گروه راه و شهرسازی | آزاده کاری|
فرآیند انتخاب شهردار آینده تهران از سوی اعضای منتخب شورای پنجم دیروز دستخوش تغییر شد. باوجود اینکه قرار بود روز گذشته منتخبان شورای پنجم شهر تهران کاندیداهای موردنظر خود را اعلام کنند تا درخصوص آنها رای‌گیری شود، اما این اتفاق نیفتاد و زمان اعلام اسامی کاندیداها تغییر کرد. اعضای منتخب شورای شهر تهران همچنین دیروز رای به تغییر روند انتخاب شهردار دادند.
افشین حبیب‌زاده عضو منتخب شورای پنجم با اعلام تغییر در فرآیند انتخاب شهردار تهران به ایلنا گفت: تهیه لیست اولیه گزینه‌های شهرداری تهران دو هفته به تاخیر افتاده است. وی دلیل این امر را نیاز اکثریت اعضای شورا به زمان بیشتر برای بررسی نامزدها دانست. جلسه روز گذشته منتخبان شورای پنجم در دفتر احمد مسجدجامعی در شورای شهر تهران و با حضور ۲۰نفر از اعضای شورای پنجم تشکیل شد و بخش قابل‌توجهی از زمان جلسه صرف بحث میان مخالفان و موافقان تاخیر در زمان اعلام گزینه‌ها شد و به این موضوع اختصاص یافت. از سوی دیگر در فرآیند
به تصویب رسیده نیز تشکیک وجود داشت و برخی برداشت‌های متفاوتی از فرآیند داشتند.
به گزارش «تعادل»، در روش قبلی هر یک از اعضای منتخب باید سه کاندیدا به شورای شهر معرفی می‌کرد و در صورتی که هر یک از کاندیداهای معرفی شده، حداقل 5 رای از آرای اعضای شورای شهر را به‌دست می‌آورد، در لیست جدیدی قرار می‌گرفت و به مرحله بعد راه می‌یافت.
اما در جلسه روز گذشته این فرآیند تغییر کرد و مقرر شد، هر عضو شورا سه گزینه را پیشنهاد دهد، اما هنگام رای دادن به 7 نفر رای دهد. درنهایت ۷نفری که بیشترین آرای ماخوذه را دارند، وارد مرحله بعد فرآیند انتخاب شهردار خواهند شد. 7 گزینه‌یی که بیشترین آرا را اخذ می‌کنند، در مرحله بعد، برنامه خود را دراختیار اعضای شورا قرار خواهند داد. در حال حاضر بقیه فرآیند انتخاب شهردار ثابت بوده و فقط این بخش تغییر کرده است.
انتخاب شهردار مناسب برای شهر تهران موضوعی است که اهمیت آن بر هیچ کسی پوشیده نیست و تقریبا بعد از اعلام نتایج انتخابات شورای شهر بحث انتخاب شهردار تهران مورد توجه قرار گرفت و از آن زمان تاکنون گزینه‌های مختلفی مطرح شده است. همچنین برای نخستین‌بار در میان این گزینه‌ها نام زنان نیز دیده می‌شود و تاکنون نام 7 زن به‌عنوان گزینه‌های انتخاب شهردار مطرح شده که برخی آنها ازجمله معصومه ابتکار رییس سازمان محیط‌زیست اعلام کرده که قصد تصدی صندلی شهردار تهران را ندارد.
عده‌یی معتقدند مطرح کردن نام زنان به‌عنوان شهردار تهران بیشتر بازی سیاسی است، اما قطعا زنانی هستند که برای تکیه بر صندلی خیابان بهشت از همه شرایط و توانمندی‌های لازم برخوردارند.
در بسیاری از شهرهای بزرگ و موفق دنیا نیز زنان مدیریت شهری را برعهده گرفته‌اند. اگرچه هیچ‌گونه آماری درباره تعداد شهرداران زن در سراسر جهان موجود نیست، بررسی‌های جهانی حاکی از این است که در حال حاضر، مسوولیت شهرداری 46 شهر مهم جهان در قاره‌های اروپا، آسیا، امریکای‌شمالی و آفریقا به دست زنان سپرده شده است. رم، پاریس، مادرید، بارسلون، توکیو، سیدنی، بغداد و... از جمله این شهرها هستند. سه تا از مهم‌ترین شهرهای ایالات‌متحده امریکا یعنی واشنگتن، لاس‌وگاس و بالتیمور نیز در میان این 46 شهر مهم دیده می‌شوند. این درحالی است که براساس منابع رسمی امریکا، تا فوریه سال 2017 و برگزاری کنفرانس شهرداران ایالات‌متحده امریکا، از 1408 شهردار شهرهای با جمعیت بیش از 30 هزار نفر، 292 نفر یا 20.4درصد زن بودند.
