تعادل
برای نخستین‌بار یک کمیسیونر اروپایی به همراه یک هیات بلندپایه تجاری از اتحادیه اروپا روز گذشته وارد تهران شد. اتاق تهران در حالی میزبان این هیات تجاری بود که «دونالد ترامپ» و متحدانش در تلاش هستند تا یک چهره بد و ناامن از اقتصاد ایران به دنیا معرفی کنند. اما ورود چنین هیات بلندپایه‌یی از اتحادیه اروپا پاسخی بود به تمام تردیدهایی که در مورد تمایل اروپایی‌ها برای همکاری با ایران وجود داشت.
از آن‌سو شاید مهم‌ترین پیامی که از این همایش مشترک به جامعه جهانی مخابره شد، این بود: «چنانچه بقیه نمی‌خواهند که برجام ادامه پیدا کند؛ اتحادیه اروپا به تعامل خود با ایران پس از برجام ادامه می‌دهد و از موضع خود کوتاه نخواهد آمد.» پیامی که از سوی کمیسیونر کشاورزی اتحادیه اروپا قرائت شد. «رفع موانع بانکی و تعرفه‌یی» از دیگر موضوعاتی بود که از سوی «فیل‌هوگان» مورد اشاره قرار گرفت و به فعالان اقتصادی ایران این اطمینان را داد که به زودی موانع تجاری برسرراه تجارت ایران با اتحادیه اروپا مرتفع خواهد شد.
او در عین حال بر این باور بود که ایران به جای چانه‌زنی با 28 عضو اتحادیه اروپا با نهاد اتحادیه اروپا در ارتباط باشد تا مسیر تجارت با دنیا آسان‌تر شود. حمایت از ایران برای پیوستن به «سازمان تجارت جهانی» و پیگیری برای «افتتاح دفتر اتحادیه اروپا» از دیگر محورهای مهمی بود که از سوی این کمیسیونر اروپایی عنوان شد. از آن‌سو اعضای بخش خصوصی ایران نیز فرصت یافتند تا درخواست‌های خود را در حضور این مقام اروپایی مطرح کنند. رفع «معضلات بانکی و موانع تجاری» برای توسعه همکاری‌ها با اتحادیه اروپا یکی از دغدغه‌های جدی فعالان بخش خصوصی بود که کماکان پس از برجام به قوت خود باقی مانده‌اند؛ از این‌رو به گفته فعالان اقتصادی، جامعه جهانی و به ویژه مسوولان اروپایی باید گام‌های محکم‌تری در این زمینه بردارند.
مشکلات همچنان پابرجاست!
با وجود کارشکنی رییس‌جمهور امریکا و متحدانش علیه ایران، روز گذشته یک هیات 70 نفره از 40 شرکت اروپایی به میزبانی اتاق تهران وارد ایران شد تا با فعالان بخش خصوصی دیدار و مذاکره کند.
این نشست که با هدف توسعه همکاری ایران و اتحادیه اروپا در حوزه کشاورزی، صنایع غذایی و توسعه روستایی برگزار شد، فعالانی از 19کشور اروپایی حاضر بودند که با هدف ارزیابی بازار ایران برای صادرات کالا، خرید مواد مورد نیاز، ایجاد شرکت‌های مشترک و سرمایه‌گذاری مشترک برای تامین نیازهای بازار دو طرف و بازارهای سوم به تهران سفر کرده بودند. سرپرستی این هیات با «فیل هوگان» کمیسیونر کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا بود که بر موفقیتآمیز بودن روابط دو طرف با ایجاد بسترهایی مانند روابط بانکی مناسب تاکید کرد.
در این دیدار دوجانبه رییس اتاق تهران محور نخست سخنانش را به مانع بزرگ مبادلات تجاری ایران و اروپا اختصاص داد و گفت: حجم مبادلات تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا در دوره پس از برجام به افزایش 60درصدی رسیده است، حال با وجود جهش قابل توجه در حجم تجارت دو طرف همچنان مشکلات بانکی گرهی سخت در روابط اقتصادی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپاست.
مسعود خوانساری با بیان اینکه اتحادیه اروپا به عنوان دومین بازار صادراتی ایران مطرح است و این منطقه 13درصد از حجم تجارت خارجی ایران در سال را به خود اختصاص داده است، گفت: ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران فراوان و بالقوه است. میزان تولیدات کشاورزی ایران در حال حاضر رقمی بیش از 100میلیون تن در سال است و حجم بالایی از تولیدات این بخش نیز به کشورهای خارجی صادر می‌شود. رییس اتاق تهران همچنین با اشاره به جمعیت 80میلیون نفری ایران و بازار 400میلیون نفری کشورهای اطراف ایران در منطقه گفت: شرکت‌های اروپایی و سرمایه‌گذاران این منطقه به خوبی می‌توانند طی همکاری با بنگاه‌های ایرانی از ظرفیت اقتصادی ایران برای رشد و توسعه خود استفاده کنند.
