تعادل|
براساس اعلام سازمان توسعه تجارت، وضعیت ثبت سفارش واردات خودرو طی روزهای آینده تعیین تکلیف خواهد شد. توقف ثبت سفارش واردات خودرو که در ابتدای سال جاری و با اهداف گوناگونی صورت گرفت، واکنش‌های زیادی را به همراه داشت. اما در این میان متولیان سازمان توسعه تجارت، بازگشایی سامانه ثبت سفارش واردات خودرو را به تایید مصوبه جدید دولت در زمینه واردات خودرو منوط کردند. دستورالعمل جدیدی که قرار است طی روزهای آتی از سوی دولتمردان رونمایی شود تا تکلیف واردکنندگان و مصرف‌کنندگان این محصول را پس از ماه‌ها مشخص کند. اگرچه هدف اولیه از طراحی این دستورالعمل، هدایت فعالان اقتصادی از واردات به سمت فعالیت تولید خودرو در کشور ذکر شده اما باید دید این دستورالعمل تا چه اندازه می‌تواند این انگیزه را در بین فعالان اقتصادی برانگیزد. از آن سو متولی دستگاه دیپلماسی تجاری کشور، هدف از توقف ثبت سفارش واردات خودرو را علاوه بر توجه به تولید داخلی، کنترل تقاضای ارز نیز عنوان می‌کند.
حال، مجتبی خسروتاج در جدیدترین اظهارات خود توجه به «کنترل تقاضا، حرکت به سمت تولید داخلی و صادرات» را 3 فاکتور مهم در تدوین آیین‌نامه جدید ثبت سفارش واردات خودرو عنوان کرده است. اما به گفته خود او هنوز مشخص نیست آیا این 3موضوع در آیین‌نامه جدید مورد توجه قرار گرفته شده یا خیر.
در عین حال به گفته این مقام مسوول، دستورالعمل جدید واردات خودرو از یک سری جنبه‌های تشویقی برخوردار است تا زمینه تولید و صادرات را داخل کشور فراهم کند. از آن سو، رییس کمیته صنعت مجلس شورای اسلامی از باز شدن سایت ثبت سفارش خودروهای وارداتی تا دهم دی ماه خبر داد.
ابلاغ آیین نامه واردات خودرو به زودی
«باز شدن سامانه ثبت سفارش خودرو» که بیش از 8 ماه از توقف آن می‌گذرد؛ منتظر مصوبه جدید دولت است. متولی سازمان توسعه تجارت در رابطه با آخرین تصمیمات در رابطه با ثبت سفارش واردات خودرو می‌گوید: وضعیت ثبت سفارش واردات خودرو طی روزهای آینده اعلام می‌شود. مجتبی خسروتاج همچنین افزود: ثبت سفارش‌های قبلی خودرو تا اواخر دی ماه 96 اعتبار دارد.
اگرچه در این بین سناریوهای مختلفی درخصوص تغییر تعرفه واردات خودرو مطرح می‌شود. به طوری که برخی بر این باورند که دولت قصد دارد در مصوبه جدید، تعرفه خودروهای وارداتی را افزایش دهد. اما اظهارنظر دیگری که در این زمینه مطرح می‌شود این است که امکان دارد، دولت تغییرات پلکانی تعرفه خودروها را در دستور کار خود قرار دهد. حال مجتبی خسروتاج در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا تعرفه واردات خودرو افزایش می‌یابد یا خیر می‌گوید: جزییات را نمی‌توانم تا قبل از مصوبه دولت اعلام کنم. این مقام دولتی در عین حال هدف از دستورالعمل تعرفه واردات را حمایت از تولید خودرو یا قطعات خودرو در داخل کشور توسط صاحبان برند عنوان می‌کند تا بخشی از تولیدات داخل کشور به سمت صادرات سوق داده شود.
