تعادل |
گسترش روابط میان ایران و اوراسیا می‌تواند تاثیر بسیار مثبتی بر افزایش حجم صادرات ومبادلات تجاری ایران داشته باشد. در همین راستا، به زودی مذاکرات ایران و اتحادیه اوراسیا برای تبدیل موافقت‌نامه تجارت ترجیحی به موافقت‌نامه تجارت آزاد آغاز می‌شود؛ مذاکراتی که باید در کمتر از دو سال به نتیجه برسد و تجارت برای کالاهای مورد توافق بدون هرگونه تعرفه صورت پذیرد. یکی از اهداف مهم موافقتنامه‌های تجاری، «ایجاد تسهیلات و حذف قوانین دست و پا گیر» برای تجار و سرمایه‌گذاران است. روز گذشته در نشست تخصصی چالش‌های موجود در توسعه روابط ایران و اوراسیا بررسی و سپس راهکارهایی در راستای رفع این چالش‌ها ارایه شد. از این رو، اصلاح، آزادسازی تعرفه‌ها و همکاری با کشورهای منطقه می‌تواند کمک بزرگی برای ورود دایمی به اتحادیه اوراسیا و همچنین مقدمه الحاق ایران به WTO باشد. البته به گفته رییس اتاق ایران استفاده از یک پیمان ارزی می‌تواند تجارت را از انحصار دلار خارج کند که به نفع همه کشورهای عضو خواهد بود. در همین رابطه، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه از حرکت ایران و اوراسیا برای حذف دلار از تبادلات مالی خبر داد و با بیان اینکه سوییفت ملی راهی برای تبادلات پولی است، گفت: ۱۲ بانک چینی قابلیت کار در دوره تحریم را دارند.
لزوم دلارزدایی از چرخه تجارت
آبان‌ماه گذشته موافقت‌نامه‌ای تجاری میان ایران و اتحادیه اوراسیا به امضا رسید که بر اساس آن ۸۶۰ قلم کالایی میان ایران و پنج کشور متحد اقتصادی مبادله می‌شود که آمارها در ماه‌های گذشته نشان می‌دهد افزایش ۶۳ درصدی در صادرات با این کشورها ثبت شده و قرار است در سال دوم این موافقت‌نامه اقدام‌هایی برای آغاز مذاکرات تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام شود. درهمین راستا، روز گذشته نشست دیپلماسی اقتصادی ایران و اوراسیا برگزار شد. در این نشست نمایندگان بخش خصوصی و مقامات دولتی الزامات و جوانب توسعه مراودات تجاری دو طرف را بررسی کردند. در آغاز این همایش رییس اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه توسعه پیمان‌های اقتصادی در سطح منطقه، به افزایش ثبات و امنیت بیشتر در اقتصاد کشورهای عضو کمک می‌کند، بر رویکرد به‌کارگیری از ارز مشترک و جایگزینی دلار در تعاملات و مبادلات تجاری میان کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاکید کرد و از تبادل و اشتراک‌گذاری تکنولوژی روز کشورهای عضو این نهاد منطقه‌ای به عنوان یکی از مزایای این موافقت‌نامه یاد کرد. مسعود خوانساری تصریح کرد کاهش تعرفه‌ها که یکی از الزامات این توافق‌نامه میان کشورهای عضو است، به رشد و شکوفایی اقتصادی در ایران و دیگر کشورهای اتحادیه اوراسیا کمک شایانی خواهد کرد. او در همین رابطه به نمونه اتحادیه اروپا اشاره کرد که به گفته وی، موجب درهم‌تنیدگی بیشتر و بهتر اقتصاد اعضای این اتحادیه انجامیده و علاوه بر برقراری امنیت بیشتر در میان این کشورها، صلح و دوستی را در کشورهای عضو را دامن زده است. رییس اتاق بازرگانی تهران در ادامه، حجم مراودات اقتصادی و تجاری میان کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را 366 میلیارد دلار واردات و حدود 549 میلیارد دلار صادرات اعلام کرد و افزود: ایران در حال حاضر با بخش عمده‌ای از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا مرز مشترک دارد که به سیاق رویه اتحادیه‌ها و پیمان‌های اقتصادی در دنیای امروز، با اجرای توافق‌نامه اوراسیا، مرزها میان این کشورها برداشته خواهد شد و در صورتی که الزامات این توافق‌نامه به درستی پیاده‌سازی و اجرایی شود، رشد اقتصادی برای کشور و رفاه بیشتر برای مردم کشورهای این منطقه به همراه خواهد آورد.
