سقوط خودرو از نردبان قیمت

تعادل|

«بازار خودرو در هفته‌ای که گذشت؛ از حذف درج قیمت‌های غیرواقعی در سایت‌های آگهی رایگان گرفته تا تصویب طرح ساماندهی بازار خودرو از سوی بهارستان.» مصوبه‌ای که از «بازگشت شورای رقابت به روند قیمت‌گذاری خودرو» و «معافیت خودروهای هیبریدی از پرداخت حقوق ورودی» خبر داد. شاید این سیگنال‌ها به بازار خودرو کافی بود تا ترمز قیمت‌ها کشیده شود. مشاهدات عینی نیز حکایت از آن دارد که بازار خودرو در آستانه سقوط قیمتی قرار دارد؛ به طوری که برخی از خودروها کاهشی بین یک تا 25 میلیون را تجربه کرده‌اند. اما در این میان پژو 2008 پرچمدار کاهش قیمت‌ها بوده؛ زیرا این مدل خودروی داخلی طی یک هفته کاهش 25 میلیون تومانی را تجربه کرد. اما فاکتور یا عامل اثرگذار در روند نزولی قیمت‌ها در بازار خودرو را به گفته صاحب‌نظران می‌توان به «حذف قیمت از سایت‌های اینترنتی فروش خودرو» نسبت داد که مانع از فعالیت دلالان شده است. «تعادل» در پایان هفته، به تحلیل بازار خودرو در هفته‌ای که گذشت پرداخته است.

  روند کاهشی قیمت خودرو

آیا سقوط قیمتی در بازار خودرو در راه است؟ مشاهدات از روند معاملات در بازار این محصول پر‌متقاضی اما حکایت از رکود بازار و روند کاهشی قیمت انواع خودروها دارد؛ به‌طوری‌که بازار خرید و فروش خودرو در روز گذشته شاهد روند کاهشی قیمت خودروهای داخلی بوده و همین امر عاملی شده تا معاملات در این بازار کاهش پیدا کند. اما خودروها با چه برچسب قیمتی در بازار خودنمایی می‌کنند؟ ارزیابی «تعادل» نشان می‌دهد، قیمت «پژوپارس» با قیمت 102 میلیون و 500 هزار تومان، «استپ‌وی » با قیمت 215 میلیون، «پراید 111» با قیمت 55میلیون و 500 هزار تومان، «پژو 206 تیپ 2» با قیمت 98 میلیون تومان، «پژو206 تیپ 5» با قیمت 123 میلیون تومان، «پژو405» با قیمت 83 میلیون و 500 هزار تومان و «H30» با قیمت162 میلیون تومان مورد معامله قرار می‌گیرد. اما بررسی قیمت خودروها در روز گذشته و مقایسه آن با روزهای آغازین هفته جاری حاکی از آن است که برخی خودروها افت قیمتی حدود یک تا 25 میلیون تومانی داشته است. به‌طوری که خودروی «تیبا صندوقدار» که روز شنبه 55 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود، حالا قیمت این خودرو به 54میلیون تومان کاهش یافته است. «پژو 405» نیز که قیمتی حدود 86 میلیون و 500هزار تومان داشت، قیمت این خودرو روز گذشته به 83میلیون تومان رسیده است. اما «پژو 2008» پرچمدار افت قیمت در این بازار بوده؛ به‌طوری‌که قیمت این خودرو از 370میلیون تومان در روز شنبه به 345 میلیون تومان در روز گذشته کاهش یافته است. اما چه عاملی باعث شده تا خودرو در نردبان قیمت‌ها روی پلکان کاهشی قرار بگیرد؟ صاحب‌نظران خودرو، یکی از دلایل مهم در افت قیمت‌ها را، «حذف قیمت‌ها در سایت‌های اینترنتی فروش خودرو» عنوان می‌کنند که پیش از این به ابزاری برای سودجویان بدل شده بود تا به افزایش قیمت‌های کاذب در بازار خودرو دامن بزنند. در همین رابطه سعید موتمنی، رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو تهران می‌گوید: در هفته‌های گذشته که برنامه‌هایی برای نظارت بر خرید و فروش کالا در فضای مجازی در نظر گرفته شد، شاهد کاهش قیمت برخی از خودروها بودیم؛ به‌طوری که قیمت «خودروی سراتو» در دو هفته گذشته حدود ۶۰میلیون تومان کاهش یافته است.

