گروه راه و شهرسازی|
اگرچه طی روزهای گذشته پروتکل توسعه مسیر ریلی جنوب-غرب میان ایران و 4کشور دیگر امضا شده و براساس گفته‌های معاون فنی راه آهن 21 ابرپروژه در حوزه ریلی در دست مطالعه یا مذاکره با سرمایه‌گذاران خارجی است و سوت قطار ترانزیتی چین- ایران هم دوباره شنیده می‌شود اما نگاهی به آمار ترانزیت ریلی همچنین جابه‌جایی مسافر نشان از وجود شکاف بزرگ میان وضعیت کنونی شبکه ریلی کشور با وضعیت پیش‌بینی شده در برنامه پنجم توسعه(سهم 30 درصدی راه آهن در حمل بار و نقش 20درصدی در حمل مسافر) دارد. در همین حال براساس آخرین آماری که از سوی مدیرکل دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های وزارت راه و شهرسازی منتشر شد، ترانزیت کالا طی سال‌های 94و 95، 32درصد کاهش یافته است.
مهم‌ترین رویداد ریلی کشور در روزهای گذشته یعنی امضای پروتکل نشست کمیته هماهنگی توسعه مسیر حمل و نقل بین‌المللی جنوب-غرب، پروتکلی است که پس از دو سال همکاری‌های فشرده میان ایران، آذربایجان، اوکراین، گرجستان و لهستان به امضا رسیده است. با توجه به اینکه مسیر جنوب-غرب دارای پتانسیل بالایی است، امضا و اجرای این پروتکل 5 کشور نامبرده را در مسیر توسعه قرار می‌دهد زیرا براساس برنامه قرار است که محموله‌های باری بیشتری با عملیاتی شدن این پروتکل جذب و جابه‌جا شود ضمن اینکه مشارکت‌کنندگان در این پروژه، نرخ‌های واحدی ارائه می‌کنند که به جذب محموله‌های بیشتری به این مسیر بین‌المللی کمک می‌کند.
در واقع نقش اصلی کریدور جنوب- غرب، تحقق حمل و نقل کالا بین کشورهای اتحادیه اروپایی و هند است که از کشورهای ایران، آذربایجان، گرجستان، اوکراین و لهستان عبور می‌کند و زمان ارسال کالا بین اروپا و هند را کاهش داده و به 15روز می‌رساند.
اجرای 21 ابرپروژه ریلی با سرمایه خارجی
علاوه بر امضای پروتکل نشست کمیته هماهنگی توسعه مسیر حمل و نقل بین‌المللی جنوب-غرب، معاون فنی و زیربنایی راه آهن جمهوری اسلامی از وجود 21 ابرپروژه در حوزه ریلی در دست مطالعه یا مذاکره با سرمایه‌گذاران خارجی خبر می‌دهد.
مازیار یزدانی در گفت‌وگو با ایرنا می‌افزاید: برای اجرای این پروژه‌های بزرگ راه آهن به طور قطع نیاز به تامین مالی خارج از اعتبارات دولت است. وی تصریح می‌کند: برای تمامی این پروژه‌ها که عمدتا همانند مسیر ریلی قزوین- رشت- آستارا برای تکمیل کریدور و افزایش ظرفیت در حوزه ریلی اجرا می‌شوند، پیگیر فاینانس خارجی هستیم.
وی اظهار می‌کند: در این راستا پیگیری برای فاینانس و تامین سرمایه‌گذار خارجی درحال انجام است و برای چند مورد از این طرح‌ها هم‌اکنون متقاضی داریم که درحال بررسی و مذاکره روی شرایط فاینانس و روش‌های سرمایه‌گذاری هستیم.
یزدانی با بیان اینکه هم‌اکنون از اکثر کشورهای دنیا چون ایتالیا، ژاپن، کره، روسیه و چین پیشنهاد فاینانس داریم، می‌گوید: شرکت راه آهن پس از بررسی لازم با بهترین و سریع‌ترین پیشنهادها موافقت می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: هم‌اکنون فاینانس پروژه قطار سریع‌السیر مشهد- تهران با چین قطعی شده و پروژه خط ریل تهران- شمال هم با روسیه مراحل نهایی خود را طی می‌کند و فاینانس مسیر قم- اراک هم با ایتالیا تمام شده و با آلمان و ژاپن هم در مورد قطار تهران- تبریز و با هندی‌ها برای مسیر زاهدان- چابهار درحال مذاکره هستیم. معاون فنی و زیربنایی راه آهن همچنین تبدیل ایستگاه‌های راه آهن به مرکز فرهنگی- تجاری را ازجمله پروژه‌های مهم دیگری برمی‌شمارد که در حوزه ریلی دنبال می‌شود و می‌گوید: براساس برنامه قرار است که ایستگاه‌های مهم راه آهن کشور را مشابه آنچه در کشورهای پیشرفته انجام شده، تبدیل به مراکز فرهنگی- تجاری کنیم.