بنا به اظهارات رییس سازمان توسعه تجارت، هدف از توقف ثبت سفارش واردات خودرو علاوه بر توجه به تولید داخلی، کنترل تقاضای ارز است و نباید ورودی خودرو به کشور به اندازه‌یی باشد که تقاضای ارز زیاد باشد بلکه باید تقاضا برای ارز را کنترل کرد.
به گفته او کنترل تقاضا، حرکت به سمت تولید داخلی و حرکت به سمت صادرات 3 موضوعی است که در آیین‌نامه واردات خودرو که قرار است تا چند روز آینده اعلام شود، پیش‌بینی شده است اما فعلا مشخص نیست که آیین‌نامه مصوب دولت براساس این 3 بند باشد یا خیر.
خسروتاج همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا مصوبه جدید دولت می‌تواند واردکنندگان خودرو را به سمت تولید داخلی پیش ببرد یا خیر در جمع خبرنگاران اظهار کرد: سیاست برای تولید داخل یا ایجاد انگیزه برای تولید داخل عوامل متعددی دارد اما یکی از این ابزارها در بخش واردات خودرو مطرح است، زیرا واردکنندگان خودروها باید بدانند که برای ماندن در بازار ایران انتقال تکنولوژی، تولید قطعات یدکی و برنامه‌ریزی برای صادرات را جزو برنامه‌های خودشان قرار دهند و این نگاه که ایران بازار خوبی است را کنار بگذارند.
البته متولی دستگاه دیپلماسی تجاری کشور در عین حال پیام اصلی دستورالعمل جدید واردات خودرو را اینگونه عنوان می‌کند که شرکت‌های خودروساز خارجی باید بدانند برای حضور در بازار ایران به دنبال کار و تولید مشترک با شرکت‌های خودروساز ایرانی باشند. از صحبت‌های خسروتاج اینگونه برمی‌آید که در این مصوبه جدید، دولت به دنبال حمایت از کارخانجات خودروسازی فعلی نیست؛ چراکه از آنها حمایت کافی صورت می‌گیرد. اما موضوع مهمی که در آیین‌نامه جدید مطرح است این است که چطور در آینده می‌توانیم به سمت خودروهای با کیفیت بهتر حرکت کنیم.
چراکه بنا به اظهارات رییس سازمان توسعه تجارت، کشور چین اصلا اجازه واردات خودرو نمی‌دهد مگر اینکه تولید مشترک باشد. همچنین بسیاری از کشورها مجوز ورود خودرو را به شرطی می‌دهند که در زمینه تولید مشترک فعالیت‌هایی صورت گیرد. حتی خودروسازی ما به شرطی اجازه ورود در یک کشور آفریقایی را اخذ کرده که در آن کشور تولید مشترک
انجام دهد.
از سوی دیگر خسروتاج در این خصوص که گفته می‌شود، آمار واردات خودرو درست نیست زیرا اگر درست بود باید خودرو وارداتی به اندازه کافی برای متقاضیان در بازار وجود داشت، آیا به نظر شما آمار واردات درست است یا احتکار توسط واردکنندگان خودرو صورت گرفته است مورد پرسش قرار گرفت. او در این‌باره گفت: گمرک کشور مرجع رسمی برای اعلام آمار واردات و صادرات کشور است بنابراین صادرکنندگان اصلا به وزارت صنعت مراجعه نمی‌کنند بلکه برای دریافت آمار به گمرکات رفته و کالاهای خود را در آنجا اظهار می‌کنند. اگر ما هم بخواهیم میزان واردات و صادرات کالاها را بررسی کنیم به سایت گمرکات مراجعه و از آنها آمار مورد نیاز خود را دریافت می‌کنیم. خسروتاج ادامه داد: بنابراین اگر کسانی معتقدند، واردات کمتر از این بوده باید گمرکات آمار خود را اعلام کنند و آنها پاسخگو باشند. تا جایی که من می‌دانم گمرک به گمرک و استان به استان میزان واردات خودرو روشن است.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود درخصوص اینکه پس احتکار خودرو با این تفاسیر چگونه انجام می‌شود، اظهار کرد: دارنده هر کالایی ممکن است برای سود بیشتر کالای خود را به بازار عرضه نکند و این فقط در مورد خودرو اتفاق نمی‌افتد. بنابراین اگر کالایی حساس باشد، سازمان‌های مربوطه با احتکار برخورد می‌کنند و اگر حساس نباشد، ممکن است برخوردی با احتکار آن صورت نگیرد. به گفته متولی تجارت خارجی کشور، خودروهای خارجی جزو کالای ضروری نیست اما اگر آن را احتکار کنند، سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان با آنها برخورد می‌کند.
