تعادل
پارلمان بخش خصوصی روز گذشته میزبان رییس دومای روسیه و جمعی از بازرگانان این کشور در همایش تجاری تهران و مسکو بود. در جریان سفر این هیات روسی به تهران، شاهد افتتاح رسمی اتاق بازرگانی ایران و روسیه بعد از مدت‌ها فعالیت غیررسمی در محل اتاق ایران بودیم. روسی‌ها در حالی در جمع فعالان بخش خصوصی ایران حاضر شدند که خبرهای خوبی برای تجار ایرانی داشتند. «ویاچسلاو ولادین» از مدل جدید تجارت با ایران خبر داد و اینکه جریان تجارت میان دو کشور می‌تواند به سطح استان‌ها برسد. رییس مجلس شورای اسلامی، میهمان دیگر بهارستانی‌ها در این مراسم بود. علی لاریجانی، این هم‌اندیشی را فرصتی برای حل و فصل مشکلات تجاری بین دو کشور عنوان کرد و در عین حال از توافق جدید و یک ماهه تعرفه‌یی میان ایران و روسیه خبر داد. اما از آن‌سو، فعالان ایرانی در بازار روسیه نیز فرصت یافتند تا در حضور این مقام روسی به بیان مشکلات و دغدغه‌های خود در تجارت با این کشور بپردازند. «شفاف نبودن تجارت با روسیه، موانع بانکی، مشکل بارگیری کشتی‌های ایرانی در رودخانه ولگا، حقوق بالای گمرکی واردات کالای ایرانی به روسیه» را می‌توان دغدغه‌های فعالان اقتصادی عنوان کرد که خواهان برطرف شدن آنها از سوی مقامات روسی شدند.
آینده تجارت با روسیه
همایش تجاری ایران و روسیه با حضور علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی و رییس مجلس دومای روسیه روز گذشته برگزار شد. در حاشیه سفر رییس دومای روسیه و جمعی گسترده از بازرگانان روسی به تهران، اتاق بازرگانی «تهران و مسکو» به شکل رسمی در تهران افتتاح شد.
رییس مجلس شورای اسلامی در همایش تجاری ایران و روسیه که در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، گفت: جلسه بین بازرگانان ایران و روسیه به این منظور برگزار شد که از زبان تجار ایرانی بشنویم که مشکلات آنها چیست و با حضور آقای ولادین، رییس مجلس دومای روسیه و اتاق بازرگانی روسیه بتوان مسائل را دنبال کرد. علی لاریجانی گفت: اراده دو کشور ایران و روسیه در این است که روابط تجاری بین دو کشور افزایش یابد.
لاریجانی همچنین از تداوم نشست اتاق‌های بازرگانی ایران و روسیه سخن گفت و افزود: قرار است مسائل و مشکلات بازرگانان ایرانی دسته‌بندی شود و از آنجا که اتاق بازرگانی روسیه در این همایش حضور دارد، مسائل ساماندهی و پیگیری شود. او تاکید کرد: رییس دومای دولتی روسیه علاقه‌مند است که روابط تجاری بین بخش خصوصی دو کشور جدی‌تر دنبال شود از این فرصت باید استفاده و مشکلات را مرتفع کرد که امیدوارم این موضوع تحقق یابد.
رییس نمایندگان مجلس اظهار کرد: حقوق گمرکی از موضوعاتی است که با اوراسیا درباره پیوستن ایران به اتحادیه گمرکی مذاکراتی داشتیم که تقریبا به نتیجه رسیده و احتمالا تا یک ماه آینده انجام می‌شود.
رییس مجلس شورای اسلامی از توافق جدید تعرفه‌یی ایران و روسیه خبر داد و گفت: موضوع گندم نیز رفع و رجوع خواهد شد.
به گفته لاریجانی، رییس دومای دولتی روسیه اهتمام دارد که روابط تجاری بین دو کشور ایران و روسیه افزایش یابد که در ملاقات‌های مشترک که در مسکو و سایر کشورها با ایشان داشتم با یک دید درازمدتی به روابط دو کشور نگاه می‌کند و علاقه‌مند است روابط تجاری بین بخش خصوصی دو کشور تنگاتنگ‌تر شود.
