تعادل|
براساس جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، تا پایان سال 97 از میان ۴۴محصول منتخب «صنعتی» و «معدنی و صنایع معدنی» 22 کالای صنعتی و 5 کالای معدنی افت تولید را تجربه کرده‌اند. ارزیابی‌های آماری حکایت از این دارد؛ از میان گروه کالاهای منتخب صنعتی، «ماشین لباسشویی»، «انواع سواری»، «انواع تلویزیون»، «وانت» و «سموم دفع آفات نباتی» بیشترین افت تولید را داشته اند؛ در مقابل اما تنها 9 گروه کالایی توانسته‌اند تولید خود را حفظ و البته رشد ناچیزی را نیز به ثبت برسانند. از سوی دیگر مطابق آمارهای وزارت صنعت، در سال گذشته از میان ۱۳ محصول منتخب معدنی، ۸ محصول رشد و ۵ محصول نیز افت تولید را نسبت به سال ۹۶ تجربه کرده‌اند. اما روند صدور مجوزها در سال 97 نیز نشان از این دارد که حدود 6 هزار و 178 فقره پروانه بهره‌برداری صادر شده که این ارقام در مقایسه با سال 1396، رشد 6.2 درصدی را تجربه کرده است. اما تعداد صدور جواز تاسیس صنعتی در سال ۹۷ نیز رشد 16.8 درصدی را به ثبت رسانده است.
کارنامه صنایع در سال97
آمار تولید کالاهای منتخب صنعتی و معدنی سال 1397 منتشر شد. آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت از تولید ۳۱ محصول منتخب صنعتی نشان می‌دهد، 22 کالا شامل «انواع سواری»، «وانت»، « اتوبوس، مینی‌بوس و ون»، «کامیون کشنده»، «کمباین»، «تراکتور»، «روغن ساخته شده نباتی»، «پودر شوینده»، «لاستیک خودرو»، «کارتن»، «نئوپان»، «سموم دفع آفات نباتی»، «روغن موتوروصنعتی تصفیه اول»، « پتروشیمی»، «نخ سیستم پنبه‌ای و ترکیبی الیاف مصنوعی»، «الیاف وتاپس پلی استر»، «فرش ماشینی»، «انواع تلویزیون»، «یخچال و فریزر»، «ماشین لباسشویی»، «کولر آبی»، «الکترو موتور» و «سیگارت» افت تولید را تجربه کرده‌اند. اما در دوره زمانی مورد بررسی بیشترین افت به گروه‌های «ماشین لباسشویی»، «انواع سواری»، «کامیون کشنده» «انواع تلویزیون» و «وانت» اختصاص داشته است.
ارزیابی‌ها نشان‌دهنده آن است که در دوره زمانی مورد بررسی «ماشین لباسشویی» بیشترین افت تولید را داشته است. بررسی آماری نشان می‌دهد، در سال گذشته در مجموع ۵۳۹ هزار و100 دستگاه ماشین لباسشویی در کشور تولید شده است که در مقایسه با سال ۹۶ افتی بیش از ۳۹درصد داشته است. تولید این محصول در سال ۹۶ برابر 890 هزار و ۳۰۰ بوده است. تولید سایر کالاهای لوازم خانگی نیز در سال گذشته کاهشی گزارش شده است. بطوریکه سال گذشته ۷۶۹ هزار و ۲۰۰ دستگاه «تلویزیون» تولید شده که نسبت به تولید یک میلیون و ۱۱۷ هزار دستگاه از این محصول در سال ۱۳۹۶ حدود ۳۱ درصد کاهش داشته است. تولید «یخچال و فریزر» نیز در سال 97 نسبت به سال ۱۳۹۶ با کاهش ۱۲.۷ درصدی مواجه شده، به‌طوری‌که تولید این محصول از تعداد یک میلیون و ۱۰۱ هزار عدد در سال ۱۳۹۶ به ۹۶۱ هزار و ۶۰۰ دستگاه در سال ۱۳۹۷ رسیده است.
اما کاهش تولید و به تبع آن کاهش عرضه در بازار، باعث برهم خوردن نظم بازار و افزایش غیرمنطقی کالای لوازم خانگی در بازار شده است. به‌طوری‌که حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی، با بیان اینکه قیمت‌ها در بازار بر اساس میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، گفته بود: عرضه لوازم خانگی در بازار تا حدودی کم است که دلیل آن کاهش عرضه برخی برندهای خارجی و مشکلاتی است که در زمینه انتقالات مالی وجود دارد. از طرف دیگر محمدرضا کلامی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت، هم در اظهاراتی عنوان کرده که به دلیل ممنوع شدن واردات لوازم خانگی از سال گذشته، جایگزین کردن کسری بازار نیاز به زمان داشت. البته به گفته او، پروژه‌های جدید تعریف شده برای تولید لوازم خانگی به نتیجه رسیده و ورود تولیدات جدید قیمت‌ها را متعادل خواهد کرد.
