تعادل |
سرانجام پس از اما واگرها درباره برگشت خوردن محصولات صادراتی ایران، وزارت جهاد کشاورزی بالا بودن سموم و فلزات سنگین را به عنوان یکی از دلایل برگشت برخی محصولات تایید کرد. برهمین اساس، مقرر شد که از این بعد، ارایه گواهی سلامت جهت صادرات این محصولات از گمرک الزامی شود. از این رو، کلیه تجار و صادرکنندگان محصولات کشاورزی ملزم هستند، حداقل 5 روز قبل از حمل بار و هرگونه اظهار در گمرک‌ها، با مراجعه به معاونت‌های سازمان غذا و دارو در استان‌ها، گواهی سلامت محموله‌های صادراتی را اخذ و صدور هر گونه مجوز بهداشتی توسط سازمان حفظ نباتات منوط به ارایه گواهی سلامت است. با این حال، موضوع باقیمانده سموم، مساله جدیدی نیست و عمر آن به بیش از ۳۰ سال می‌رسد. به‌طوری که به گفته یکی از صادرکنندگان محصولات کشاورزی، باقیمانده سموم، محصولات ایرانی را از بازارهای تراز اول و دوم دنیا به سمت بازارهای درجه سه و چهار سوق داده است. پیامد حضور در بازارهای دست چندم و ارزان نیز آن است که علاوه بر کاهش کیفیت محصولات، ارزآوری و قیمت فروش کاهش پیدا می‌کند.
الزامی شدن گواهی سلامت
طی یکی دو ماه اخیر، برگشت محصولات کشاورزی صادراتی ایران با حواشی زیادی همراه بود. یکی از موضوعات حول این اتفاق، سموم مورد استفاده در محصولات کشاورزی بود. در این میان برخی این موضوع را تایید، اما برخی از مسوولان آن را رد کردند. اما به تازگی در جلسه بین دستگاه‌های مربوطه ضمن تایید بالا بودن سموم در برخی محصولات، از اضافه شدن گواهی سلامت برای صادرات اقلام کشاورزی حکایت دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ۱۳ دی ماه طی مکاتبه دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی با اعلام اینکه برخی محموله‌های کشاورزی بنا به دلایل مختلف از جمله بالا بودن سموم و فلزات سنگین به کشور برگشت خوردند، تاکید شده که برای صادرات کلیه محصولات کشاورزی علاوه بر گواهی بهداشتی، اخذ گواهی سلامت از سازمان غذا و دارو نیز الزامی باشد. بر این اساس کلیه تجار و صادرکنندگان محصولات کشاورزی ملزم هستند که حداقل 5 روز قبل از حمل بار و هرگونه اظهار در گمرک‌ها، با مراجعه به معاونت‌های سازمان غذا و دارو در استان‌ها، گواهی سلامت محموله‌های صادراتی را اخذ کنند و صدور هر گونه مجوز بهداشتی توسط سازمان حفظ نباتات منوط به ارایه گواهی سلامت است.
اما به دنبال این مکاتبه در ۱۵ دی ماه نیز موضوع صادرات محصولات به روسیه مورد توجه قرار گرفته و اعلام می‌شود که از ابتدای بهمن تا ابتدای اسفند امسال باید کلیه کارشناسان قرنطینه مستقر در گمرک‌های صادراتی، گواهی سلامت سازمان غذا و دارو را به عنوان پیش نیاز صدور گواهی بهداشت گیاهی از صادرکنندگان محموله‌های گیاهی به روسیه دریافت کنند.
از سوی دیگر، برمبنای این مکاتبه، از ابتدای اسفند باید گمرک وسازمان غذا و دارو به نحوی عمل کنند که صادرات کلیه محصولات کشاورزی به روسیه با ارایه گواهی سلامت به عنوان یکی از مدارک مورد نیاز برای گمرک باشد و در سیستم epl گمرک ثبت شود.