او در بخش دیگری از سخنان خود گفت: پیرو مذاکرات بین دو کشور در برخی زمینه‌ها سرمایه‌گذاری‌هایی در حوزه نفت و گاز انجام شده که پیشرفت‌های نسبتا خوبی داشته است همچنین در زمینه حمل و نقل ریلی نیز پیشرفت‌هایی شده که با توجه به مصوبه‌یی که اخیرا در مجلس تصویب شد از حدود ۶ تا ۷میلیارد دلار فاینانس استفاده خواهد شد که این موضوع امتیاز جدیدی برای توسعه روابط ایران و روسیه است. در سایر زمینه‌ها که جزو توافق‌هایی است که در نقشه راه صنعتی وزارت صنایع است، دو سال قبل با طرف روس توافقاتی انجام داد. رییس مجلس شورای اسلامی از رییس دومای دولتی روسیه خواست تا برای ورود کشتی‌های ایرانی به رودخانه ولگا پیگیری‌های لازم را انجام دهد.
لاریجانی همچنین افزود: بحث‌های مهم دیگری در زمینه روابط بین دو کشور وجود دارد که باید با روس‌ها مطرح شود تا به نتیجه برسد. در مجلس نیز در پیگیری خواسته‌های اتاق بازرگانی ایران و روسیه، اهتمام لازم را انجام می‌دهیم تا موضوعات ساماندهی شود.
مدل جدید تجارت با ایران
رییس دومای روسیه که در جمع فعالان بخش خصوصی حضور یافته بود، گفت: امروز به سطح جدیدی از تعاملات می‌رسیم و کمیسیون بین‌پارلمانی تشکیل دادیم و قصد داریم علاوه بر روابط سیاسی، روابط اقتصادی را توسعه دهیم.
«ویاچفلاو ولادین» با بیان اینکه قصد ما ایجاد ارتباطات تجاری و اقتصادی با ایران به غیر از روابط سیاسی است، گفت: به دنبال برقراری برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌یی همچنین برقراری روابط کشاورزی و حمل و نقل ریلی هستیم.
رییس دومای روسیه با تاکید بر روابط سازنده بین ایران و روسیه گفت: وظیفه امروز پارلمان فدراسیون روسیه انجام توافقات به عمل آمده و دستور کار ما این است که بتوانیم روابط تجاری و اقتصادی بین دو کشور را توسعه دهیم.
او با بیان اینکه قصد ما ایجاد ارتباطات تجاری و اقتصادی با ایران به غیر از روابط سیاسی است، گفت: در چارچوب این کمیسیون ما به دنبال برقراری برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌یی همچنین برقراری روابط کشاورزی و حمل و نقل ریلی هستیم.
او افزود: در سال 2016 ایران جایگاه 42تجارت با روسیه را داشته و روسیه هم جایگاه هشتم را در بین شرکای تجاری به خود اختصاص داده که باید این روابط را گسترش دهیم. «ولادین» با بیان اینکه ما نباید پروژه‌های خود را محدود به پروژه‌های انرژی کنیم، بیان کرد: در گسترش روابط تجاری بین دو کشور باید روابط را بین استان‌های دو کشور هم گسترش دهیم و شکل جدیدی از همکاری‌ها را بین دو کشور ایجاد کنیم. ولادین با تاکید بر اینکه پتانسیل‌های زیادی برای همکاری بین ایران و روسیه وجود دارد، گفت: در زمینه نفت و گاز خوب کار کرده‌ایم و پروژه‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند سرمایه‌گذاری در آنها به میلیون‌ها دلار برسد.
او با بیان اینکه تسویه حساب از طریق روبل برای ما حائز اهمیت است، گفت: الان بیشترین مبادلات تجاری ما با روبل انجام می‌شود. بنابراین باید سیستم بانکی بین دو کشور ایران و روسیه ایجاد شود تا جغرافیای تجاری دو کشور هم گسترش یابد.
