گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
بدهی 55هزار میلیارد تومانی شهرداری مشکلات اساسی پیش روی مدیریت شهری قرار داده است و همان‌طور که شهردار تهران در نخستین نشست خبری خود مطرح کرد، هر روز نیز موارد جدیدی از بدهی‌ها کشف می‌شود. بدهی 2 هزار و 500 میلیارد تومانی به بنیاد تعاون ناجا و بدهی 470میلیارد تومانی به سازمان تامین اجتماعی جزو بدهی‌هایی هستند که در روزهای اخیر همچون زخمی عمیق دوباره سر باز کرده‌اند. در همین حال، روزگذشته نیز محمود میرلوحی عضو شورای شهر از پرداخت سالانه ۶ هزار میلیارد تومان بهره بدهی به بانک‌ها خبر داد که حدود یک‌سوم بودجه سال جاری شهرداری است.
به گزارش «تعادل» بدهی 470میلیارد تومانی شهرداری به سازمان تامین اجتماعی دردسرهایی برای این نهاد به دنبال داشت و منجر به مسدود شدن حساب‌های شهرداری شد. البته روز گذشته محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران از رفع انسداد حساب‌های شهرداری خبر داد و گفت: براساس تفاهمنامه‌یی که بین شهرداری و سازمان تامین اجتماعی به امضا رسیده حساب‌های شهرداری باز شده است و قرار شده ماهانه شهرداری مبلغی از بدهی خود را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند.
به گفته محمدحسن زدا معاون بیمه‌یی سازمان تامین اجتماعی در دی ماه سال گذشته نیز تفاهمنامه‌یی با شهرداری تهران امضا شد و در آن تفاهمنامه 4 بند مدنظر قرار گرفت و مقرر شد شهرداری بخشی از طلب خود را به صورت اقساط، بخشی به صورت پرداخت 100میلیارد تومان نقد در تابستان امسال و بخش باقیمانده را با زمین و دارایی‌های دیگر تهاتر کند. اما شهرداری به تعهدات خود پایبند نماند. به همین دلیل چند هفته پیش حساب‌های بانکی شهرداری تهران به موجب ماده 50 قانون تامین اجتماعی مسدود شد.
به گزارش «تعادل» شهرداری تهران 18هزار و 500 میلیارد تومان بدهی بانکی دارد که از این رقم 13 هزار و 500 میلیارد تومان مربوط به بدهی شهرداری تهران به بانک شهر است. همچنین 9هزار میلیارد تومان بدهی به پیمانکارانی وجود دارد که کار خود را انجام داده‌اند و صورت وضعیت شده‌اند، اما پول آنها پرداخت نشده است. حدود 3 هزار میلیارد تومان نیز مطالبات جسته و گریخته‌یی است که تاکنون شناسایی شده و احتمال افزایش این رقم وجود دارد. بقیه بدهی‌ها نیز هزینه طرح‌هایی است که هنوز به اتمام نرسیده‌اند. در مجموع شهرداری تهران 55 هزار میلیارد تومان بدهی قطعی و پروژه نیمه تمام دارد که این رقم بیش از 3 برابر بودجه یک‌سال شهرداری تهران است.
شکاف درآمد- هزینه
از سوی دیگر شهرداری در سال 96 برای هر شهروند در شهر تهران حدود 2میلیون تومان و برای هر خانوار حدود 6میلیون و 100هزار تومان هزینه می‌کند، اما این میزان با رقمی که از درآمدهای پایدار کسب می‌شود، اختلاف زیادی دارد، چرا که بر اساس بودجه سال 95 و با احتساب رقم مالیات بر ارزش افزوده سهم هر شهروند از درآمد پایدار شهرداری 592 هزار تومان بوده که این رقم در سال 96 و با کاهش سهم شهرداری تهران از مالیات بر ارزش افزوده به 425 هزار تومان به ازای هر شهروند رسیده است.
شاید بتوان گفت، یکی از مهم‌ترین مشکلات مالی شهرداری، تامین منابع مالی برای پرداخت حقوق و دستمزد کارمندانش باشد. در سال‌های گذشته این نهاد برای پرداخت دستمزد کارکنان خود مجبور شد تا از بانک‌های مخلتف وام بگیرد، هم‌اکنون حدود 68هزار و 136نفر در شهرداری تهران به شکل قراردادی، پیمانی و رسمی خدمت می‌کنند. علاوه بر این بیش از 50هزار نفر کارمندان و کارگران شرکت‌های پیمانکاری نیز هستند که فعالیت جاری شهرداری تهران مثل رفت و روب خیابان‌ها را انجام می‌دهند. در واقع فعالیت 68 هزار کارمند باعث شده است تا بار سنگینی از نظر هزینه نیروی انسانی به بودجه شهرداری تهران تحمیل شود. در کنار این در شورای شهر نیز تعداد کارمندان، کارشناسان، مشاوران کمیسیون‌ها و... تعداد زیادی از افراد مشغول فعالیت هستند. کمبود منابع مالی شهری پایتخت به اندازه‌یی است که شهرداری برای تنظیم بودجه سال 97 با مشکل مواجه شده است و به گفته حجت‌الله میرزایی معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران بودجه سال ۹۷ بودجه انقباضی‌تر از بودجه سال 96 است و بدون افزایش و با محافظه‌کاری زیادی تنظیم می‌شود. بر این اساس پروژه‌های عمرانی اولویت‌بندی شده و براساس ماموریت‌های اصلی تامین اعتبار خواهد شد و پروژه‌هایی که اولویت کمتری دارند و بر سطح کیفیت زندگی مردم تاثیری ندارند از اولویت خارج می‌شوند. با این احتساب یک پرسش اساسی به وجود می‌آید که آیا اصولا شهرداری پولی برای ادامه روند فعالیت‌هایش دارد یا خیر؟
البته شهرداری رسیدگی به پروژه‌ها را اولویت‌بندی کرده و به گفته نجفی شهردار تهران، اکنون توسعه مترو اولویت اصلی شهرداری به شمار می‌رود که برای تامین مالی این پروژه 4 ابزار مالی طراحی شده است. استفاده از توان بخش خصوصی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، واگذاری زمین و املاک و انتشار 4هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت در دو نوبت از جمله راهکارهای شهرداری برای تامین مالی مترو محسوب می‌شود.
