عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی با تشریح مفهوم «بازمهندسی مهندسی در ایران» وجود دو بازار حرفه‌یی موازی و نبود تعهدپذیری و عملکردگرایی را از جمله مشکلات مهم مهندسی در ایران توصیف کرد و گفت: نظام مهندسی به جای مرجع تایید صلاحیت مهندسان به مرجع توزیع کوپن فعالیت تبدیل شده است.
آخوندی در هشتمین مجمع کانون مهندسان فارغ‌التحصیل دانشکده فنی دانشگاه تهران در تشریح مشکل مهندسی در ایران گفت: مجموعه آنچه در شهر و کشور رخ داده، نه برای مهندسان و نه برای مردم راضی‌کننده نیست، حجم فعالیت‌هایی که در ایران صورت گرفته کم نیست.
به گفته آخوندی، حجم پروژه‌های تهران در سال‌های اخیر به بیش از ۲۰هزار میلیارد تومان می‌رسد اما زیست‌پذیری در تهران با مشکل جدی مواجه است، در شهر نمی‌توان نفس کشید همچنین با وجود احداث این حجم از آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها در تهران، سرعت حرکت در ترافیک زیر ۷کیلومتر در ساعت است، بنابراین یک مشکلی وجود دارد.
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، او ضعف آموزش مهندسی در ایران را یکی از علل عقب افتادن مهندسی ایران از رقبای منطقه‌یی دانست و گفت: ریشه را نباید تنها در دانش مهندسی ببینیم، هر چند آموزش مهندسی هم بی‌تاثیر نیست، نحوه آموزش مهندسی به شکلی است که فارغ‌التحصیل عمدتا مهندسی است که تنها تکنیک می‌داند و با حوزه‌های اقتصادی، حقوقی، قراردادی، مفهوم ریسک، مفهوم بیمه، مفهوم تامین مالی که ریشه‌های تشکیل بنگاه مهندسی است، آشنایی ندارد.
او افزود: باید به این موضوع نگاه کنیم که دانش مهندسی چقدر مهندس را برای ورود به بازار کار پرورش می‌دهد. در حوزه حقوق و اقتصاد مهندسی و موضوع قرارداد آموزش‌ها بسیار اندک است.
آخوندی ایجاد اجماع میان مهندسان را تنها راهکار رفع مشکلات مهندسی در ایران دانست و گفت: واقعیت این است که فقط نمی‌شود، انتظار داشت دولت برای مهندسی ایران کاری بکند چون قطعا دولت تنها یک بخش داستان است، دانشگاه و حرفه هم بخش‌های دیگر موضوع هستند برای رفع مشکل همه این بخش‌ها باید با هم یک جدل فکری داشته باشند.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: هنوز حول محور آن جریان فکری که بتوانیم با استفاده از اصول آن مهندسی ایران را بازمهندسی کنیم، اجماعی شکل نگرفته است. اگر این اجماع را داشته باشیم شاید بتوانیم مقداری پیش برویم.
تعارض منافع نخستین مشکل مهندسی
آخوندی تعارض منافع در بازار مهندسی را مشکل دیگر مهندسی در ایران عنوان کرد و گفت: تعارض منافع نخستین مشکل مهندسی در ایران است، تعارض منافع در حوزه مهندسی در ایران کاملا وجود دارد و کسی هنوز به جنگ این تعارض نرفته است.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: تعداد مهندسانی که در دستگاه اجرایی به نحوی مشغول در کار ساختمانی هستند، چه در وزارتخانه‌های مختلف و چه در شهرداری‌ها بسیار زیاد است. آیا اینها مشمول تعارض منافع هستند یا نیستند؟ با وجود این تعارض منافع آیا امکان به وجود آمدن یک بنگاه بزرگ که بتواند این خدمت را با کیفیت برجسته در اختیار جامعه بگذارد، وجود دارد؟ معلوم است که بنگاه بزرگ شکل نمی‌گیرد.