پیام وزیر در راستای توسعه صادرات
در بخش دیگری از این مراسم، وزیر نیرو نیز در این همایش پیام و سخنرانی خود را از طریق ویدیویی به گوش حاضران رساند. رضا اردکانیان، بهره‌گیری از ظرفیت‌های توافق‌نامه تجارت اتحادیه اوراسیا را در توسعه صادرات غیرنفتی ایران قابل توجه عنوان کرد و آن را شاخصی برای ورود اقتصاد ایران به بازارهای جهانی دانست. وی سپس تاکید کرد که الحاق رسمی به اتحادیه اوراسیا و بهره‌مندی کشور از توافق‌نامه اقتصادی میان کشورهای عضو این نهاد، نیازمند روزآمدسازی ساختارها و رویه‌های کشور در حوزه اقتصاد و تجارت خارجی است. اردکانیان با بیان اینکه برای پیاده‌سازی و اجرای درست موافقت‌نامه تجارت اوراسیا باید ساختارهای مناسب را در سطح ملی در کشور ارتقا و بهبو‌د داد، افزود: برخی از موضوعات زیر پوشش این توافق‌نامه با رویه‌های فعلی در کشور منطبق نیست و نارسایی‌هایی موجود در بخش‌های مختلف از جمله قواعد مبدا و ضوابط احراز کالا را باید اصلاح کرد. وزیر نیرو در ادامه به نقش و اثرگذاری اتاق بازرگانی در اجرای بهتر توافق‌نامه تجارت اوراسیا اشاره کرد و در این زمینه، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به صادرکنندگان و فعالان اقتصادی، تعامل و ارتباط با دستگاه‌های اجرایی و تصمیم‌ساز کشور برای اصلاح رویه‌ها و آموزش تخصصی بازرگانان برای بهره‌مندی از این توافق‌نامه را از جمله ظرفیت‌های اتاق بازرگانی برای تحقق اهداف این موافقت‌نامه بیان کرد.
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، نیز موافقت‌نامه اقتصادی اتحادیه اوراسیا را محکی جدی برای آماده‌سازی ایران برای الحاق به سایر بلوک‌های منطقه‌ای و جهانی و نیز عضویت در سازمان تجارت جهانی عنوان کرد و یادآور شد که قبول موافقت‌نامه تجارت آزاد اتحادیه اوراسیا نیازمند برخی اصلاحات در رویه‌ها و ساختارها در کشور است. سیدرسول مهاجر سپس به تیم مذاکره‌کننده در ایران برای الحاق کشور به اتحادیه اوراسیا اشاره و تصریح کرد که این تیم باید از مهارت‌های کافی برای مذاکره برخوردار باشد و در این رابطه آموزش اعضای تیم مذاکره‌کننده ضروری است. وی سپس به مساله دلارزدایی از روابط اقتصادی و تجاری میان اعضای این اتحادیه اشاره کرد و یادآور شد که در این رابطه باید در ایران نیز دستگاه‌های متولی در حوزه پولی و بانکی فعال شوند. به گفته او، باید از مرحله حذف دلار حرکت کرد و البته این دلار زدایی مربوط به ایران و چند کشور نیست؛ بلکه اکنون بسیاری از کشورهای دنیا به دنبال اجرای پروژه حذف دلار از اقتصاد خود هستند؛ چراکه جنگ ارزی در دنیا شکل گرفته و رقابت‌هایی در این حوزه بین کشورهای مختلف شکل گرفته؛ ضمن اینکه بر اساس گزارشات منتشر شده از سوی اوراسیا، ۴۱.۶ درصد ذخایر ارزی به صورت دلار در اوراسیا نگهداری می‌شود؛ به نحوی که در کشوری مثل قزاقستان سهم ۶۰ درصدی و در روسیه ۲۲ درصدی بابت استفاده از ذخایر دلاری به ثبت رسیده است. مهاجر افزود: ۱۵ درصد درآمدهای صادراتی اوراسیا به صورت روبل و ۶۰ درصد آن به صورت دلار است؛ در حالی که ما دلار زدایی را در این اتحادیه در حال پیگیری داریم اما هنوز هم ۶۰ درصد درآمدهای صادراتی به صورت دلاری است. وی افزود: سوئیفت‌های ملی نیز در بسیاری از کشورها در حال فراهم سازی است چراکه امریکا به عنوان ابزار از سوییفت استفاده می‌کند؛ اکنون سوییفت چینی و روسی فعال است و در این رابطه سوییفت ایران نیز راه‌اندازی شده است. به گفته این مقام مسوول، ۱۲ بانک در چین شناسایی شده که در شرایط تحریم حتی تبادلات ایران از طریق آنها قابل انجام است؛ به نحوی که این بانک‌ها ممکن است سهامدار امریکایی نداشته و یا حتی قبلاً تحریم شده باشند؛ چراکه ترس از تحریم ندارند. در ادامه این جلسه، رضا میراشرفی، رییس‌کل گمرگ هم با اشاره به اهمیت تجارت گفت: در سال 2019 مجموع تولید ناخالص ملی کشورها معادل 87 هزار میلیارد دلار برآورد شده، و بیش از نیمی از آنچه در دنیا به تولید رسیده در فرآیند تجارت قرار گرفته است؛ تحلیل این آمار نشان می‌دهد که حتی اگر کشوری دارای ذخایر خدادادی نباشد اما در مسیر فرآیند تجاری دنیا قرار گیرد، می‌تواند از مواهب آن بهره‌مند شود. او با اشاره به اینکه قرن 