سیگنال اشتباه مجلس به بازار اقلام مصرفی

تعادل |

بررسی آمارهای منتشر شده از مراجع رسمی، نشانگر آن است که قیمت کالاهای اساسی تا پایان فصل پاییز ۹۹نسبت به مدت مشابه سال۹۸ افزایش قابل توجهی را تجربه کرده است. جزییات آمار منتشر شده، بیانگر این است که «برنج‌تایلندی» ۱۲۰ درصد بیشترین میزان افزایش را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. در این میان شاخص قیمت تخم‌ مرغ خوراکی در پاییز 1399 نسبت به فصل تابستان همین سال، حدود 12 درصد و نسبت به فصل مشابه سال قبل حدود 81 درصد افزایش یافته است، اماشاخص بهای تخم‌ مرغ طی 9 ماهه نخست 1399 نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود 93 درصد رشد کرده است.شاخص قیمت مرغ گوشتی نیز در پاییز 1399 نسبت به تابستان 1399 و پاییز 1398 به ترتیب افزایش حدود 35 درصد و 82 درصدی را تجربه کرده است.افزایش شاخص بهای مرغ گوشتی طی سه فصل نخست سال 1399 نسبت به 9 ماهه سال قبل، 36 درصد است.ضعف مدیریتی موجود به ویژه در بازار اقلامی که مورد مصرف روزانه مردم قرار داد، باعث شده تا نه تنها به صورت مرتب شاهد جهش قیمتها باشیم، بلکه در تامین برخی کالاها نیز با مشکل مواجه شویم. یکی از کالاهایی که اخیرا بحث‌های زیادی پیرامون تامین آن وجود دارد، «روغن» است. کمیاب شدن روغن اخیرا درحالی باردیگر اتفاق افتاده که مسوولان وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار مدعی حل مشکل روغن شده بودند؛ اما این مشکل همچنان پا برجاست. کارشناسان چند دلیل برای کمبود روغن در سال‌ جاری عنوان می‌کنند که یکی از مهم‌ترین این دلایل سیگنال اشتباه مجلس به بازار و شایعه حذف تخصیص ارز ترجیحی 4200 برای واردات روغن است.

     تحولات بازار کالاهای اساسی

شرایط و تحولات موجود در سال‌های اخیر باعث شده تا هر روز شاهد افزایش قیمت تمامی کالاها در سطح بازارها باشیم. در این میان مهم‌ترین فاکتوری هم که برای جهش قیمت‌ها عنوان می‌شود، تحریم‌ها است. چراکه تحریم‌ها موجب شده تا کشور برای تامین مواد اولیه دچار مشکل شود. اما فاکتور دیگر را می‌توان کاهش حجم تجارت و میزان ارزآوری چه در بخش صادرات نفتی و چه غیرنفتی عنوان کرد. مجموعه این عوامل باعث شده تا کشور از نظر اقتصادی در وضعیت بحرانی قرار گیرد. با توجه به این وضعیت، شاهد افزایش قیمت‌ها، تورم بالای 40درصد و اتفاقاتی از این دست هستیم. کالاهای اساسی از جمله گروه‌هایی است که در نتیجه این تحولات اقتصادی افزایش قیمت بی سابقه‌ای را تجربه کرده و چون مردم مصرف‌کننده اصلی این گروه از کالاها هستند، افزایش قیمت آن بسیار پر اهمیت و تاثیرگذار است.در چند سال گذشته افزایش فشارهای اقتصادی بر مردم باعث شده تا سفره مردم در نتیجه گرانی‌های سرسام آور هر روز کوچک‌تر از قبل شود. افزایش قیمت‌های پی در پی کالاهای اساسی در بازار موجب شده تا بسیاری از کالاها از سبد خرید مردم حذف شوند، آن هم درحالی که مسوولان مدعی نظارت بر بازار و قیمت‌ها هستند و می‌گویند مردم نباید دغدغه معاش داشته باشند. هرچند که این گرانی‌های بی سابقه به بهانه‌های مختلف در تمام بازارها، عرصه را برای فعالان اقتصادی و مردم تنگ کرده است اما این وضعیت در بازار کالاهای اساسی کار را به جایی رسانده که مردم برای تأمین مایحتاج روزانه‌شان نیز به مشکل جدی برخورده‌اند.شوک قیمتی در بازار کالاهای اساسی درحالی زیر سایه ستاد مدیریت تنظیم بازار هر روز تکرار می‌شود که هر روز باید شاهد گرانی سرسام آور یکی از اقلام مصرفی مردم از جمله «تخم‌مرغ، مرغ، گوشت، روغن»که به صورت روزانه مصرف می‌شوند، باشیم. اما این شوک قیمتی، که پیش‌ترها در سال ممکن بود دو تا سه بار رخ دهد، هم‌اکنون در فواصل زمانی بسیار کمتری یعنی گاها کمتر از یکماه رسیده است و این نشان از وضعیت نامساعد بازار کالاهای اساسی دارد. به عنوان نمونه قیمت تخم مرغ امسال ۳ مرتبه افزایش پیدا کرده است، یا قیمت گوشت که این روزها باز شاهد گران شدن آن هستیم؛ بطوری که «گوشت گوسفندی» تا ۱۵۰ هزار تومان و گوشت گوساله تا ۱۴۲ هزار تومان هم در بازار قیمت خورده است. علاوه بر اینها، قیمت «مرغ» نیز که از دیگر اقلام مصرفی مردم است در دو هفته اخیر با افزایش قیمت 2 تا 3 هزار تومانی مواجه شده است. 