بر این اساس، صادرکنندگان محموله‌های گیاهی صادراتی به روسیه باید حداقل 5 روز قبل از حمل بار و هرگونه اظهار به سازمان غذا و دارو مراجعه کرده و گواهی سلامت دریافت کنند.
داشتن نسخه استفاده از سم الزامی شد
در همین راستا، شاهپور علایی مقدم سرپرست سازمان حفظ نباتات، با بیان اینکه سم و کود موجود در کشور با استانداردهای جهانی مطابقت دارد، می‌گوید: موسسه تحقیقات آب و خاک متولی رصد و پایش کیفیت کودهای شیمیایی، آلی و کودهای ماکرو و میکرو است؛ هر کودی که مورد تایید این موسسه باشد قابلیت استفاده در کشور را دارد. این مقام مسوول در پاسخ به این پرسش که با بالا رفتن قیمت سم و کود کشاورزان توان خرید این محصولات را ندارند آیا دولت در این زمینه تمهیدات لازم را اندیشیده است تا این نیاز کشاورزان را تهیه و در اختیار آنها قرار بدهد؟ به «ایلنا» گفت: سازمان نباتات در حوزه کودهای شیمیایی نمی‌تواند اظهارنظر کند چرا که در حیطه کاری ما نیست اما در بحث سموم باید بگویم تولیدکنندگان داخلی بیش از 75 درصد از نیاز کشور را به‌صورت تکنیکال و افزودن ماده موثر تولید می‌کنند.
وی ادامه داد: برای مرحله داشت 46 هزار تن سم و انواع آفت‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها تهیه شده است و در این بخش مشکلی نداریم. با تلاش کلینیک‌های گیاه پزشکی و با نظارت سازمان نظام کشاورزی و منابع طبیعی، بحث توزیع سموم با نسخه تایید سلامت مد نظر ما قرار گرفته است و بدون نسخه بهره‌برداران و کشاورز نباید از سموم استفاده کند. باید به این نکته اشاره کنم که دولت برنامه‌هایی برای تهیه سم و کود کشاورزان در نظر دارد. علایی مقدم با اشاره به حل شدن مشکل مرجوع شدن کیوی از هندوستان، بیان کرد: مشکل صادرات کیوی به هندوستان رفع شده است. کیوی در استان‌های مازندران، گیلان و گلستان سم‌پاشی نمی‌شود. موضوع مرجوع شدن این محموله سم نبوده، بلکه پیدا شدن شپشک توت سفید باعث شد کیوی‌ها به ایران مرجوع شوند. به این نکته باید توجه کرد که محموله مرجوعی از امارات به هند صادر شده بود در این کشور شرایط قرنطینه اهمیت ندارد و بیشتر به بازارپسندی محصولات توجه می‌شود. به گفته این مقام مسوول، بعد از مذاکراتی که با هندوستان داشتیم بحث صادرات کیوی از ایران به این کشور از سر گرفته شد. او همچنین در پاسخ به این پرسش که بحث تهاتر سم و کود با کشور چین در خبرها مطرح شده است آیا صحت این موضوع را تایید می‌کنید؟ گفت: خیر، تهاتر سم و کود با کشور چین صحت ندارد.
اروپا محصولات کشاورزی ما را نمی‌خرد!
در همین حال، عضو اتاق بازرگانی تهران می‌گوید موضوع باقی مانده سموم در محصولات کشاورزی، موضوع جدیدی نیست و بسیاری از کشورها از سال‌ها قبل نسبت به محصولات ایرانی سخت‌گیری‌های جدی دارند. احمدرضا فرشچیان عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و از صادرکنندگان محصولات کشاورزی، می‌گوید که این چالش بیش از سه دهه است که روی تولید و صادرات محصولات کشاورزی ایران سایه انداخته و منجر به از دست رفتن بازارهای تراز اول دنیا شده است.