  تبعات ورود و خروج شورای رقابت از بازار خودرو

اما بازار خودرو، هفته‌ای پر خبری را سپری کرد؛ پس از مطرح شدن پیشنهاد واردات خودروهای دست دوم، «طرح ساماندهی بازار خودرو» روز یکشنبه همین هفته در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفت و نمایندگان نیز بندهایی از این طرح را به تصویب رساندند. اما یکی از بندهای این طرح، خودروهای وارداتی را هدف قرار داده بود و دستورالعملی برای معافیت واردات خودروهای هیبریدی از تعرفه‌های گمرک داشت. این موضوع اما با واکنش سریع وزارت صنعت مواجه شد و در خبری اعلام کرد که واردات خودروهای هیبریدی همچنان ممنوع است و معافیت حقوق ورودی خودروهای هیبریدی به منزله آزادسازی واردات آن نیست. اما بند مهم‌تر این طرح، خبر از بازگشت شورای رقابت به قیمت‌گذاری خودرو داشت. بر این اساس، شرکت‌های خودروساز مکلف شده‌اند تا هنگام فروش قیمت تمام‌شده، درصد سود و قیمت قطعی محصولات خود را محاسبه و به شورای رقابت اعلام کنند. اما این الزام، ابهامات بسیاری را به دنبال داشت؛ برخی در انتقاد به این موضوع مطرح کردند، اگر قرار است شورای رقابت دستورالعمل قیمت‌گذاری خودروها را اعلام کند، دیگر ارسال قیمت محاسبه‌شده خودروسازان چه الزامی دارد؟ از سویی دیگر، این مصوبه مجلس را می‌توان موازی‌کاری با قانون اساسی در کشور به حساب آورد؛ چراکه براساس ماده 58 اصل 44 قانون اساسی، شورای رقابت باید در بازارهای انحصاری ورود پیدا کرده و دستورالعمل قیمت‌گذاری‌ها را تعیین کند. به این ترتیب طبق قانون این وظیفه ذاتی شورای رقابت است که در تمام بازارها از جمله بازار خودرو ورود کرده و دو فاکتور «انحصار کالا» و «دستورالعمل قیمت‌گذاری» را کنترل کند.

سال گذشته بود که براساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوای سه گانه، شورای رقابت از قیمت‌گذاری خودرو خارج شد و تنها وظیفه داشت که چارچوب قیمت‌گذاری خودروهای داخلی را به ستاد تنظیم بازار ارایه دهد. بنابراین قیمت‌گذاری نهایی با مجوز ستاد تنظیم بازار بر عهده سازمان حمایت قرار گرفت. حالا اما بازگشت شورای رقابت به قیمت‌گذاری خودروها نیز این فرضیه را تقویت می‌کند که آزادسازی قیمت‌ها همزمان با افت تولید خودروسازان، به آشفتگی در بازار خودرو دامن زده است، این احتمال نیز وجود دارد که از آزادسازی قیمت‌ها عقب‌نشینی کرده و نرخ‌گذاری قیمت‌های دستوری برای بازار خودرو را دنبال کنیم.

در همین رابطه، رییس شورای رقابت می‌گوید: قیمت‌گذاری خودروها 5 درصد زیر قیمت بازار از ابتدا اشتباه بود؛ چراکه در وضع کنونی بازار معنا ندارد و انحصارگر همیشه در پی قیمت بالاست. به گفته رضا شیوا، زمانی که بازار انحصاری است و قیمت را فقط خودرو ساز تعیین می‌کند، قیمت‌گذاری خودروها 5درصد زیر قیمت بازار بی‌معنی است؛ زیرا اگر خودروساز عرضه را کم کند قیمت بازار افزایش می‌یابد و اگر عرضه افزایش یابد قیمت کم می‌شود. بنابراین قیمت بازار را خودروساز مشخص می‌کند. او اما معتقد است تا زمانی که تولید افزایش نیابد نمی‌توان براساس دستورالعمل قیمت خودرو را کاهش داد.  در مقابل، فعالان بازار خودرو بر این باورند که بازگشت شورای رقابت به قیمت‌گذاری خودرو، بازگشت مشکلات حاصل از دستوری شدن قیمت‌ها را به دنبال دارد و از سوی دیگر، با اقداماتی که برای آزادسازی قیمت خودرو طبق حاشیه بازار انجام شد، منافات دارد. به عقیده این گروه، اگر قیمت‌گذاری طبق 5 درصد زیر حاشیه بازار به درستی اجرا می‌شد، هم‌اکنون شاهد افت قیمت‌ها در بازار بودیم. اما دخالت دولت در اجرای دستوری فروش‌های فوری خودروسازان باعث هجوم نقدینگی و ایجاد تقاضای کاذب در بازار خودرو شد.

