یکی از مشکلات عمده در ایران که روی روابط تجاری ما تاثیر گذاشته، عدم آگاهی از ابعاد حقوقی تحریم‌هاست؛ این را معاون امور بین‌الملل اتاق ایران می‌گوید. به گفته او، تجار ایرانی باید بدانند که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی امریکا (OFAC) زیرمجموعه وزارت خزانه‌داری این کشور، از چند سال پیش با وجود تحریم‌ها معافیت‌های عمومی در برخی حوزه‌ها از جمله کشاورزی و صنایع مربوط به آن، صنایع غذایی و دارویی صادر کرده؛ یعنی ما در این بخش‌ها در عمل تحریم نیستیم. همچنین در نظام تحریم‌ها حوزه‌هایی با عنوان حوزه‌های خاکستری تلقی می‌شوند که نه در ردیف کالاهای تحریمی هستند و نه با قاطعیت معافیتی درباره آنها صادر شده است. از صنایع ساختمانی تا صنایع چوب و سرامیک و شیرآلات در این حوزه قرار دارندو بازرگانان می‌توانند برای صادرات این محصولات اقدام کنند اما اطلاع‌رسانی لازم در این زمینه صورت نگرفته است.حتی بانک‌هایی مانند سامان و خاورمیانه تحریم نیستند و بازرگانان می‌توانند برای صادرات از طریق سیستم بانکی از آنها استفاده کنند. در همین راستا، معاون امور بین‌الملل اتاق ایران از تأسیس دبیرخانه دیپلماسی اقتصادی در اتاق ایران خبر داد و گفت: در این دبیرخانه بیش از 10 کارگروه تشکیل شده و قرار است برای کشورهای مختلف بر اساس مزیت‌ها و اولویت‌ها، استراتژی تجاری تدوین شود.
راهکارهای دور زدن تحریم
معاون امور بین‌الملل اتاق ایران در نشست خبری خود با اصحاب رسانه ادامه داد: معاونت بین‌الملل عزم جدی برای نقش‌آفرینی بخش خصوصی در فعال‌سازی دیپلماسی اقتصادی دارد. با تشکیل دبیرخانه دیپلماسی اقتصادی می‌توان با تمرکز بیشتری منافع اقتصادی کشور و بخش خصوصی را دنبال کرد. به عنوان مثال یکی از بخش‌های مهم و مغفول حوزه قاره آفریقاست که ما در همین راستا به دنبال تأسیس کمیته مشترک با نیجریه به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای آفریقایی هستیم.
علیرضا یاوری همچنین از تأسیس کمیته‌ای مربوط به سازمان همکاری‌های شانگهای در اتاق ایران خبر داد و گفت: عضویت در این سازمان از جهات مختلفی دارای اهمیت است. از جمله اینکه می‌تواند مقدمه‌ای برای خروج ایران از لیست سیاه FATF و پیوستن به این سازمان بین‌المللی باشد.
او با تأکید بر اینکه یکی از مشکلات عمده ما در ایران عدم آگاهی از ابعاد حقوقی تحریم‌هاست گفت: مهم است که تجار ما اطلاع داشته باشند دفتر کنترل دارایی‌های خارجی امریکا (OFAC) زیرمجموعه وزارت خزانه‌داری این کشور، از چند سال پیش با وجود تحریم‌ها معافیت‌های عمومی در برخی حوزه‌ها از جمله کشاورزی و صنایع مربوط به آن، صنایع غذایی و دارویی صادر کرده و ما در این بخش‌ها در عمل تحریم نیستیم. همچنین در نظام تحریم‌ها حوزه‌هایی با عنوان حوزه‌های خاکستری تلقی می‌شوند که نه در ردیف کالاهای تحریمی هستند و نه با قاطعیت معافیتی درباره آنها صادر شده است. از صنایع ساختمانی تا صنایع چوب و سرامیک و شیرآلات در این حوزه قرار دارند. او با اشاره به وجود تحریم‌های مالی و محدودیت‌های بانکی گفت: در این بخش هم راهکارهای زیادی وجود دارد از جمله استفاده از ابزار تهاتر و به کارگیری برخی شیوه‌های قانونی و حقوقی که هم‌اکنون برخی بانک‌های داخلی نیز از این روش‌ها برای تسهیل مراودات مالی خود استفاده می‌کنند. معاون بین‌الملل اتاق ایران، تدوین استراتژی واحد در رابطه با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، به روز رسانی بانک اطلاعاتی در حوزه تجاری، تأسیس دفاتر تجاری در خارج از کشور و در مناطق حساس و هماهنگی با وزارت خارجه برای انتخاب رایزن‌های بازرگانی، حمل و نقل و انرژی از بخش خصوصی را از دیگر اقدامات این معاونت برای توسعه دیپلماسی اقتصادی برشمرد و گفت: نهادهای غیردولتی مانند اتاق ایران می‌توانند در سازمان‌های بین‌المللی موقعیت نظارتی و مشورتی داشته باشند. ما به دنبال این هستیم تا بتوانیم چنین موقعیتی را برای اتاق ایران در کمیسیون تجاری سازمان ملل و همینطور سازمان WTO ایجاد کنیم. چرا که این امر می‌تواند مقدمه خوبی برای عضویت در چنین سازمان‌هایی محسوب شود.
