تعادل|
اخبار سیاسی ناامیدکننده بازار خودرو را مجددا ملتهب کرده است. اما این التهاب به گونه‌ای نبود که رکود از بازار خارج شود. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند خودرو در روزهای آینده با افزایش قیمت همراه می‌شود. البته عبدالله توکلی‌لاهیجانی، سرپرست دفتر صنایع خودرو وزارت صمت، اخیراً مدعی شد که «سامانه یکپارچه تخصیص خودرو متوقف نشد و به هدف خود رسید». برخی از کارشناسان صنعت خودرو با اشاره به سرکوب قیمتی در بورس کالا می‌گویند: «سامانه نه تنها به هدف خود نرسید، بلکه موجب افزایش قیمت هم شد. »
رصد بازار خودرو
قیمت خودرو صفر داخلی روز چهارشنبه ۱۱ آبان ۱۴۰۱ با توجه به آمار و قیمت روزانه سایت دیوار با تغییراتی همراه شد. برخلاف نوسانات قیمتی که خودروها در بازار تجربه کردند، اما پراید ماه‌هاست که با ثبات قیمت همراه شده است. برای مثال، پراید ۱۱۱ با قیمت ۲۰۵ میلیون تومان به فروش می‌رسد. پراید ۱۳۱ نیز با نرخ ۱۸۰ میلیون تومان عرضه می‌شود. پژو ۲۰۷ اتومات که در ماه گذشته ۵۹۰ میلیون تومان ارزش داشت، اما در این چند روز، با نوسان قیمتی زیادی همراه شد. این خودرو هم‌اکنون در سطح ۶۱۵ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. خودرو دنا معمولی هم امروز صبح مانند روزهای گذشته با قیمت ۴۱۴ میلیون تومان در بازار عرضه شد. اما باید توجه داشت که این خودرو طی تنها یک ماه با ۱۰ ملیون تومان افزایش قیمت همراه شد. اما پژو پارس اتوماتیک مدت‌هاست که دچار تغییر قیمتی نشده و مانند روزهای گذشته، این خودرو در قیمت ۴۸۷ میلیون تومان در بازار خودرو کشور به فروش می‌رسد. اما فعالان بازار خودرو می‌گویند که برخی خودروها بیشتر خرید و فروش می‌شوند و پرطرفدار هستند. این خودروها با چه قیمتی در بازار معامله می‌شوند؟ تیبا هاچ‌بک پلاس که از خودروهای پرطرفدار این روزهاست، صبح چهارشنبه هم مانند روزهای گذشته، در محدوده ۲۱۴ میلیون تومان قیمت‌گذاری شد. قیمت پژو ۲۰۶ تیپ دو صفر نیز برخلاف روز گذشته، یک میلیون تومان گران شد و حالا ۳۱۲ میلیون تومان ارزش دارد. در این میان، تیپ پنج این مدل پژو نیز در بازار کشور در نرخ ۳۶۶ میلیون تومان ثابت ماند.
بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفته است: در حال حاضر اخبار سیاسی ناامیدکننده نظیر احتمال عدم توافق در برجام و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، بازار خودرو را ملتهب کرده است. او افزود: پیش از این خریداران منتظر خودروهای وارداتی بودند. اما با توجه به کسری بودجه دولت و چاپ پول در سال‌های گذشته، انتظارات تورمی در بازارها بالا رفته و مردم سرمایه‌های خود را روانه بازارهایی همچون بازار خودرو کردند. این کارشناس صنعت خودرو در آخر تاکید کرد: البته پیش‌بینی می‌شود که در روزهای آینده هم رکود این بازار را ترک نکند و همچنین روند افزایش قیمت خودرو ادامه داشته باشد. البته پیش از این نیز، اسد کرمی، نایب‌رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفت: بازار همچنان در رکود است. در بازار خودروهای داخلی، برخی از خودروها در چند روز اخیر گران شده و به ندرت خرید و فروش می‌شوند. نایب‌رییس اتحادیه توضیح داد: اما سطح معاملات در بازار خودروهای خارجی بسیار پایین است و قیمت‌ها نیز در چند روز اخیر با افزایش همراه شد. اکثر خریداران خودروهای خارجی، برای سرمایه‌گذاری به سمت این خودروها می‌روند و برای مصرف آنها را خریداری نمی‌کنند. او افزود: اگر بازار به روند کنونی خود ادامه دهد، خودروهای داخلی با جهش قیمت همراه می‌شوند. اما به نظر می‌رسد بازار خودروهای خارجی در هفته‌های آینده هم با نوسانی همراه نشود. البته به نظر می‌رسد در هفته‌های آینده هم رکود همچنان در بازار خودرو جولان دهد.