در همین رابطه، دبیر انجمن خودروسازان ایران با اشاره به مصوبه جلسه ستاد اقتصادی سران قوا در مورد تعیین قیمت خودرو در حاشیه بازار

می‌گوید: در آن جلسه مصوب شد تا خودروسازان حداکثر تا 5 درصد زیر قیمت حاشیه بازار خودروی خود را بفروشند تا دلال بازی و رانت از بازار حذف شود و سود مستقیم به جیب خودرو ساز برود اما وزارت صنعت این مصوبه را اجرا نکرد و تعیین قیمت در حاشیه بازار را به هیات‌مدیره خودروسازها تفویض اختیار نکرد. بنابه اظهارات احمد نعمت بخش، در بهمن ماه سال گذشته که فروش فوری آغاز شد به شرکت‌ها قیمت تحویل فوری را دیکته کردند؛ مثلا پرایدی که در بازار 45 میلیون تومان است را به خودروساز تکلیف کردند تا 37 میلیون تومان بفروشد. او تاکید کرد: همین رانت باعث هجوم به بازار و فروش فوری شد و شاهد بودیم که هر فروش فوری در عرض 3 دقیقه تمام می‌شد. به گفته او، با سیاست‌های سرکوب قیمت در سال‌های گذشته، دو شرکت «سایپا» و «ایران‌خودرو» هر کدام 10 هزار میلیارد تومان ضرر کردند و معادل همین مقدار نیز به قطعه‌سازان بدهکار هستند.

  استارت تغییر مکانیزم در قیمت‌گذاری

اما آیا ورود دوباره شورای رقابت به قیمت‌گذاری خودرو، باعث تغییر مکانیزم قیمت‌ها در بازار خودرو می‌شود؟ این موضوعی است که نگرانی‌هایی را در بازار خودرو به همراه داشته است؛ در حالی که اظهارات مسوولان شورای رقابت حاکی از تغییر رو قیمت‌گذاری در بازار خودرو است. در همین رابطه، عضو دیگری از شورای رقابت از تغییر دستورالعمل قیمت‌گذاری خودرو متناسب با شرایط جدید، خبر می‌دهد. به گفته ابراهیم بهادرانی، دستورالعمل قیمت‌گذاری خودرو باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد و اگر قیمت‌گذاری به شورای رقابت بازگردد، باید چارچوب را تغییر داد، البته باید این چارچوب تعریفی به نفع تولید و نیز مصرف‌کنندگان و آرامش بازار باشد. به گفته او، صنعت خودرو گرفتاری‌های خاص خود را دارد؛ بنابراین اکنون از یک طرف صنعت خودرو ضرر می‌کند و از سوی دیگر، مشتری‌ها ناراضی هستند، قیمت بالا رفته و تدارک لازم برای تأمین بازار صورت نمی‌گیرد، پس باید مشکل به صورت تجمعی بررسی شود و در نهایت تصمیم درستی هم اتخاذ شود؛ البته باید در نظر داشت که شورای رقابت قیمت‌گذاری نمی‌کند؛ بلکه دستورالعمل قیمت می‌دهد اما چارچوبی که برای قیمت‌گذاری تعیین می‌کند، خیلی مهم است.

  کیفیت کج‌دار و مریز خودروهای سواری

در همین حال، روز گذشته سطح کیفی خودروها روی پورتال شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران قرار گرفت. اما کیفیت خودروهای تولید داخل چه تغییراتی داشته است؟ ارزیابی‌های صورت گرفته از تولید خودروهای سواری تولیدی در فروردین ماه سال جاری، حاکی از آن است که در خودروهای سواری تولیدی در سطح قیمتی یک؛ «نیو مزدا ۳» و «سوزوزکی گرند ویتارا» هر دو چهار ستاره از پنج ستاره کیفی را به خود اختصاص داده‌اند. در خودروهای سواری در سطح قیمتی دو؛ «پژو ۲۰۰۸» پنج ستاره کیفی را کسب کرده و پس از آن «کیا سراتو»، «هایما S۷ اتوماتیک» چهار ستاره، «جک S۵»، «جک S۳ » و «تیگو ۵» سه ستاره کیفی را کسب کرده‌اند. در همین سطح قیمتی «نیو‌ام وی‌ام X33s»، دو ستاره از پنج ستاره کیفی را دریافت کرده است. در گروه قیمتی سه خودروهای سواری؛ «خودروی «B30» چهار ستاره و «آریزو ۵ »و

« mvm x22» سه ستاره کیفی را به خود اختصاص داده‌اند. خودروهای سواری «تندر ۹۰ پلاس اتوماتیک»، «تندر ۹۰ پلاس»، «پارس تندر»، «پژو ۲۰۷ دنده‌ای و اتوماتیک » چهار ستاره و «دنا»، «دنا پلاس»، «تندر ۹۰»، «رانا»، «پژو ۲۰۶ صندوق‌دار و هاچ‌بک»، «دانگ‌فنگ H30»، «کوییک» و

«NEW MVM ۳۱۵» توانسته‌اند در این ارزیابی سه ستاره از پنج ستاره کیفی را در سطح قیمتی چهارم کسب کنند. در این گروه همچنین «سورن»، «پژو پارس»، «سمند تبریز»، «پژو ۴۰۵»، «ساینا»، «تیبا » و «تیبا ۲» دو ستاره کیفی را به خود اختصاص داده‌اند. در خودروهای سواری در سطح قیمتی پنجم؛ همه محصولات سایپا اعم از« x111»، «x132 »، «x1313 »و «x111» پارس خودرو همگی تنها دو ستاره از پنج ستاره کیفی را دریافت کرده‌اند.