21، قرن آسیاست، در این باره توضیح داد: بیش از 90 درصد صادرات 24 هزار میلیارد دلاری دنیا در سال 2019 از بنادر آسیا صورت گرفته است و جالب اینکه 10 بندر بزرگ جهان نیز در آسیا واقع شده است؛ به‌طوری‌که بندر شانگهای با ظرفیت کانتینری 42 میلیون TEU، بندر سنگاپور با ظرفیت کانتینری 36 میلیون TEU و بندر جبل‌علی با ظرفیت 15 میلیون TEU ظرفیت جزو این 10 بندر هستند. به گفته وی ایران و اوراسیا تنها منطقه‌ای است که در مرکز تقاطع کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب قرار گرفته است. بنابراین، امیدوارم که تعهد نداشته باشیم، همه این مواهب و فرصت‌ها را یک‌جا بسوزانیم. به گفته میراشرفی، در 15 ماه اخیر یک و نیم میلیارد دلار به منطقه اوراسیا صادرات داشته ایم و بر این اساس رشد صادرات ما به منطقه اوراسیا 82 درصد بوده است، ضمن اینکه سه میلیارد دلار واردات از این منطقه به کشور داشته ایم که 16 درصد کاهش داشته است. میراشرفی در ادامه به توصیه‌های سازمان جهانی گمرک برای افزایش تاب‌آوری کشورها در آستانه انقلاب صنعتی چهارم اشاره کرد و گفت که این نهاد بین‌المللی نسبت به تسهیل تجارت از طریق «به‌کارگیری هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، استفاده از پرنده‌های بدون سرنشین و بلاکچین توصیه کرده تا به موجب استفاده از این امکانات، مرزها و گمرکات به محل عبور کالاها تبدیل شوند نه محلی برای توقف و تخلیه.» در عین حال لازم است که کنترل‌های فیزیکی، ملموس و مزاحم به کنترل‌های غیرفیزیکی، غیرملموس و غیرمزاحم تغییر یابد. در ادامه این جلسه، رییس سازمان توسعه تجارت ایران، طی سخنانی از آغاز مذاکرات تجارت آزاد در کمتر از یک ماه آینده خبر داد و گفت: مقدمات فنی این مذاکرات فراهم شده است؛ اما همه مسائل در حوزه مقدمات فنی خلاصه نمی‌شود. او سپس عدم الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی را عامل نزول سطح دانش و رفتارهای تجاری بین‌المللی ایرانیان دانست. به گفته وی، موافقت‌نامه تجارت ترجیحی با اوراسیا فعلا روی 830 قلم کالا تمرکز دارد. همچنین در مذاکرات مربوط به تجارت آزاد ایران و اتحادیه اوراسیا، احتمالاً جز حدود 10 ردیف تعرفه‌ای، تعرفه عمده اقلام تجاری به سوی صفر شدن خواهد رفت.
دانیل ابرایف: ایران شریک مهم اوراسیا
در ادامه، «دانیل ابرایف»، عضو هیات رییسه شورای تجاری اتحادیه اقتصادی اوراسیا، طی پیامی ویدیویی، ایران را یکی از شرکای مهم برای اتحادیه اوراسیا توصیف کرد و گفت: ما به دنبال برقراری تجارت آزاد با ایران هستیم و روابط
فی مابین، روزبه روز افزایش خواهد یافت.
او با اشاره به اینکه سال 2020 به دلیل پدیدار شدن اپیدمی کرونا، سال دشواری برای تجارت در سطح جهان بوده است، ادامه داد: به‌رغم این دشواری‌ها حجم صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا، 30 درصد رشد داشته و در عین حال صادرات به ایران نیز رو به افزایش است.
او با بیان اینکه به زودی مذاکرات برای موافقت‌نامه تجارت آزاد آغاز می‌شود، ادامه داد: در چارچوب این مذاکرات، قصد داریم از ابزارهای تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای برای ساده‌سازی روابط تجاری، سرمایه‌گذاری و ارایه خدمات فی ما بین استفاده کنیم. ابرایف در ادامه با تاکید بر اینکه مشکلات مالی و لجستیکی فی مابین باید با همکاری یکدیگر مرتفع شود، ادامه داد: اطمینان دارم که ما توانایی حل این چالش‌ها را دارا هستیم. باید تاکید کنم که توسعه روابط در چارچوب تفاهم‌نامه، دستاوردهای مهمی را برای اتحادیه اوراسیا و ایران در پی خواهد داشت.
سفرای سه کشور چه گفتند؟
لوان جاگاریان، سفیر روسیه در ایران هم در این نشست، با بیان اینکه تحریم‌ها علیه ایران یک جانبه و غیرقانونی است، گفت: اراده دو کشور روسیه و ایران برخلاف این تحریم‌ها بر ادامه همکاری‌های ثمربخش است.
در ادامه «رودیک یارالیان» سفیر ارمنستان در ایران در راستای ایجاد مناطق آزاد برای تجارت آزاد، ارمنستان فهرستی از کالاها را تهیه کرده که در صورت قبول تعرفه ترجیحی روی آنها، می‌توان این کالاها را با ایران تهاتر کرد از جمله این کالاها می‌توان به گوشت، ابزارآلات طلاسازی، نوشیدنی‌های گازدار و … اشاره کرد.