خسروتاج درخصوص اینکه درحال حاضر چه تعداد خودرو بدون ثبت سفارش وارد کشور شده‌اند، بیان کرد: نزدیک به 5 هزار و 300دستگاه خودرو به گمرکات کشور وارد شده که اینها بدون ثبت سفارش وارد شده و مجوز ندارد. نزدیک 3یا 4هزار خودرو هم در بنادر کشور وجود دارد که کالاهای ترانزیتی است اما در مجموع آمار خودروهای موجود در گمرکات با هم اعلام می‌شود. بنا به اظهارات او سال گذشته حدود 85 هزار دستگاه خودرو به کشور وارد شد و حدود 2میلیارد دلار بار مالی برای کشور داشت.
رییس سازمان توسعه همچنین در رابطه با پیش‌بینی واردات خودرو تا پایان سال جاری گفت: در سال گذشته حدود 85 هزار دستگاه خودرو وارد کشور شده که نزدیک به 2میلیارد دلار بار مالی برای کشور داشت. در سال‌های گذشته هم 50 هزار یا 60 هزار دستگاه خودرو وارد کشور شده است.
خسروتاج در این رابطه بر این باور بود که اگر اجازه بدهیم 5 درصد از تولید داخل صرف تامین نیاز افرادی شود که تمایل به استفاده از ماشین خارجی را دارند، توجیه‌پذیر است. زیرا اگر 5 درصد از یک میلیارد و 600 میلیون دستگاه خودرو تولید داخل را کسر کنیم نزدیک به 80 هزار دستگاه می‌شود. اگر در این حد بتوانیم واردات را مدیریت کنیم، کار درستی انجام داده‌ایم.
3 اثر سوء توقف ثبت سفارش
در عین حال برخی بر این باورند که توقف ثبت سفارش خودروهای وارداتی از تیر ماه سال جاری موجب وارد شدن شوک قیمتی و تورمی به بازار و گران شدن خودروهای وارداتی شد. نماینده مشکین‌شهر در مجلس شورای اسلامی با بیان این مطلب و با اشاره به نشست اخیر خود با معاون صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت و رییس انجمن واردکنندگان خودرو از باز شدن سایت ثبت سفارش خودروهای وارداتی تا دهم دی ماه خبر می‌دهد. ولی ملکی در ادامه اظهار می‌کند: در این نشست مشخص شد که هیچ دلیل منطقی و قابل قبولی برای توقف ثبت سفارش خودروهای خارجی وجود نداشته و از این رو مرتکب خطا شدند.
بنا به اظهارات او؛ این تصمیم از 3 منظر اشتباه بوده است؛ در وهله نخست اینکه از نظر درآمدی به ضرر دولت تمام شد. دوم اینکه علاوه بر آن خروج خودروهای فرسوده که به ازای واردات هر دستگاه خودرو وارداتی انجام می‌گرفت نیز انجام نمی‌شود. مورد سوم اینکه خریداران خودروهای خارجی با افزایش چشمگیر قیمت در بازار روبه‌رو شدند. ملکی همچنین از انتظار واردکنندگان برای رفع توقف ثبت سفارش خودروهای وارداتی سخن گفت و افزود: خودروهای بسیاری توسط واردکنندگان پشت در گمرک‌ها معطل هستند تا پس از رفع توقف، ثبت سفارش شوند.