البته پذیرش مسوولیت شهرداری توسط زنان در ایالات‌متحده امریکا، سابقه طولانی دارد به‌گونه‌یی که نخستین شهردار زن در جهان نیز متعلق به این کشور است. سوزانا مادورا سالتر، شهردار آرگونیا در ایالت کانزاس در سال 1887 میلادی به این سمت انتخاب شد. از آن پس، زنان دیگر نیز در نقاط دیگر جهان و البته اغلب در جهان غرب، به‌عنوان شهردار انتخاب شدند. به گزارش «تعادل»، یکی از نکات مهم در انتخاب شهردار نحوه انتخاب آن است. در بسیاری از شهرهای بزرگ ازجمله، مسکو، برازیلیا، نیویورک و لندن شهردار مستقیما با رای مردم انتخاب می‌شود.
انتخاب شهردار توسط مردم دربرگیرنده نکات مثبتی است و باعث می‌شود، عمر مدیریتی شهرداران تضمین شود و دیگر آنها هر لحظه درمعرض انواع تهدید و بده‌بستان‌های مختلف با مراجع مختلف قرار نمی‌گیرند چراکه مشروعیت خود را از مردم گرفته‌اند. حداقل عمر دوره مدیریت شهری در این شهرها همان چهار سال است و شهرداران می‌توانند در این دوره زمانی برنامه‌یی برای خود ارائه داده و مطمئن باشند که فرصتی برای اجرای آن دارند.
البته براساس پیش‌نویس لایحه مدیریت شهری که اکنون در مجلس در دست بررسی است، پیش‌بینی شده که شهرداران ٥٠ شهر بالای ٢٠٠هزار نفر جمعیت با رای مستقیم مردم انتخاب شوند. در صورت تصویب نهایی این لایحه که تاکنون کمیسیون‌های تخصصی وزارت کشور و کمیسیون تخصصی دولت آن را تایید کرده‌اند، انتخابات شهرداران این شهرها همزمان با انتخابات شوراها برگزار می‌شود. این موضوع نقطه عطفی در مدیریت شهری کلان‌شهرهای کشور و به‌خصوص تهران خواهد بود. این گام بسیار اساسی است که مردم در مدیریت شهری دخالت داده شوند.
در این زمینه می‌توان از تجربه موفق شهرهای پیشرفته و موفق دنیا استفاده کرد. امریکا دارای سابقه‌یی طولانی در انتخاب شهردار است. در این کشور از دیرباز اشکال مختلفی از حکومت‌های شهری وجود داشت که در این بین انتخاب مستقیم اعضای شورا و شهردار، آزمایش خود را به‌عنوان یکی از انواع حکومت‌های شهری موفق پس داده است. در حال حاضر در 26 شهر اصلی امریکا این نوع حکومت شهری حاکم است که در آن روابط بین شهردار و شورا بدون ابزار خاصی همسو و هماهنگ می‌شود ولی به‌طور کلی شوراهای شهر که زمانی حاکمیت زیادی داشت، با گسترش نقش شهردار قدرت خود را از دست دادند. در این نظام هم اعضای شورا و هم شهردار به‌صورت مستقیم با آرای عمومی انتخاب می‌شوند. انگلیس نیز کشوری نوپا در انتخاب مستقیم شهردار است. نخستین شهردار در این کشور کن لیوینکستون بود که در سال 2000 با رای مستقیم مردم انتخاب شد. در مجموع به نظر می‌رسد با توجه به شرایط کنونی کلان‌شهر تهران و مشکلات بسیاری که با آن مواجه است و نیز با توجه به استقبال عمومی شهروندان از انتخاب مستقیم شهردار توسط رای خود آنان، شورای پنجم باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند و در صورت قانونی شدن لایحه مدیریت شهری زمینه انتخاب شهردار بعدی توسط رای مستقیم مردم را فراهم کند. البته مخالفان تغییر نحوه شهردار معتقدند باید بسته‌یی حاوی نوع اختیار و وظایف جدید برای پارلمان‌های شهری به لایحه مدیریت شهری اضافه شود؛ در غیر این صورت، تغییر پروسه انتخابات شهردار جز دگرگونی ظاهری، نه‌تنها تحولی در نظام مدیریت شهر به وجود نمی‌آورد که ممکن است بازوی حداقلی شورا برای کنترل مدیریت شهری را نیز از کار بیندازد. اشکال دیگری که به این کار وارد می‌کنند این است که می‌گویند ممکن است انتخاب‌ها درست نباشد. اما همان‌طور که برای انتخاب رییس‌جمهور یک‌سری شروط درنظر گرفته می‌شود برای شهردار هم می‌توان این کار را انجام داد. خوبی این کار این است که شهرداری که از طرف مردم انتخاب می‌شود باید پاسخگو باشد چون در زمان انتخابات، نامزدها با مردم حرف می‌زنند و به آنها قول می‌دهند. با این کار وضعیت کار شهردار هم بهتر می‌شود.