     جزییات تغییرات قیمت اقلام مصرفی 

اما ببینیم که آمارها چه تصویری از برچسب قیمتی اقلام مصرفی به ما نشان می‌دهد. وقتی آمارهای خود وزارت صمت که از قضا یک پایه نظارت بر بازار به آن وصل است را رصد می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که تا پایان آذرماه ۹۹ نیز قیمت رشد قابل توجهی داشته‌اند. جزییات آمارها، نشان می‌دهد، قیمت هر کیلوگرم برنج پاکستانی باسماتی درجه یک در آذر سال گذشته 123 هزار و 505 ریال بوده که با افزایش 98 درصدی در آذر سال 99 به هر کیلوگرم 244 هزار و 592 ریال رسیده است.این در حالی است که قیمت همین قلم کالا در آبان 99 برابر با 242 هزار و 936 ریال بوده است. قیمت هر کیلوگرم برنج طارم اعلا 46.7 درصد و هر کیلوگرم برنج هاشمی درجه یک 46.2 درصد در آذر 99 نسبت به آذر 98 افزایش قیمت داشته است. بطوری‌که مطابق آمارها، قیمت هر کیلوگرم برنج طارم اعلا در ماه آخر فصل پاییز سال جاری 334 هزار و 497 ریال بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که 228 هزار و 49 ریال بوده، افزایش 46.7 درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که قیمت همین قلم کالا در آبان ماه 99 برابر با 319 هزار و104 ریال بوده است. همچنین هر کیلوگرم برنج هاشمی در آذر امسال، 328 هزار و 759 ریال بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که 224 هزار و 886 ریال بوده، افزایش 46.2 درصدی داشته است. قیمت این قلم کالا در مقایسه با آبان ماه نیز افزایش قیمت را تجربه کرده است.  از دیگر اقلام اساسی پرمصرف که در این بازه زمانی افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند، می‌توان به گوشت مرغ تازه اشاره کرد که ارزیابی‌ها نشان می‌دهد، قیمت این قلم کالای اساسی نیز از هر کیلوگرم 127 هزار و 368 ریال در آذر سال ۹۸ به هر کیلوگرم 245 هزار و 896 ریال در آذر 99 رسیده، یعنی به میزان 93.1 درصد افزایش یافته است.ارزیابی‌های آماری نشان می‌دهد‌که قیمت گوشت گوساله از 765 هزار و 215 ریال در هر کیلوگرم در آذر سال 98 به 959 هزار و 317 درهر کیلو گرم رسیده که رشد بیش از 25 درصدی را تجربه کرده است. همچنین قیمت گوشت گوسفندی بیش از 23 درصد رشد داشته است. همچنین در دی‌ماه سال جاری هر کیلو گوشت گوسفندی بطور متوسط تا ۱۱۸ هزار و ۹۰۰ تومان فروش رفته و حتی در مواردی ۱۳۰ هزار تومان قیمت خورده است.گوشت گاو و گوساله تا ۱۱۸ هزار تومان نیز در دی‌ماه امسال فروخته شده بود، بر این اساس این گوشت نسبت به آذرماه ۰.۵ درصد کاهش قیمت داشته اما نسبت به پارسال ۳۵.۳ درصد گران شده است. البته برررسی گزارش مرکز آمار در رابطه با قیمت گوشت نشان می‌دهد که در دی‌ماه سال جاری هر کیلو گوشت گوسفندی بطور متوسط تا ۱۱۸ هزار و ۹۰۰ تومان فروش رفته و حتی در مواردی ۱۳۰ هزار تومان قیمت خورده است.این در حالی است که در آذرماه هر کیلو گوشت گوسفندی بطور متوسط حدود ۱۱۹ هزار و ۸۰۰ تومان و در دی‌ ماه سال گذشته حدود ۸۹ هزار و ۶۰۰ تومان فروخته شده است.براین اساس گوشت گوسفندی نسبت به آذرماه ۰.۸ درصد کاهش داشته ولی نسبت به پارسال ۳۲.۶ درصد گران‌تر شده است.در مورد گوشت گاو و گوساله نیز دی‌ماه پارسال هر کیلو بطور متوسط ۷۹ هزار و ۵۰۰ تومان فروش رفته اما در آذرماه سال جاری به ۱۰۸ هزار تومان و در دی‌ماه ۱۰۷ هزار تومان بطور متوسط قیمت خورده است.گوشت گاو و گوساله تا ۱۱۸ هزار تومان نیز در دی‌ماه امسال فروخته شده بود، بر این اساس این گوشت نسبت به آذرماه ۰.۵ درصد کاهش قیمت داشته اما نسبت به پارسال ۳۵.۳ درصد گران شده است. رصد قیمت سایر اقلام اساسی منتشر شده، نیز نشان از این دارد که قیمت شکر سفید و شکر بسته 900 گرمی، هر کدام به ترتیب در آذر 99 نسبت به آذر 98 به میزان 67.7 و 53.8 درصد افزایش داشته است.