یزدانی می‌افزاید: بر این اساس، مطالعات این طرح با استفاده از بهترین مشاور خارجی در مشهد و تهران به صورت الگو و پایلوت آغاز شده که قرار است بهترین مرکز تجاری- فرهنگی (TOD) در مشهد راه‌اندازی شود.
وی اظهار می‌کند: قرار است شهرهای مهم کشور بر پایه ریل و در محدوده ریلی توسعه یابد و یک بازآفرینی شهری در محدوده راه آهن رخ دهد از این رو این طرح پیگیری و اجرا می‌شود.
تخفیف کرایه در قطار ترانزیتی چین - ایران
در رویدادی دیگر مسیر ترانزیتی چین- ایران با تخفیف 50 درصدی کرایه حمل بار گشوده شد، مسیری که اگرچه در سال 2010میلادی و با حرکت قطار باری آزمایشی از چین به ایران آغاز به کار کرده بود اما سیر آن به دلیل مشکلاتی ادامه‌دار نبود.
نخست آنکه نرخ واحدی بین 4کشور در این حوزه وجود نداشت و دیگر آنکه موضوعات در مرزها بین این 4کشور حل نشده بود اما طی دو سال گذشته جلسات دو، سه و چهارجانبه‌یی بین کشورهای «ایران و ترکمنستان»، «ایران و ترکمنستان و قزاقستان» و «ایران و ترکمنستان و قزاقستان و بخش کانتینری راه‌آهن چین و مناطق آزاد این کشور» برگزار شد و نتیجه آن آغاز به کار مجدد مسیر ترانزیتی چین- ایران است.
معاون بهره‌برداری راه‌آهن در این باره می‌گوید: حرکت این قطار از روز ۱۴شهریور از مبدأ چین و با اعمال تخفیف ۵۰ درصدی در نرخ کرایه آغاز شده است.
ابراهیم محمدی در گفت‌وگو با فارس اظهار می‌کند: در سال 2010میلادی، قطار باری آزمایشی از چین به ایران آمد اما ادامه‌دار نبود زیرا مشکلاتی وجود داشت، یکی از این مشکلات مشخص نبودن زمان اجرای تعهد طرفین و سرعت قطار مذکور بود. محمدی اظهار می‌کند: در توافق چهارجانبه عشق‌آباد، توافق چهارجانبه آلماتی و جلسات تهران مقرر شد، پیگیری این قطار توسط کشور قزاقستان انجام شود ضمن اینکه تامین بار این قطار از مبدأ چین برعهده کشور چین باشد و تامین بار برگشت این قطار از ایران به چین بر عهده 3کشور دیگر(ایران، ترکمنستان و قزاقستان) باشد.
وی می‌افزاید: برای این قطار باری با 4 امضای مسوولان 4 کشور، نرخ واحد«کانتینر-کیلومتر» تعیین و به کشورها ابلاغ شد ضمن اینکه در توافقنامه آلماتی این نرخ واحد بین 4کشور به امضا رسید.
معاون بهره‌برداری و سیر و حرکت راه آهن بیان می‌کند: پیش‌بینی می‌شود، قطار باری چین ـ ایران از مناطقی نظیر اینچه‌ئون و ایبو کشور چین به مقصد ایران تردد کند.
محمدی هدف از راه‌اندازی این قطار باری را فعال‌سازی کریدور ترانزیت ریلی چین به ایران می‌داند و می‌گوید: در راستای جذب صاحبان کالا به قیمت حمل در این قطار 50 درصد تخفیف اختصاص داده‌ایم.
معاون بهره‌برداری و سیر و حرکت راه‌آهن به مزایای استفاده از این قطار برای صاحبان کالا اشاره می‌کند و می‌گوید: در گذشته در مسیر دریایی کالا 35روزه از چین به ایران می‌رسید اما با راه‌اندازی این قطار باری جابه‌جایی کالا حداکثر 14روز زمان می‌برد.
محمدی اظهار می‌کند: قطار باری چین به ایران بعدازظهر روز 14شهریور ماه با 41کانتینر 40 فوتی از اینچه‌ئون چین حرکت کرد و طبق پیش‌بینی ما در مدت 10روز به مرز اینچه‌برون ایران می‌رسد و حدود 3روز بعد نیز در تهران خواهد بود.
وی طول این مسیر ریلی ترانزیتی را 3400کیلومتر اعلام می‌کند و می‌گوید: این قطار با مبدأ چین یک هزار کیلومتر راه‌آهن در خاک چین، یک‌هزار کیلومتر در خاک قزاقستان، 700کیلومتر در خاک ترکمنستان و 700کیلومتر راه‌آهن را در خاک ایران طی می‌کند تا به تهران برسد.
معاون بهره‌برداری و سیر و حرکت راه‌آهن بیان می‌کند: این قطار ابتدا هر ماه یک بار در این مسیر ریلی تردد می‌کند و امیدواریم در آینده بتواند کریدور ترانزیتی چین به بندر شهید رجایی ایران را فعال کند.