به گفته خوانساری یکی از فرصت‌های همکاری میان ایران و سرمایه‌گذاران از اتحادیه اروپا حوزه صنایع غذایی در کشور است و طی سال‌های اخیر این بخش از رشد مناسبی برخوردار شده است. تولیدات غذایی ایران در حال حاضر سهم بالایی در صادرات غیرنفتی کشور دارد. از این‌رو سرمایه‌گذاران و شرکت‌های اروپایی فعال در این بخش می‌توانند طی همکاری با شرکای ایرانی خود به سایر بازارهای پرجمعیت منطقه نیز دست یابند.
چشم‌انداز اروپایی‌ها از بازار ایران
از سوی دیگر کمیسیونر کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا که میهمان فعالان بخش خصوصی تهران بود، سخنانش را با این پیش‌بینی مهم آغاز کرد که همکاری اتحادیه اروپا با ایران بسیار موفقیتآمیز خواهد بود. «فیل هوگان» با بیان اینکه ما در این سفر دنبال تحکیم روابط دوجانبه هستیم، ادامه داد: همکاری‌های ایران و اتحادیه اروپا باید به ویژه در حوزه صنایع غذایی افزایش پیدا کند، روابطی که برای هر دو طرف، یعنی ایران و اتحادیه اروپا، منافعی را به دنبال داشته باشد.
او سپس به معرفی هیات همراه خود پرداخت و گفت: بیش از 40 شرکت از 19 کشور اتحادیه اروپا در این هیات حضور دارند. این شرکت‌ها از ظرفیت‌های بالایی برای همکاری در صنایع لبنی، گوشت، سبزیجات، شکلات، دانه‌های روغنی و خوراک دام و نیز سایر مواد غذایی برخوردار هستند.
«هوگان» ایران را کشوری که نیمی از جمعیت آن جوان بوده و در سنین کمتر از 35سال قرار دارند و سهم بالایی در مصرف مواد غذایی به خود اختصاص می‌دهند، معرفی کرد.
او با بیان اینکه دولت ایران به دنبال ارتقای استانداردهای تولید مواد غذایی است، ادامه داد: صنایع غذایی و شرکت‌های اروپایی در این بخش، دارای تجربیات ارزنده‌یی هستند و ترسیم چارچوب مناسب برای همکاری‌ها در بخش کشاورزی و صنایع غذایی ایجاب می‌کند که دو طرف نیازهای مشتریان خود را بشناسند و محصولات درخوری عرضه کنند.
«هوگان» ضمن تاکید بر شناخت متقابل طرفین برای توسعه همکاری‌ها گفت: شرکت‌های اروپایی باید ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در ایران را مورد شناسایی قرار دهند و با قوانین و مقررات سرمایه‌گذاری در این کشور آشنا شوند. ضمن آنکه ایجاد روابط موفقیتآمیز مستلزم آن است که همکاری‌ها از ابتدای زنجیره مواد غذایی آغاز شود.
کمیسیونر کشاورزی اتحادیه اروپا با بیان اینکه استانداردهای محکمی بر صنایع غذایی این اتحادیه حاکم است، افزود: این استانداردها که کیفیت محصولات تولیدی را تضمین می‌کند، توسط وزرای کشاورزی اتحادیه اروپا وضع می‌شود و همه اعضا موظف به اجرای آن هستند.
در عین حال «سازگاری با محیط زیست»، «توازن محیط زیست و مصرف» و «رقابت‌پذیری» سه سیاست مهم اتحادیه اروپا در تولید محصولات کشاورزی و صنایع غذایی است. این مقام اروپایی در مورد موانع بانکی پیش‌رو بین تجار ایرانی این اطمینان را به بخش خصوصی ایران داد که همه تلاش‌‌ها برای این مساله صورت خواهد گرفت.
«هوگان» در عین حال ابراز امیدواری کرد تا مشکل خطوط اعتباری حل شود و ایران و اتحادیه اروپا بتوانند به‌طور مشترک عضو فدراسیون جهانی بانک‌ها شوند، اما او تاکید کرد که دو سال زمان زیادی نیست و اکنون بانک‌های کوچک و متوسط همکاری می‌کنند و بانک‌های ایرانی نیز باید خودشان را به استانداردهای روز اروپا برسانند، زیرا ما در اروپا بعد از 7سال توانستیم بحران مالی را پشت‌سر بگذاریم.
بازنگری اروپا در تعرفه‌ها
در عین حال، قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی در امور بازرگانی نیز خواستار بازنگری اتحادیه اروپا و کشورهای عضو این اتحادیه در تعرفه واردات محصولات غذایی و کشاورزی از ایران شد.
