای ایرلان‌های ایرانی گفت: سازمان هواپیمایی کشوری با هیچ شرکتی برای خرید هواپیما مذاکره نمی‌کند، بلکه این بهره‌برداران یا همان ایرلاین‌ها هستند که برای خرید مذاکره می‌کنند. اما سازمان هواپیمایی کشوری از هر تلاشی برای خرید و اجاره هواپیما از هر کدام از تامین‌کنندگان هواپیما در هر کشوری حمایت می‌کند.