بروکراسی شدید در ایران سرمایه را فراری می‌دهد
یاوری با اشاره به اینکه اگرچه ایران با 70 کشور توافق دوجانبه همکاری برای مشارکت در سرمایه‌گذاری امضا کرده اما هیچ‌کدام از این توافقات اجرایی نمی‌شوند، بیان کرد: دلیل اجرایی نشدن این توافقات این است که کشور ما به لحاظ قوانین حاکم، سرمایه‌پذیر نیست. بروکراسی شدید در فرآیندهای تجاری فعالان اقتصادی و سرمایه را فراری می‌دهد.
او افزود: در بحث سرمایه‌گذاری خارجی علاوه بر مسائل بوروکراتیک، شفافیت نیز وجود ندارد و همین موضوع سبب می‌شود تا با ایرادات غیراصولی فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در کشور محدود شود.او تأکید کرد: در مورد عدم ورود سرمایه‌گذار آسیب‌شناسی در حال انجام است و قرار شده در قالب پژوهشی به دولت ارایه شود.
معاون بین‌الملل اتاق ایران در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به وجود برخی مشکلات در صادرات و واردات بیان کرد: متأسفانه ما کالای باارزش صادر می‌کنیم و در مقابل کالای بی‌ارزش و بی‌کیفیت با ساده‌ترین تکنولوژی مثل زیپ، کپسول گاز و... وارد می‌کنیم. در حالی که نمونه باکیفیت این کالاها در کشور تولید می‌شود اما نمونه بی‌کیفیت را وارد می‌کنیم؛ در واقع با این کار به تولیدکننده فعال در آن بخش ضربه می‌زنیم. از سویی دیگر با واردات کالاهای با کیفیت مثل خودرو مخالفت می‌شود. چرا نباید فردی که ثروت مشروع کسب کرده بتواند خودروی با کیفیت خارجی سوار شود.
یاوری افزود: زمانی که می‌گوییم باید کالاهای باکیفیت و با تکنولوژی بالا وارد شود می‌گویند به دنبال تجمل‌گرایی هستید. این در حالی است که فعالان اقتصادی و مردمی که در این کشور پول کسب کرده‌اند برای خرید کالاهای مدنظرشان به کشورهای دیگر مثل امارات و... می‌روند. او تأکید کرد: نه تنها دولت نباید مقابل واردات کالاهای با کیفیت و لوکس را بگیرد بلکه باید برای واردات چنین کالاهایی عوارض بالا وضع کند و بعد آن عوارض را صرف حمایت از اقشار کم‌درآمد و امور ضروری دیگر کند.
یاوری با اشاره به برگزاری جام جهانی گفت: در توافقاتی که انجام شد ظاهراً قرار است کیش میزبان برخی از توریست‌های جام جهانی قطر باشد. این در حالی است که به هیچ‌وجه پیش‌بینی خاصی در مورد وضعیت اسکان افراد انجام نشده است؛ حتی افرادی که در کیش زندگی می‌کنند نمی‌دانند چگونه می‌توانند برای دیدن بازی‌ها به قطر بروند. باید سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیقی در رابطه با میزبانی از توریست‌ها انجام شود.
او ادامه داد: متأسفانه حتی درباره «گردشگری حلال» و میزبانی از توریست‌های کشورهای اسلامی و دارای اشتراکات فرهنگی هم در کیش برنامه‌ریزی خاصی صورت نگرفته است. معاون بین‌الملل اتاق ایران با اشاره به اینکه دستگاه‌های دولتی به نظرات بخش خصوصی اهمیتی نمی‌دهند، گفت: در موارد زیادی بخش خصوصی اظهارنظر می‌کند اما هیچ توجهی به آن نظرات نمی‌شود؛ مثلاً در فرودگاه‌های کشور بادی اسکنر نداریم و عدم واردات این دستگاه نیز ربطی به تحریم ندارد. زیرا روسیه یکی از کشورهای تولیدکننده این کالاست؛ ما نامه زدیم و این مشکل را اعلام و پیگیری کردیم اما حتی یک پاسخ به ما ندادند.