این مقام روسی ادامه داد: سهم ایران در گردش تجاری روسیه کمتر از نیم درصد است و در سال ٢٠١٧ تعاملات ما پایین آمده و برای همین باید افزایش سطح روابط را دنبال کنیم و ما به دنبال استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌یی هستیم. رییس دومای روسیه این موضوع را هم مورد اشاره قرار داد تا در چارچوب دیدارهای پارلمانی، روابط تجاری دو کشور گسترش یابد؛ چراکه از ظرفیت‌های دو طرف استفاده کامل نشده است.
از آن سو رییس اتاق بازرگانی تهران نیز در این همایش گفت: روابط ایران و روسیه طی دهه‌های گذشته دارای فراز و فرود بوده ولی مسوولان دو کشور براساس اصول محکم و قابل اعتماد خواستار افزایش سطح مراودات شده و بر همین اساس هیات‌های تجاری سطح بالایی در دو کشور حضور یافته‌اند.
مسعود خوانساری افزود: کشورهای منطقه می‌توانند زمینه‌ساز توسعه شوند و البته رویکرد ایران ایجاد پیوند متقابل میان کشورهای منطقه است و بخش خصوصی بر استفاده از ظرفیت دیپلماسی برای حل مشکلات تاکید دارد.
او تصریح کرد: باید امکانات و تسهیلات را برای حضور تجار دو کشور در بازار ایران و روسیه فراهم کرد و این درحالی است که زیرساخت‌ها در این حوزه ضعیف است. در این میان اهمیت تامین امنیت حمل و نقل و ساخت و توسعه راه آهن و تاسیس صندوق مشترک تامین مالی ضروری است و باید به کریدورهای بین‌المللی در این رابطه اهتمام ورزید.
خوانساری گفت: ایران یکی از کشورهای اقتصادی رو به رشد، باثبات و تاثیرگذار در آینده نه چندان دور است و اکنون به عنوان امن‌ترین و پربازده‌ترین مقصد سرمایه‌گذاری و مشارکت در منطقه به عنوان سکویی برای دسترسی کشورها به بازار داخل و خارج است.
به گفته خوانساری، همکاری دو کشور ایران و روسیه در زمینه ایجاد کریدور سبز گمرکی، توسعه روابط بانکی، ارائه تسهیلات صدور روادید تجاری و کشت فراسرزمینی از اقدامات قابل تقدیر در جهت تسهیل تجارت عاملان اقتصادی و بخش‌های خصوصی است.
مشکلات تجارت با مسکو
از نگاه فعالان اقتصادی
اما از آن سو، فعالان ایرانی در بازار روسیه فرصت یافتند تا به مشکلات و موانع پیش روی تجارت خود با روسیه بپردازند. از این رو رییس اتاق مشترک ایران و روسیه از شفاف نبودن روابط بانکی با همسایه شمالی انتقاد کرد.
اسدالله عسگراولادی گفت: برای برقراری روابط تجاری بیشتر با روسیه لازم است تا روابط کارگزاری میان بانک‌های دو کشور ایجاد شود. این فعال اقتصادی خطاب به دومای روسیه گفت: چرا به ما اجازه می‌دهید آن سوی دریاها روابط 40میلیارد دلاری داشته باشیم اما روابط تجاری ما با روسیه حدود 5/2 میلیارد دلار باشد.
او با بیان اینکه راه را برای تجارت باز کنید، گفت: چند مشکل وجود دارد که یکی شفاف‌سازی روابط بانکی و دیگر آسان‌تر کردن حمل و نقل است.
او افزود: بسیاری از کالاهای جنوب روسیه مورد تقاضای ایران است و روسیه نباید اجازه بدهد که ما این کالاها را از مسیرهای دورتر و از کشورهای دیگر تامین کنیم. این در شرایطی است که وقتی روابط بانکی و حمل و نقل شفاف نباشد، مشکلات زیادی در تجارت خارجی ایجاد می‌شود.