به گزارش پایگاه خبری اتاق تهران، فرشچیان در این باره توضیح داد: موضوع باقیمانده سموم، مساله جدیدی نیست و عمر آن به بیش از ۳۰ سال می‌رسد. البته در مقاطع مختلف نیز مباحثی در این زمینه صورت گرفته و سپس به فراموشی سپرده شده است. اگرچه گفته می‌شود که در دهه ۸۰ بازرسی کل کشور به این مساله ورود پیدا کرده اما نتوانسته است آن را به سرانجام برساند. او با بیان اینکه سطح استاندارد کشورها، متفاوت است گفت: در زمینه کنترل باقیمانده سموم، اروپایی‌ها پیشگام بودند و پس از ارتقای استانداردها در این کشورها، سخت‌گیری آنها نسبت به محصولات ایرانی افزایش پیدا کرد. چنانکه اوایل به صورت تصادفی محصولات ما را مورد آزمایش قرار می‌دادند. اما بعدها این آزمایش‌ها شامل همه محصولات ایرانی شد. در نهایت اینکه، به تدریج کشورهای تراز اول اروپایی نظیر آلمان، فرانسه سوییس و انگلستان، از حجم مبادلات خود با ایران کاستند.
به گفته او، صادرکنندگان سپس به سراغ کشورهای اروپای شرقی رفتند و پس از آنکه این کشورها نیز استانداردهای خود را بهبود بخشیدند، مشکلات محصولات ایرانی در این بازارها نیز افزایش یافت. در واقع، مساله باقیمانده سموم، محصولات ایرانی را از بازارهای تراز اول و دوم دنیا به سمت بازارهای درجه سه و چهار سوق داد. پیامد حضور در بازارهای دست چندم و ارزان نیز آن است که علاوه بر کاهش کیفیت محصولات، ارزآوری و قیمت فروش کاهش پیدا می‌کند. او با تاکید بر اینکه، کنترل‌ها و سخت‌گیری در بازارهای تراز سه و چهار نیز رو به افزایش است، گفت: از دو سال پیش در کمیسیون کشاورزی اتاق تهران جلسات متعددی را با حضور نمایندگان نهادهای دخیل نظیر وزارت جهاد کشارزی، سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد برگزار کردیم و خروجی این جلسات، سندی به نام باقیمانده سموم بود که در آن راهکارهایی از سوی کمیسیون کشاورزی اتاق تهران پیشنهاد و به وزیر وقت جهاد کشاورزی ارایه شد. اما این پیشنهادات چندان مورد توجه قرار نگرفت و در وزارت جهاد کشاورزی مسکوت ماند؛ در حالی که وزیر وقت می‌توانست از طریق همفکری با بخش خصوصی به حل این مساله کمک کند. فرشچیان با بیان اینکه به دلیل باقیمانده سموم روی محصولات کشاورزی، بازارهای بسیاری از دست رفته و سهم فروش این محصولات در بازارهای خارجی در حال کاهش است، گفت: به هر حال طبقه کشاورز، طبقه‌ای یارانه بگیر است. تصور کنید که اگر درآمد این قشر به واسطه اصلاح کشت و افزایش صادرات حدود ۳۰ یا ۴۰درصد افزایش پیدا کند، چه تاثیری روی زندگی آنها خواهد گذاشت و اینکه به دلیل این افزایش درآمد، چه باری از روی دوش دولت برداشته خواهد شد.
او تاکید کرده که مساله باقیمانده سموم یکی از چالش‌های بخش کشاورزی ایران بوده و به هیچ‌وجه قابل انکار نیست. بنابراین چنانچه دولت به دنبال افزایش صادرات است باید برای حل این مساله چاره‌اندیشی کند. در حال حاضر، بازارهای هدف ما به چهار کشور همجوار نظیر عراق و افغانستان محدود شده که اگر این کشورها نیز به سامانی برسند، مقررات و ضوابط بهداشتی و غذایی خود را ارتقاء دهند، صادرات ایران به این کشورها نیز با محدودیت مواجه خواهد شد.
