تعادل |
برخی رسانه‌ها با اتکاء به صحبت‌های پیشین وزیر صمت در مخالفت با قرعه‌کشی، طی روزهای اخیر عنوان کردند که حذف قرعه‌کشی خودرو رسما در دستور کار وزارت صمت قرار گرفته است. به گفته آنها، اخبار غیررسمی هم از وزارت صمت حاکی از آن است که متولیان صنعتی در کنار بررسی مسیرهای پیشنهادی برای جایگزینی قرعه‌کشی، طرح آزادسازی همزمان قیمت و واردات را به صورت کارشناسی در دستور کار دارند. اما رییس شورای رقابت در این باره نظر دیگری دارد و با اعلام اینکه فعلا هیچ تغییری در روش قیمت‌گذاری خودرو اعمال نشده است، گفته است: «با توجه به اختلافی که بین قیمت کارخانه و قیمت کذایی بازار وجود دارد و این حجم بالای متقاضیان و عرضه محدود، قرعه‌کشی روش مناسب و تصمیم شورا بوده و به خودروسازان ربطی ندارد راضی باشند یا نباشند و مکلف به اجرا هستند.»
صمت موافق حذف قرعه‌کشی است؟
طی روزهای گذشته برخی رسانه‌ها از احتمال حذف قرعه‌کشی خودرو یا همان لاتاری ملی که وزارت صمت سال گذشته برای عرضه خودرو به مشتریان در پیش گرفت، خبر دادند. شیوه‌ای که در آن مشتری می‌تواند در مدت کوتاهی صاحب یک خودرو با قیمت مناسب شود که قیمت آن با بازار بسیار فاصله دارد و بارها از سوی کارشناسان این حوزه مورد نقد قرار گرفته است. از همین رو، فاطمی امین وزیر صمت با روی کار آمدنش ضمن مخالفت با قرعه‌کشی وعده داد که شیوه دیگری را جایگزین قرعه‌کشی خواهد کرد. او گفته بود که برای مدیریت بازار خودرو طرحی در دست تدوین دارد.
اما محتمل‌ترین مسیر برای حذف قرعه‌کشی، همان مسیر آزادسازی قیمت خودرو است. البته به گفته کارشناسان، این مسیر به تنهایی کافی نیست و سیاست‌گذار خودرویی همزمان باید قفل واردات خودرو را نیز بشکند. آزادسازی قیمت خودرو در مبدا در کنار آزادسازی واردات به نوعی مدنظر خودروسازان نیز هست. بنابراین چنانچه وزارت صمت بخواهد قرعه‌کشی را از فرآیند عرضه محصولات شرکت‌های خودروساز حذف کند بهترین و در دسترس‌ترین مسیر برای این مساله آزادسازی همزمان قیمت و باز کردن قفل واردات خودرو است. در این میان برخی دیگری معتقدند که حذف سیاست قیمت‌گذاری دستوری سبب نزدیکی قیمت کارخانه و بازار خواهد شد و این به معنای آن است که تقاضای کاذب از سمت عرضه جمع خواهد شد و آنچه می‌ماند، تقاضای واقعی است. بنابراین اگر سیاست‌گذار خودرویی به دنبال این است که قرعه‌کشی را حذف کند باید به صورت همزمان در کنار آزادسازی قیمت کارخانه‌ای خودرو اجازه دهد تا بار دیگر واردات خودرو از سر گرفته شود. اما مسیر دیگری که می‌تواند به حذف قرعه‌کشی منجر شود، افزایش تیراژ تولید است. چنانچه خودروسازان بتوانند تولید و عرضه خود را افزایش دهند، این امر خود می‌تواند منجر به حذف قرعه‌کشی از فرآیند عرضه شود. در این میان برخی هم معتقدند که افزایش عرضه اهرم مناسبی برای تسهیل دریافت خودرو توسط متقاضیان واقعی در بازار است. از این منظر، سیاست‌گذار خودرویی باید برای کنار گذاشتن فرآیند قرعه‌کشی، شرایط را برای افزایش عرضه توسط خودروسازان فراهم کند.