از آن‌سو، جزییات آماری از تولید «کالاهای منتخب صنعتی» نیز نشان می‌دهد که تولید «انواع سواری»، دومین گروه کالایی است که در سال گذشته بیشترین افت تولید را تجربه کرده است. تولید این کالا از یک میلیون و 429 هزار دستگاه در سال 1396 به حدود 883 هزار دستگاه در سال 1397 رسیده است که به این ترتیب افت 38.1 درصدی را به ثبت رساند است. اگرچه مشاهده آمار تولید این محصول در آخرین ماه از سال 1397 نشان از رشد تولید سواری نسبت به ماه قبل از آن دارد. بطوری که تولید انواع سواری از 53 هزار و 900 دستگاه در بهمن ماه، به 78 هزار و 100 دستگاه در اسفند ماه رسیده است که حکایت از رشد 44.8 درصدی این محصول دارد.
تولید «کامیون کشنده» نیز در همین مدت با افت 34.4 درصدی روبرو شده است. تولید این محصول در سال 1396 حدود 16 هزار و 402 دستگاه بوده که به 10 هزار و 752 دستگاه در سال 1397 رسیده است. تولید وانت نیز در سال گذشته افت 29.3 درصدی را نسبت به مدت مشابه در سال 1396 به ثبت رسانده است. تولید این محصول در سال گذشته 51 هزار و 600 دستگاه گزارش شده، در حالی که تولید این محصول در سال 1396 حدود 73 هزار دستگاه بود. تولید «انواع اتوبوس، مینی‌بوس و ون» نیز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افتی 14.9 درصدی را شاهد بوده است. تولید این کالا در سال گذشته 3 هزار و 628 دستگاه گزارش شده، در حالی که تولید این کالا در سال قبل از آن، 4 هزار و 261 دستگاه بوده است. تولید «لاستیک خودرو» نیز با ۹.۸ درصد کاهش در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن، از ۲۲۳ هزار و ۷۰۰ تن به ۲۰۱ هزار و ۸۰۰ تن رسیده است.
طبق آمار تولید کالاهای منتخب صنعتی تولید «کارتن» نیز در سال گذشته ۸.۵ درصد نسبت به سال ۱۳۹۶ کاهش داشته بطوری که تولید این محصول در سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به ترتیب ۵۳۷ هزار و ۱۰۰ و ۴۹۱ هزار و ۶۰۰ تن بوده است. طبق آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صنعت، سال گذشته ۵۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن محصولات پتروشیمی تولید شده که نسبت به تولید ۵۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تنی این محصولات در سال ۱۳۹۶ حدود ۱.۳ درصد کاهش داشته است. همچنین آمارها نشان می‌دهد که تولید «فرش ماشینی» در سال گذشته 5 درصد کم‌تر شده است؛ سال ۱۳۹۶ حدود ۹۴ میلیون و ۸۷ هزار متر مربع فرش تولید شده، در حالی که در سال گذشته تولید آن به ۸۹ میلیون و ۴۰۹ هزار متر مربع رسیده است. در میان «صنایع غذایی و بهداشتی» نیز تولید «روغن ساخته شده نباتی» 5.4 درصد و «پودر شوینده» 3 درصد در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۶ کاهش داشته است؛ به‌طوری که در سال ۱۳۹۶ حدود یک میلیون و ۵۴۷ هزار تن «روغن نباتی» و ۶۵۶ هزار و ۷۰۰ تن «پودر شوینده» تولید شده اما در سال گذشته تولید «روغن نباتی» به یک میلیون و ۴۶۴ هزار و تولید «پودر شوینده» به ۶۳۶ هزار و ۷۰۰ تن رسیده است. تولید «سیگارت» نیز در سال گذشته 2 درصد نسبت به سال ۱۳۹۶ کاهش داشته و از ۴۹ میلیارد و ۱۹۰ هزار نخ در سال ۱۳۹۶ به ۴۸ میلیارد و ۱۹۰ هزار نخ در سال گذشته رسید.
منتخبان افزایش تولید
بر پایه آمارهای وزارت صنعت، «الیاف اکریلیک»، «داروی انسانی»، «انواع کاغذ»، «فیبر»، «دوده»، « نخ سیستم پنبه‌ای و ترکیبی الیاف مصنوعی»، «نخ پلی استر»، «چرم» و «انواع پایپوش»، 9 عنوان کالایی بوده‌اند که در سال 1397 نسبت به مدت مشابه سال 1396 رشد تولید را به ثبت رسانده‌اند.