نکته جالب اینجاست، در حالی که شهرداری از بار سنگین مشکلات مالی رنج می‌برد اما همچنان از کمک به برخی سازمان‌ها و به خصوص سمن‌ها دست نمی‌کشد. بر اساس شواهد، شهرداری سالانه بودجه زیادی صرف سمن‌ها می‌کند. البته نه همه سمن‌ها. در دوره مدیریت قبلی رانتی که برخی سمن‌ها از بودجه شهرداری داشتند با انتقاد از سوی برخی اعضای شورای چهارم مواجه شد. امسال نیز با وجود کمبود منابع مالی شهرداری 10میلیارد تومان برای برگزاری مراسم اربعین در کربلا هزینه کرد.
زنگ خطر در شهرداری تهران
شاید به همین دلیل است که محمود میرلوحی از به صدا درآمدن زنگ خطر بیدارباش در شهرداری خبر داد.
محمود میرلوحی در گفت‌وگو با مهر، با بیان اینکه مدت‌هاست زنگ خطر بیدارباش و هشدار در خصوص منابع پایدار شهر تهران زده شده است، افزود: تاکنون اعتنایی به این موضوع نشده و شاهدیم در شهر تهران منابع و درآمدها بیشتر بر اساس منابع ناپایدار است و ۳۰هزار میلیارد تومان بدهی ایجاد شده است و در هر سال ۶هزار میلیارد تومان بهره این بدهی را می‌دهیم. امکان ادامه این وضعیت وجود ندارد. وی ادامه داد: کمیته اقتصاد شورای شهر تهران از تمام نهادها و سازمان‌هایی که می‌توانند به حل این مشکل کمک کرده و با بحث‌های کارشناسانه زمینه ایجاد تحول در این حوزه را فراهم کنند، دعوت کرده تا به راهکارهای دقیقی برسیم. این عضو شورای شهر با بیان اینکه بودجه شهرداری تهران باید بودجه‌یی متعادل شود و درآمدها و هزینه‌های آن با هم تناسب داشته باشند، گفت: در حال حاضر نزدیک به ۸۰درصد درآمدها ناپایدار و تنها ۲۰درصد پایدار است و منابع درآمدی نیز محدود به چند موضوع است و باقی منابع آن‌قدر خرد و ناچیز است که ارزش حسابداری و نگهداری نیز ندارد.
وی بزرگ‌ترین منبع درآمدی پایدار را از محل عوارض ساختمانی و پسماند عنوان کرد و گفت: هر خانوار تهرانی سالانه ۹۸هزار تومان عوارض پرداخت می‌کنند که این میزان در برابر هزینه‌یی که برای دریافت عوارض می‌شود، ناچیز است. در برخی واحدهای مسکونی در تهران، شهروندان سالانه ۵ تا ۶ میلیون تومان شارژ می‌دهند و این تناسبی با عوارض ۹۸ هزار تومانی شهرداری ندارد.
میرلوحی ایجاد خزانه شهری و شفافیت را زمینه‌ساز افزایش سهم درآمدهای پایدار عنوان کرد و گفت: شهروندان باید متناسب با خدماتی که دریافت می‌کنند، عوارض پرداخت کنند. در حال حاضر سهم خودروها در ایجاد ترافیک و آلودگی هوا ۶۰درصد است، اما سهم خودروها در عوارض شهری ۳ درصد است که این دو تناسبی با هم ندارند. این عضو شورای شهر گفت: افزایش عوارض پارک حاشیه‌یی که در حال حاضر شهر تهران از این منبع درآمدی محروم است از پیشنهادی بود که از سوی کمیسیون عمران و حمل و نقل برای کسب درآمدهای پایدار مطرح شد.
به گفته میرلوحی، فعالیت‌های شورا در حوزه درآمدهای پایدار بر اساس همکاری مشترک با مجلس و لایحه درآمدهای پایدار شهری است و این دو موضوع در کنار هم پیش می‌رود که امیدواریم قوانین بالادستی به صورتی اصلاح شود که شوراها در تعیین نرخ عوارض دستشان باز شود. متاسفانه در حال حاضر شوراها نقشی در تعیین عوارض ندارند.