حذف قرعه‌کشی جوسازی است
هرچند اظهارات پیشین وزیر صمت حکایت از این دارد که قرعه‌کشی خودرو در ماه‌های باقی‌مانده از سال جاری از دستور کار خودروسازان خارج شود، اما رضا شیوا، رییس شورای رقابت در این باره نظر دیگری دارد و حذف قرعه‌کشی را جوسازی می‌داند. او در گفت‌وگویی که با «ایسنا» داشته به بیان توضیحاتی در این باره پرداخته است. رییس شورای رقابت در مورد نحوه قیمت‌گذاری خودرو و حذف قرعه‌کشی در اظهاراتی گفته است: اینها اغلب جوسازی‌هایی است که سایت‌های خودروسازی و خودرویی آن را راه انداخته‌اند اما هیچ‌گونه تصمیمی در این زمینه اخذ نشده و قیمت‌گذاری همچنان به روش فعلی و با قرعه‌کشی انجام می‌شود. او در مورد اینکه آیا ممکن است روش قرعه‌کشی تغییر کند؟ عنوان کرده: هر تغییری بعید نیست اما اینکه چه روشی جایگزین شود بسیار اهمیت دارد، چرا که تا پیش از آن همانطور که بارها اعلام کردیم بسیار شکایت در مورد روش سایت وجود داشت و حق بسیاری از بین می‌رفت از این رو آنچه که با توجه به شرایط موجود خودرو و تعداد عرضه در کشور وجود دارد و از سوی دیگر حجم بالای متقاضیان، به نظر نمی‌رسید که راهی بهتر از قرعه‌کشی و تقسیم این تعداد محدود خودرو وجود داشته باشد. با این حال همانطور که به دفعات تکرار کردیم اگر کسی می‌گوید قرعه‌کشی روش مناسبی نیست بلافاصله باید از او سوال کرد که چه روش بهتری را در نظر دارد؟ شیوا در ادامه بیان کرد: ما هر آنچه محدودیت می‌توانستیم در روش فعلی اعمال کردیم که راه‌های رانت و فساد را ببندند اما اگر لازم است و کسی محدودیت بیشتری را مدنظر دارد تا وضعیت بهبود پیدا کند می‌تواند آن را اعلام، مورد بررسی و اعمال شود.
اهمیتی ندارد، خودروساز ناراضی باشد
شیوا در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا خودروسازان از روش قرعه‌کشی راضی بودند، تصریح کرده: اصلا به خودروسازها ربطی ندارد و دلیلی ندارد بخواهند از این روش راضی باشند یا نباشند این تصمیم کارشناسی شورا است، به هر صورت هرجایی که منافذ و محل‌های سوءاستفاده را بگیریم یک تعدادی می‌توانند ناراضی باشند اما در این روش میزان تولید دقیقا برابر با قرعه‌کشی بود یعنی هر آنچه خودروسازها تولید می‌کنند باید در قرعه‌کشی عرضه می‌شد. رییس شورای رقابت درباره انجام تعهدات خودروسازان در قیمت‌گذاری فعلی و قرعه‌کشی هم گفته است: آنها مکلف به انجام تعهدات و دستورالعمل شورای رقابت بودند و عملکرد آنها از سوی دستگاه‌های ناظر از جمله شورای رقابت، دادستانی و سازمان بازرسی نظارت و بررسی شده است.
هیچ کشوری این‌طور انحصار ایجاد نکرده
شیوا همچنین در مورد اینکه با توجه به تاکیدی که در مورد قرعه‌کشی به عنوان گزینه مناسب می‌شود، آیا در دیگر کشورها هم از چنین روشی استفاده می‌کنند، توضیح داد: فکر نمی‌کنم کشوری باشد که اینچنین انحصار ایجاد کرده و ورود هر گونه خودرو را ببندد و کاملا متکی به تولید داخل باشد آنهم وقتی که تولید خودش پاسخگوی نیاز مردم داخل کشور نیست، حداقل در کشورهای دور وبر اینگونه نیست که کار به قرعه‌کشی برسد.
ثبت نام یک میلیون نفر برای پیش خرید ۱۵هزار خودرو
با این حال، در طرح جدید پیش فروش محصولات ایران خودرو مجموعاً یک میلیون و ۸۸ هزار نفر برای ظرفیت ۱۵ هزار دستگاه خودرو اقدام به ثبت نام کرده‌اند. مراسم قرعه‌کشی طرح پیش فروش محصولات ایران خودرو از روز دوشنبه 19 مهرماه انجام شد. برهمین اساس مشخصات متقاضیان منتخب این طرح از طریق سایت فروش اینترنتی محصولات ایران خودرو تا عصر امروز اعلام و همچنین پیامک اطلاع‌رسانی برای منتخبان ارسال خواهد شد. منتخبان به مدت 5 روز مهلت خواهند داشت تا با واریز مبلغ پیش پرداخت براساس بخشنامه اقدام کنند البته درصورت عدم واریز نفرات ذخیره جایگزین افراد منتخب خواهند شد. در این طرح 5 محصول «رانا پلاس، سورن پلاس، 207 دستی پانوراما، دناپلاس اتوماتیک و دستی»با موعد تحویل حداکثر یک ساله عرضه شده است. در این طرح مجموعاً یک میلیون و 88 هزار و 618 نفر برای 5 محصول مذکور اقدام به ثبت نام کرده بودند به نحوی که ظرفیت این 5 خودرو 15 هزار دستگاه بود. در خودروی راناپلاس 122 هزار و 934 نفر برای ظرفیت 1500 دستگاه، سورن پلاس 191 هزار و 839 نفر برای ظرفیت 2300 دستگاه، 207 دستی پانوراما 528 هزار و 784 نفر برای ظرفیت 3700 دستگاه، دنا پلاس توربو اتوماتیک 103 هزار و 742 نفر برای ظرفیت 6 هزار و 500 دستگاه و برای خودروی دنا پلاس توربو دستی 6 سرعته 141 هزار و 859 نفر برای ظرفیت هزار دستگاهی اقدام به ثبت نام کرده بودند.
