میثم لاجوردی
کارشناس حوزه ریلی
عباس آخوندی در جلسه‌یی با حضور اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی که در شرکت راه‌آهن برگزار شد با اشاره به برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی در بخش حمل‌ونقل داخلی و بین‌المللی ریلی گفت تا این لحظه ۱۰ استان کشور به شبکه ریلی متصل نشده است که می‌توان برای اتصال این استان‌ها طی ۴سال پیش رو هدف‌گذاری کرد. او افزود: باید شبکه ریلی ایران به شبکه ریلی آسیایی، به کشور عراق از سه نقطه و کشور افغانستان از طرف زابل و خواف که بخشی از امنیت ملی کشور را تامین می‌کند، متصل شود. این اظهارات در حالی صورت می‌گیرد که بنا بر گفته خود وزیر راه و شهرسازی در جلسه رای اعتماد، عملکرد این وزارتخانه در توسعه خطوط ریلی در دوره گذشته به‌طور میانگین، سالانه کمتر از 180کیلومتر بوده است. به این ترتیب اتمام این حجم از پروژه‌های عنوان شده توسط وزارت راه و شهرسازی، بدون اولویت‌بندی امکان‌پذیر نخواهد بود.
در همین رابطه مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای کشور می‌گوید: باتوجه به اینکه حدود 3هزار و 400 کیلومتر راه‌آهن در حال ساخت و همچنین 4هزار و 500 کیلومتر راه خط ریلی در دست مطالعه داریم، با محدودیت منابع مالی برای تکمیل این پروژه‌ها روبه‌رو هستیم که برای حل این مشکل باید اولویت‌بندی بین پروژه‌ها صورت گیرد.
پروژه‌های در دست احداث شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. گروه اول محور‌هایی است که با رویکرد جذب مسافر زمینه‌سازی اتصال 10 استان باقی‌مانده به خطوط ریلی کشور را فراهم می‌آورد و دوم محور‌هایی است که باتوجه به مزیت ذاتی راه‌آهن برای حمل‌ونقل کالا جهت اتصال مراکز تولید و مصرف کالا و همچنین فعال‌سازی ظرفیت ترانزیتی کشور طراحی شده و در دست احداث است. با درنظر گرفتن نحوه تامین مالی پروژه‌های زیرساختی که تاکنون انجام شده، پیشبرد هر دو دسته مذکور امکان‌پذیر نبوده و قطعا برای به‌سرانجام رساندن این پروژه‌ها نیاز به اولویت‌بندی است.
از جمله پروژه‌هایی که مشخصات باری-ترانزیتی داشته و به‌دلیل عدم اولویت‌بندی در تخصیص منابع محدود مالی بیش از 14 سال است که در دست احداث است، می‌توان به محور خواف-هرات اشاره کرد.
مرتضی باقری مشاور و دستیار ویژه وزیر راه و شهرسازی، دربازدید از خط‌آهن خواف-هرات عنوان کرد: این خط‌آهن به طول 190 کیلومتر 4قطعه را شامل می‌شود که 3 قطعه در تعهد کشور ما و یک قطعه در تعهد افغانستان است.
عملیات عمرانی این محور از سال 84 آغاز شده که قطعات اول و دوم آن تکمیل و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، اما ساخت قطعه سوم این خط ریلی به طول ۶۴ کیلومتر پیشرفتی زیر 50درصد داشته است.
این پروژه مثالی از چندین محور در دست احداثی است که با تکمیل آن می‌توان درآمدهای کلانی برای کشور به ارمغان آورد. اما به‌دلیل عدم اولویت‌بندی در تکمیل محور‌های ریلی در دست ساخت یا بعضا به‌دلیل فشار‌های سیاسی-اجتماعی پروژه‌هایی با مشخصه‌های غیراقتصادی در اولویت تخصیص منابع قرار می‌گیرند.
از این رو پیشنهاد می‌شود، وزارت راه که در ابتدای شروع برنامه‌ریزی فعالیت‌های خود در دولت دوازدهم قرار دارد باتوجه ویژه به محور‌های باری و ترانزیتی اولویت‌دار همانند محور چابهار-سرخس،
اصفهان-اهواز، شلمچه-بصره، کرمانشاه-خسروی و خواف-هرات به تخصیص بهینه منابع جهت تکمیل و بهره‌برداری از این محور‌های نیمه‌تمام بپردازد و سپس از عوائد حاصل از آن، جهت اتصال سایر استان‌های کشور به شبکه ریلی استفاده کند.