     ماجرای کمیاب شدن روغن 

اما سری بزنیم به بازار «روغن» که این روزها به تازگی پرحاشیه شده است. در هفته‌های اخیر بسیاری از مردم از کمبود روغن در فروشگاه‌ها گلایه کرده و می‌گویند: نمی‌توانند براحتی در محل زندگی خود روغن پیدا کنند. این وضعیت پیش از این برای روغن جامد وجود داشت ولی به تازگی نه‌تنها روغن جامد که روغن مایع هم در فروشگاه‌ها پیدا نمی‌شود و مردم باید به فروشگاه‌های متعدد مراجعه کنند تا در نهایت بعد از چند ساعت گشت و گذار بین فروشگاه‌ها، بتوانند یک عدد روغن مایع کوچک به صورت سهمیه‌ای دریافت کنند. برخی از فروشگاه‌ها هم درحال فروش روغن سهمیه‌ای هستند برای مشتریان خود شرط می‌گذارند که اگر روغن می‌خواهید باید حتماً تن ماهی هم بخرید. این فروشگاه‌ها مدعی هستند که شرکت‌های روغن به شرط فروش تن ماهی به ما سهمیه می‌دهند.آمار انجمن روغن نشان می‌دهد تولید روغن در 10 ماهه سال جاری یک میلیون و 440 هزار تن است که نسبت به سال گذشته کاهش 10 درصدی داشته است. با وجود این کاهش تولیدکنندگان روغن معتقدند تولید پاسخگوی نیاز کشور است و نباید کمبود روغن احساس شود و بستن صف برای خرید روغن با توجه به میزان عرضه جای سوال دارد.

     سیگنال غلط مجلس به بازارها

امیرهوشنگ بیرشک، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران، ‌در گفت‌وگو با «ایلنا» درباره وضعیت تولید و عرضه روغن در بازار اظهار کرد: در سال جاری یک میلیون و 440 هزار تن روغن در کشور تولید شده که نسبت به سال گذشته کاهش 10 درصدی داشته است. هر چند در تولید روغن اندک کاهشی اتفاق افتاده، اما به میزان نیاز کشور روغن در بازار وجود دارد. آنچه بازار را بر هم زده افزایش کاذب تقاضا برای روغن نسبت به سال گذشته است. باید در جست‌وجوی عواملی بود که روغن را از دسترس بازار خارج و کمبود ایجاد می‌کنند. همچنین محمد حسینی از  کارشناسان و فعال بازار صنایع غذایی در گفتو با « ایلنا» عواملی را برای کمبود روغن با وجود افزایش تولید برشمرد. وی اولین و مهم‌ترین دلیل کمبود روغن در بازار در روزهای اخیر که منجر به صف کشیدن مردم در برخی استان‌ها شده است را خبر کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی برای حذف ارز 4200 تومانی در واردات روغن دانست. اخباری که از کمیسیون تلفیق مجلس بیرون می‌آید سیگنال‌هایی را به بازار می‌دهد که منجر به التهاب آن می‌شود. تولیدکنندگانی که مصرف روغن دارند با سیگنال کمیسیون تلفیق مجلس با نگرانی از گرانی روغن در حال خرید و احتکار روغن هستند. او بخشی از خروج روغن از دسترس بازار را از طریق قاچاق عنوان کرد. اختلاف قیمت ارز ترجیحی که به واردات روغن خام اختصاص داده می‌شود با ارز آزاد موجب شده قاچاق روغن از کشور وسوسه‌انگیز شود. این کارشناس و فعال بازار صنایع غذایی دلیل کمبود روغن در استان‌های مرزی را بیش از هر چیز مربوط به قاچاق دانست.همچنین رونق صادرات محصولاتی که مصرف روغن دارند را نیز در خارج شدن بخشی از روغن از دسترس بازار مصرف داخلی موثر است.