او افزود: تعارض منافع فقط در حوزه مهندسی نیست. متاسفانه در بسیاری حوزه‌ها دیده می‌شود. ریشه فساد به تعرض منافع برمی‌گردد اگر بنا بر مبارزه با فساد به صورت بنیادین باشد، باید تعارض منافع در حوزه‌های مختلف برطرف شود.
وجود2 بازار مشکل‌ساز است
آخوندی وجود دو بازار در حوزه مهندسی را به عنوان یکی دیگر از مشکلات مهندسی در ایران برشمرد و گفت: غیر از بحث تعارض منافع، در حوزه نظام مهندسی چند بحث داریم. اکنون در حوزه مهندسی در ایران دو بازار متشکل وجود دارد.
این مقام مسوول اظهار کرد: باید دید این دو بازار چه ساختاری دارند؟ مهندسانی که از دانشگاه‌های فنی و مهندسی فارغ‌التحصیل می‌شوند، برای ورود به حرفه مهندسی به یکی از این دو بازار مراجعه می‌کنند.
او بازار نظام فنی و اجرایی و بازار نظام مهندسی ساختمان را دو بازار موجود در حوزه مهندسی ایران دانست و افزود: نخستین ایراد این است که در یک کشور دو بازار مهندسی وجود دارد. شاید جزو معدود کشورهای جهان باشیم که در آن دو بازار برای حرفه مهندسی وجود دارد. مهندس یا حرفه‌یی هست، یا نیست. اما در ایران برای ورود به بازار نظام مهندسی نیاز به شماره بخصوص هست و برای ورود به بازار فنی و اجرایی نیاز به طی فرآیند دیگری وجود دارد.
بازار مهندسی حرفه‌ای نیست
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه این دو بازار کارایی خود را به عنوان بازار حرفه‌یی از دست داده‌اند، گفت: کارایی بازار مهندسی چیست؟ از بازار مهندسی چه می‌خواهیم؟ در بازار حرفه‌یی کسی که می‌خواهد، وارد بازار شود باید حتما صلاحیت بازیگری داشته باشد. در این بازار فرد فاقد صلاحیت حق ورود به بازار ندارد، نخستین کارایی بازار حرفه‌یی تعیین صلاحیت فرد است.
او افزود: هدف دوم از ورود به بازار حرفه‌یی این است که خدمات استاندارد می‌شود. دو ساختمان ممکن است، شبیه هم باشد اما ماهیت این دو کالای مهندسی کاملا متفاوت باشد. بنابراین بازار حرفه‌یی مهندسی باید بتواند خدمات استاندارد ارائه کند. نکته سوم هم این است که قراردادها در این بازارها بسیار پیچیده است. نظام تعهدات هم در این بازار بسیار پیچیده است. لذا برای این تعهدات تضامین خاص گرفته می‌شود و تشریفات خاصی وجود دارد. این از جمله وظایف کارکردی یک بازار حرفه‌یی است.
آخوندی با طرح این سوال که آیا دو نظام فنی و اجرایی و نظام مهندسی ساختمان به عنوان بازار حرفه‌یی کارایی دارند، گفت: نظام مهندسی ساختمان بعد از دادن صلاحیت، به جایی تبدیل شده که کار آن تنها توزیع کوپن فعالیت است. بی‌آنکه اساسا استاندارد مشخصی برای خدمات یا اطلاعی راجع به نظام تعهدات و پاسخگویی وجود داشته باشد.
او ادامه داد: کل نظام مهندسی ساختمان یک نظام توزیع کوپن است، این مساله امکان شکل‌گیری بنگاه مهندسی را از بین برده است. این نظام می‌گوید من رابطه مالک و مهندس راهنما را قطع می‌کنم. مگر اصلا قطع این رابطه امکان‌پذیر است؟ مالک وقتی قصد ساخت یک ساختمان را دارد، باید بداند مهندس کیست و باید بتواند از مهندس تعهد بگیرد. این نظام کوپن را ایجاد می‌کند.
