تعادل |
غول خودروسازی جاده مخصوص همکاری خود را با شرکت‌های دانش‌بنیان، در راستای سرعت‌بخشی به فرآیند کسب دانش فنی تولید قطعات پیشرفته و های‌تک در زنجیره تامین، کلید زد. گروه خودروسازی ایران خودرو، اما چه هدفی از این نوع همکاری دنبال می‌کند؟
به گفته مدیران این گروه خودروسازی، همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان وسازندگان برتر، منجر به «افزایش عمق ساخت داخل قطعات پیشرفته خودرو» خواهد شد. اما مزیت مهم‌تر تکیه بر توان داخل را شاید بتوان «کاهش وابستگی به خارج»، «کاهش ریسک تامین و خودکفایی مواد و طراحی و ساخت قالب و ابزارهای اصلی تولید» عنوان کرد. به عبارتی دیگر، با داخلی‌سازی قطعات، ضمن کاهش ارزبری و رفع مشکلات ناشی از تحریم، روند تولید پایدار با کاهش ریسک‌های تامین همراه خواهد بود.
در همین راستا، فرشاد مقیمی مدیرعامل گروه خودروسازی ایران خودرو در اظهاراتی عنوان کرده که به شرکت طراحی مهندسی قطعات ایران خودرو (ساپکو) ابلاغ شده تا مدل مناسب و پایدار اقتصادی در همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی کند.
از این رو، « تعادل» در گفت‌وگو با کارشناسان حوزه خودرو، روند همکاری ایران خودرو را با شرکت‌های دانش‌بنیان مورد واکاوی قرار داده است. به گفته آنها، اگرچه خودکفاشدن در زمینه تولید، امری ارزشمند است، اما تداوم این همکاری‌ها نیازمند بسترسازی و فراهم کردن زیرساخت‌ها با در نظرگرفتن صرفه‌های اقتصادی آن است.
همکاری ایران خودرو با دانش‌بنیان‌ها
در زمانی که صنعت خودروسازی کشور، آماج سخت‌ترین تحریم‌ها قرار گرفته و ارتباطش با جهان مختل شده، گروه خودروسازی ایران خودرو تصمیم گرفته، بخشی از نیازهای خود را در بخش طراحی و تامین قطعات، قطعاتی که واردات آنها به دلیل تحریم مقدور نیست، به واسطه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تامین کنند.
اوایل سال 98 بود که گروه خودروسازی ایران طی فراخوانی در راستای تحقق اهداف و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و رونق تولید و بهره مندی از توان، استعداد و دانش متخصصان متعهد به ویژه در دوران سخت تحریم‌ها و همچنین به منظور حمایت از توسعه تولید ملی بر پایه فناوری‌های برتر در عرصه صنعت از همه صنعتگران، دانشگاهیان، شرکت‌های دانش‌بنیان و نخبگان دعوت به همکاری کرد. پس از این فراخوان، پای کارآمدن شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه تولید قطعات حساس و الکترونیکی خودرو‌ها به‌طور جد در دستور کار قرار گرفت. البته از آنجا که ماموریت طراحی مدل همکاری با دانش‌بنیان‌ها به ساپکو سپرده شده، به نظر می‌رسد ایران خودرو بنای همکاری با این شرکت‌ها را برمبنای طراحی قطعات گذاشته است.
این رویکرد ایران خودرو با توجه به شرایطی که تحریم برای خودروسازی کشور ایجاد کرده، می‌تواند به تامین قطعات موردنیاز تولید کمک کند. به‌طوری که براساس اعلام این گروه خودروسازی، از ابتدای سال گذشته با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، جهاددانشگاهی و سازندگان برتر، پروژه‌های مرتبط با کاهش ارزبری و کاهش ریسک تامین ناشی از تک‌سورس بودن قطعات در دستور کار قرار گرفته است.