بیشترین رشد تولید را تولید «الیاف اکریلیک» به ثبت رسانده است. تولید این محصول در سال ۱۳۹۶ معادل ۳۳۷ هزار تن بوده که در سال گذشته با ۶۱۲.۵ درصد افزایش به 2 میلیون و ۴۰۱ هزار تن رسیده است. همچنین تولید «داروی انسانی» با افزایش ۳.۳ درصدی در سال گذشته به ۳۹ میلیارد و ۶۰۰ میلیون عدد رسید. این در حالی است که تولید این محصول در سال ۱۳۹۶ حدود ۳۸ میلیارد و ۳۰۰ میلیون عدد بوده است. تولید «فیبر» نیز در سال گذشته نزدیک به 2 درصد افزایش داشته و از ۹۸۶ هزار و ۵۰۰ به یک میلیون و پنج هزار متر مکعب رسیده است. علاوه بر این، تولید «دوده» در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۶ حدود ۱.۶ درصد افزایش داشته، به‌طوری که تولید این محصول در سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به ترتیب ۱۲۷ هزار و ۸۰۰ تن و ۱۲۹ هزار و ۸۰۰ تن بوده است. تولید «چرم و انواع پایپوش» نیز در سال گذشته به ترتیب ۱.۸ و ۳.۲ درصد افزایش داشته است. تولید چرم از ۴۷ میلیون و ۱۵۰ هزار فوت مربع در سال ۱۳۹۶ به ۴۸ میلیون فوت مربع در سال ۱۳۹۷ رسیده است. از طرف دیگر در سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به ترتیب ۱۳۴ میلیون و ۷۰۰ هزار و ۱۳۹ میلیون جفت کفش تولید شده است. در این میان اما آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد، تولید «کاغذ» در سال گذشته تنها ۰.۳ درصد نسبت به سال ۱۳۹۶ افزایش داشته است. این در حالی است که با وجود بحران کاغذ در کشور، تولید این محصول ثابت مانده است.
از سوی دیگر مطابق آمارهای وزارت صنعت، در سال گذشته از میان ۱۳ محصول منتخب معدنی، ۸ محصول رشد و ۵ محصول نیز افت تولید را نسبت به سال ۹۶ تجربه کرده‌اند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در مدت زمان مورد بررسی، پنج محصول «کاتد مس»، «ظروف شیشه‌ای»، «فولاد خام»، «کنسانتره زغال‌سنگ» و «ظروف چینی» به‌ترتیب بیشترین میزان تولید را در میان محصولات معدنی ثبت کرده‌اند. در مقابل روند تولید «شمش آلومینیوم»، «چینی بهداشتی»، «آلومینا»، «سیمان» و «شیشه جام» افت تولید داشته‌اند.
رشد بهره‌برداری صنعتی
از صدور پروانه‌های بهره‌برداری چه خبر؟ داده‌های آماری از آخرین وضعیت صدور مجوزهای صنعتی حاکی از آن است که در سال 1397، حدود 6 هزار و 178 فقره پروانه بهره‌برداری با سرمایه‌گذاری 592351.1 میلیارد ریال و اشتغال 106 هزار و 203 نفر صادر شده است. مقایسه ارقام فوق با مدت مشابه سال 1396 حاکی از آن است که 6.2 درصد در تعداد، 99.7 درصد در سرمایه‌گذاری و 1.7 درصد در اشتغال افزایش یافته است.د از این تعداد پروانه بهره‌برداری صادره، 3 هزار و 297 فقره آن «پروانه ایجادی» و 2 هزار و 881 فقره «پروانه توسعه ای» بوده است. بیشترین تعداد پروانه بهره‌برداری صادره در بین استان‌های کشور نیز به استان «اصفهان» با 642 فقره و کمترین به «خراسان شمالی» با 16 فقره تعلق دارد.
از دیگر سو، بررسی آمارنامه‌های منتشر شده از وزارت صنعت، معدن و تجارت حاکی از صدور ۲۴ هزار و ۴۱۴ فقره جواز تاسیس صنعتی در سال ۹۷ و رشد ۱۶.۸ درصدی آن در مقایسه با سال ۹۶ است. بر پایه این آمارها، صدور مجوزهای صنعتی با پیش بینی سرمایه ۲۸۷۰ هزار میلیارد ریالی و پیش بینی اشتغال ۵۵۳ هزار و ۴۴۵ نفری صادر شده که در مقایسه با سال پیش از آن به ترتیب رشد ۵۰.۶ درصدی در سرمایه‌گذاری و ۱۵.۵ درصدی اشتغال را به همراه داشته است. بیشترین تعداد جواز تأسیس صنعتی در استان‌های سمنان با 2 هزار و ۱۴۵ فقره، قم با یک هزار و ۸۰۰ فقره و یزد با یک هزار و ۷۱۲ فقره صادر شده است. همچنین بیشترین تعداد جواز تأسیس صنعتی صادره در سال گذشته مربوط به «گروه محصولات غذایی» و «انواع آشامیدنی» با 3 هزار و ۳۸۶ فقره بوده و پس از آن «سایر محصولات کانی غیر فلزی» با 2 هزار و ۹۴۹ فقره بوده است.