عسگراولادی افزود: بارهای تجاری توسط هواپیماهای روسی حمل نمی‌شود و لازم است که راه‌آهن دو طرف در اختیار حمل و نقل کالای تجاری باشد و این درحالی است که بسیاری از کالاهای مورد نیاز روسیه در جنوب ایران تولید می‌شود و برای این منظور باید حمل و نقل گسترش بیشتری پیدا کند.
رییس اتاق مشترک ایران و روسیه همچنین با بیان اینکه باید مسائلی که در اینجا مطرح و درخواست می‌شود، پیگیری شود، گفت: برای این منظور لازم است کمیسیون مشترکی تشکیل و مسائل پیگیری شود. از این رو بنا به اظهارات او باید رابطه بانکی برقرار شود تا بانک‌های روسیه با بانک‌های ایرانی روابط کارگزاری برقرار کنند. عسگراولادی همچنین با اشاره به اینکه چشم‌انداز تجاری ایران در پایان برنامه ششم تجارت 10میلیارد دلاری با روسیه است، گفت: اما برای امسال تجارت رسیدن به مبادلات تجاری تا 3میلیارد دلار را پیش‌بینی کرده‌ایم.
او در بخش دیگری از سخنان خود، مبادلات تجاری ایران و روسیه با «روبل و ریال» را نیز مورد اشاره قرار داد و گفت: بانک مرکزی ایران در این زمینه هنوز به نتیجه نهایی نرسیده زیرا روبل و ریال هر دو متزلزل هستند و هم کشور روسیه برای برقراری تجارت با ریال با ما نگران است و از آن طرف هم ما متقابلا همان نگرانی را داریم.
این فعال اقتصادی ادامه داد: من به عنوان یک بازرگان نمی‌توانم اسکناس‌های خود را در چمدان بگذارم و به روسیه بیاورم بنابراین بانک‌های روسیه باید روابط کارگزاری لازم را فراهم کنند. رییس اتاق مشترک ایران و روسیه اظهار کرد: بانک مرکزی درحال یافتن فرمولی است تا راه‌حلی را برای برقراری مبادلات تجاری بین ایران و روسیه با روبل و ریال پیدا کند.
دبیر کانون انجمن‌های صنایع غذایی یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود. کاوه زرگران در جمع روسی‌ها عنوان کرد: برای عبور گندم روسیه و تبدیل آن به آرد برای صادرات به عراق به توافق رسیده‌ایم اما دولت روسیه به ما اعلام کرده است که کشتی‌های ایرانی اجازه بارگیری در رودخانه ولگای روسیه را ندارند.
او خطاب به رییس پارلمان روسیه افزود: پاسخی که مسوولان دولت روسیه به ما می‌دهند آن است که مجلس روسیه باید این اجازه را صادر کند که این جلسه شرایط مناسبی را برای رفع این مشکل فراهم می‌آورد.
زرگران، عضویت در اتحادیه گمرکی در روسیه را خواستار شد و گفت: از این طریق وضعیت تعرفه‌ها برای ایران بهبود و کاهش می‌یابد.
او تصریح کرد: مطلع هستیم که روسیه نیز در قبال عضویت ایران در این اتحادیه انتظار کاهش تعرفه برای کالاهای صادراتی خود به ایران دارد که امیدواریم این توافقات صورت گیرد تا ما بتوانیم محصولات بیشتری به روسیه صادر کنیم. مهاجر، رییس اتاق بازرگانی مازندران نیز بزرگ‌ترین مشکل تجارت با روسیه را حقوق گمرکی بالا دانست و گفت: صادرات ایران به روسیه یک میلیارد و 600 میلیون دلار است که به دلیل موانع حقوق گمرکی نمی‌توانیم آن را افزایش دهیم.
او افزود: حداقل انتظار ما آن است که برای ایران مانند سایر کشورها حقوق گمرکی در نظر گرفته شود. رییس اتاق بازرگانی مازندران ادامه داد: درحالی حداقل حقوق گمرکی برای ایران 20درصد بوده که این حقوق گمرکی برای برخی کشورها صفر درصد است.