همچنین درکنار آن، برنامه‌ریزی دقیقی برای خودکفایی قطعات و داخلی‌سازی مواد و قالب انجام شده است. از این منظر، با اتکا به متخصصین داخلی می‌توان به اهداف «کاهش ارزبری و بومی‌سازی دانش فنی جدید» دست پیدا کرد.
از منظر مدیران این غول خودروسازی کشور، زمانی که امکان و توانایی تولید قطعه در داخل مرزهای کشور وجود دارد، باید از آن حمایت شود تا به جای کارآفرینی برای کشورهای خارجی، تولید داخلی کشور رونق پیدا کرده و از ظرفیت‌های داخلی استفاده شود.
برهمین اساس، استارت همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان به منظور نزدیک شدن به استانداردهای جهانی از نظر فناوری زده است. اقدامی که از یکسو می‌تواند منجر به «افزایش عمق ساخت داخل قطعات پیشرفته خودرو با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و سازندگان برتر» شود و از سوی دیگر، «کاهش وابستگی به خارج»، «کاهش ریسک تامین و خودکفایی مواد و طراحی و ساخت قالب وابزارهای اصلی تولید» را سبب شود.
بومی‌سازی ۸۵ قطعه از محصولات ایران‌خودرو
در همین حال، فرشاد مقیمی مدیرعامل گروه خودروسازی ایران خودرو نیز در اظهاراتی عنوان کرده که «راه خروج از شرایط فعلی خودروسازی، اعتماد به شرکت‌های دانش‌بنیان است، از همین‌رو باید با مشخص شدن نیازهای خودروسازی و همچنین توانمندی دانش‌بنیان‌ها، پیوندی پایدار و برد- برد میان آنان برقرار شود.» او اعلام کرده که به شرکت طراحی مهندسی قطعات ایران خودرو (ساپکو) ابلاغ شده تا مدل مناسب و پایدار اقتصادی در همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی کند. با توجه به اظهارات مدیرعامل ایران خودرو، مشخص است که این شرکت می‌خواهد کمبود‌ها و محدودیت‌های ناشی از تحریم را با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت آپ‌های داخلی جبران کند.
در همین حال، در مجموع سه میز تخصصی تعمیق ساخت داخل ۸۵ قطعه از محصولات این خودروساز توسط ۳۹ سازنده وبا کاهش ارزبری سالانه ۱۲۷ میلیون یورو بومی‌سازی می‌شود. براین اساس، با بومی‌سازی آن سالانه ۱۲۷ میلیون یورو کاهش ارزبری خواهد داشت. تاکنون ۳۳ قطعه از میز‌ها بومی‌سازی و به تولید انبوه رسیده است. با همدلی قطعه‌سازان و شرکت‌های دانش‌بنیان و تامین زنجیره تامین خودروهای کف ایران خودرو امروز به ۱۵ هزار دستگاه رسیده است که در دی‌ماه به صفر می‌رسد.
کارشناسان چه نظری دارند
در همین حال، فربد زاوه در گفت‌وگو با «تعادل» با تکیه بر توان تولید داخل می‌گوید: خودکفایی در صنعت خودروساز یک ارزش تلقی می‌شود، اما به شرط اینکه زیرساخت‌های لازم در این زمینه فراهم شود. بنابه اظهارات این کارشناس خودرویی، ایران به دلیل دارابودن انرژی و نیروی کار، ارزان این امکان را دارد که به سمت خودکفاشدن در تولید برخی قطعات مورد نیازش گام بردارد، اما این امر مستلزم یک برنامه‌ریزی دقیق و مبتنی بر شرایط روز است که در ارتباط با شرکت‌های دانش‌بنیان نیست.