«سامانه یکپارچه» قیمت خودرو را افزایش داد؟
عبدالله توکلی‌لاهیجانی، سرپرست دفتر صنایع خودرو وزارت صمت، اخیراً اعلام کرد: در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو افراد می‌توانستند در قرعه‌کشی یک خودرو شرکت کنند و در این صورت، خودروها به دست مصرف‌کننده واقعی می‌رسید. در نتیجه پس از دو دوره قرعه‌کشی در این سامانه، دیگر نیازی به عرضه خودرو در این بستر نبود. بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو به تجارت نیوز در این باره گفته است: هدفی که برای عرضه خودرو در سامانه یکپارچه از طرف وزارت صمت تعریف شد این بود که خودرو به دست مصرف‌کننده اصلی برسد و دست دلالان در این حوزه کوتاه شود تا اختلاف قیمت خودرو بین بازار و کارخانه، به کمترین فاصله ممکن برسد. به گفته او، با نگاهی اجمالی می‌توان مشاهده کرد که این سامانه نه‌تنها به هدف خود در این مدت نرسید، بلکه خودروها با افزایش قیمت هم مواجه شدند. عرضه خودرو در بورس کالا، تخصیص خودرو در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو و قیمت‌گذاری دستوری ازجمله روش‌هایی است که دولت برای سرکوب بازار استفاده می‌کند تا از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کند. اما از نظر علمی، اجرای این طرح‌ها موفقیت‌آمیز نبوده و مشخص نیست که وزارت صمت با چه معیاری اعلام می‌کند که طرح‌های پیشنهادی با چنین سرعتی به هدف خود رسیده‌اند. اما باید توجه داشت که این اقدامات تنها به عنوان مُسکن برای بازار عمل می‌کند و جلوی افزایش قیمت در کوتاه‌مدت را می‌گیرد. اما در نهایت، مشکل اصلی را برطرف نمی‌کند. این کارشناس خودرویی معتقد است: مشخص نیست برگزاری چنین طرح‌هایی به‌طور دقیق چقدر هزینه دارد و مسوولان باید پاسخگوی این مساله باشند. نکته مورد توجه این است که هزینه‌های هنگفتی که برای اجرای این طرح‌ها اختصاص داده می‌شود، در نهایت هم تا سه الی چهار ماه جوابگوی بازار است و نمی‌توان آنها را به صورت بلندمدت به کار گرفت. براساس اظهارات او، در مرحله اول باید مساله را در سطح کلان بررسی و پیش‌بینی کرد که دولت و وزارت صمت چه راهحل جایگزینی برای رفع مشکلات بازار می‌تواند به کار بگیرند. راهحل اساسی، ساده‌ترین اصل اقتصاد، یعنی به تعادل رسیدن عرضه و تقاضاست. تا زمانی که دولت و وزارت صمت نتوانند این دو عامل مهم بازار را به تعادل برسانند، اجرای این طرح‌های پیشنهادی هیچ تغییری در روند بازار و قیمت‌ها ایجاد نمی‌کند. اما حالا شرایط نامساعد اقتصادی، تقاضای کاذب را در بازارها افزایش داده و مردم برای سرمایه‌گذاری روانه بازارهایی همچون خودرو شدند. سامانه یکپارچه تخصیص خودرو کاربردی در این میان نداشت، به جز سرکوب تقاضا و بازار همچنان با کمبود عرضه مواجه و در آخر هم با افزایش قیمت مواجه شده است. با برهم خوردن پارامترهای اقتصادی کشور باعث شده که نتوان تشخیص داد که در حال حاضر بازار به چه میزان متقاضی واقعی دارد و به چه میزان کاذب. البته یک عامل دیگری که تشخیص این مساله را دشوار می‌کند، اخبار سیاسی است که در کشور منتشر می‌شود. هنگامی که خبر از عدم توافق در مذاکرات برجام به گوش می‌رسد و تحریم‌های جدیدی نیز علیه ایران اعمال می‌شود، سیگنال‌های افزایش قیمت به بازار مخابره می‌شود. مردم هم برای حفظ ارزش پول، سرمایه خود را روانه بازارها می‌کنند و با افزایش تقاضا، قیمت‌ها هم افزایش می‌یابد.