زاوه معتقد است، تنها روشی که می‌توان قطعات الکترونیک را اقتصادی کرد، تیراژ بالاست که به معنی اتصال به بازارهای جهانی است؛ یعنی سرمایه‌گذاری خود را به‌گونه‌ای انجام دهیم که به‌طور نمونه، قطعه‌ای که یک شرکت خارجی به قیمت 2 دلار تولید می‌کند، ما 1.5 دلار به بازار عرضه کنیم. اما مادامی که هزینه تولید ما به جای 2 دلار 4 دلار است، مشتری در دنیا برای محصولات ما پیدا نخواهد شد.
به گفته او، باید بررسی کرد که اگر به‌طور مثال قصد تولید یا ساخت یک قطعه را داریم، باید ببینیم که آیا از نظر اقتصادی برای ما صرفه اقتصادی و کاهش ارزی را دارد یا خیر. زاوه معتقد است، قطعه‌ای که قرار است با تکیه برتوان داخل تولید شود، باید ارزان‌تر از قطعه خارجی باشد تا در حق مصرف‌کننده اجحافی صورت نگیرد. از سوی دیگر، براساس توضیحات این کارشناس خودرویی، از آنجایی که دو گروه بزرگ خودروسازی کشور به‌شدت در زمینه قیمت تمام شده محصولات‌شان تحت فشار هستند و در معرض ضرر و زیان‌های سنگینی قرار دارند، باید این موضوع را در نظر داشته باشند، اگر تولید قطعات هزینه مضاعفی روی دست آنها بگذارد، قطعا قیمت تمام شده محصولات‌شان افزایش پیدا خواهد کرد و این شرایط را برای آنها سخت‌تر خواهد کرد. اما این فعال صنعت خودرو، بحث امکان سنجی در تولید قطعات را در همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان مطرح می‌کند، که باید مورد توجه مدیران گروه خودروسازی ایران‌خودرو قرار بگیرد.
از سوی دیگر، حسن کریمی سنجری، کارشناس خودرو در گفت‌وگو با «تعادل»، بحث امکان‌پذیری از نظر اقتصادی را مطرح می‌کند.
به گفته او، باید دید، قطعه‌ای که قرار است تولید کنیم، آیا از نظر اقتصادی نسبت به قیمت تمام شده آن به صرفه است یا خیر. اگر مطالعات ما نشان داد که تامین قطعات داخلی صرفه اقتصادی ندارد یا گرانتر از مواد اولیه خارجی است باید در تولید آن صرف‌نظر کرد. البته سنجری در اینجا، مساله تحریم‌ها را مطرح می‌کند و می‌گوید: در شرایطی که در تحریم به سر می‌بریم، قطعا برای تامین قطعات مورد نیاز خود باید هزینه‌های بیشتری را پرداخت کنیم، از این منظر، ساخت داخل توجیه دارد. به گفته این کارشناس خودرویی، اولین موضوع در این زمینه، بحث امکان سنجی اقتصادی و دومین مطلب، بحث امکان سنجی است. یعنی باید دید که دانش فنی تولید این قطعه وجود دارد یا خیر. مهم‌ترین نکته در این زمینه بحث «امکان سنجی اقتصادی» است. به عبارتی دیگر، در فرایند تولید باید دید علاوه بر دانش فنی، آیا زیرساخت‌های لازم از جمله تجهیزات و تکنولوژی فراهم است یا خیر. از این‌رو، به‌گفته سنجری، شرکت‌های دانش‌بنیان باید روی بحث طراحی قطعات های‌تک صنعت خودروسازی ورود پیدا کنند. براساس توضیحات سنجری، این شرکت‌ها باید با بهره‌گیری از توان خود، روی تولید ماشین آلات خاص و قطعات مورد نیاز که در کشور مورد نیاز است، کار کنند.
با این حال، موضوعی که مطرح می‌شود این است که همکاری ایران خودرو با دانش‌بنیان‌ها می‌تواند هزینه تامین قطعات را کاهش دهد، هرچند در مراحل اولیه مشارکت طرفین، احتمالا ایران خودرو باید اقدام به سرمایه‌گذاری کند، بنابر این نقش دانش‌بنیان در تامین قطعات قابل توجه است.