علی‌اکبر مهرفرد با بیان اینکه در حال حاضر تعرفه واردات مواد غذایی و کشاورزی از ایران در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در بالاترین حد خود قرار دارد، افزود: باتوجه به اینکه دولت ایران عزم جدی برای عضویت کشور در سازمان تجارت جهانی را دارد، نیاز به بازنگری در تعرفه‌های واردات محصولات کشاورزی و غذایی از ایران برای کشورهای اروپایی کاملا ضروری است و امیدواریم که این اتحادیه نسبت به کاهش میزان تعرفه‌های این بخش برای ایران اقدام کند.
در ادامه این نشست، رییس هیات‌مدیره کانون صنایع غذایی ایران گفت: این گردهمایی‌ها حاصل یک سال رفت‌وآمد و مذاکرات مستمر میان نمایندگان اتاق تهران، فدراسیون صنایع غذایی ایران و کمیسیونر کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپاست. محمدرضا مرتضوی تاکید کرد که نقش اتحادیه اروپا در جلوگیری از وقوع اشتباهات بزرگ که منجر به نابودی کره خاکی می‌شود، بی‌بدیل است.
از طرفی، دبیرکل کانون انجمن صنایع غذایی ایران نیز انتقال دانش و تکنولوژی، تشکیل گروه‌های مشترک تحقیق و توسعه، تامین مواد اولیه و ماشین‌آلات و نیز تجارت محصولات غذایی را ازجمله زمینه‌های آماده برای همکاری و سرمایه‌گذاری بنگاه‌های اروپایی در بخش صنایع غذایی و کشاورزی ایران عنوان کرد. کاوه زرگران افزود: در سال 2016 ارزش صادرات مواد غذایی و محصولات کشاورزی ایران رقمی معادل 6 میلیارد و 200 میلیون دلار بوده است. سهم اتحادیه اروپا از واردات مواد غذایی ایران بسیار ناچیز است و عمده محصولات کشاورزی و غذایی ایران در منطقه اروپا به کشورهای آلمان، اسپانیا و ایتالیا صادرات می‌شود.
رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران در ادامه پیشنهاد انعقاد تفاهمنامه‌یی میان اتاق ایران و کمیسیونر کشاورزی اتحادیه اروپا را مطرح کرد که به موجب آن کارگروهی مشترک و پیگیر میان دو طرف تشکیل شده و تداوم این همکاری‌ها منجر به انعقاد تفاهمنامه‌های اجرایی شود. «سرمایه‌گذاری مشترک و ارتقای بهره‌وری آب در حوزه کشاورزی»، «سرمایه‌گذاری مشترک برای ایجاد هاب مواد غذایی در ایران»، «مشارکت و کمک به ایجاد سامانه هوشمند سنجش سلامت دام و طیور»، «ایجاد هاب و مرکز آموزش و تحقیقات علمی با محوریت تامین امنیت غذایی» و «سرمایه‌گذاری مشترک برای تولید بذر اصلاح شده ژنتیکی مقاوم به کم‌آبی و شوری خاک» از جمله پیشنهادات غلامعلی فارغی، به‌عنوان زمینه‌های همکاری ایران با کمیسیونر کشاورزی اتحادیه اروپا بود.
طرح‌های جذاب برای اروپایی‌ها
از سوی دیگر، متولیان وزارت جهاد کشاورزی که در این نشست حضور داشتند، به بیان پاره‌یی از معضلات در این حوزه پرداختند. محمدعلی طهماسبی معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه در زنجیره پیش از تولید، امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در تولید بذر و نهال اصلاح شده و همچنین دام و طیور در ایران وجود دارد، گفت: شرکت‌های اروپایی می‌توانند در بخش آبیاری تحت فشار در ایران سرمایه‌گذاری کنند و در حال حاضر دولت برای این بخش در حدود 3 هزار میلیارد تومان سرمایه تخصیص داده و طبق برنامه‌ریزی‌ها، سالانه 200هزار هکتار اراضی کشاورزی در کشور تحت پوشش این سیستم قرار خواهد گرفت.
از سوی دیگر، وزیر جهاد کشاورزی نیز در دیدار با این هیات اروپایی گفت: ما گندم برای صادرات تولید نمی‌کنیم و همان میزان مازاد نیز در بازار منطقه
قابل جذب است و صادرات گندم به اروپا را در دستور کار نداریم.
محمود حجتی افزود: ممکن است برخی محصولات در کشور به مقدار خوبی تولید شود، اما لزوما برای صادرات نیست و ما به‌دنبال صادرات محصولاتی هستیم که ترجیحات نسبی برای صادرات آن داشته باشیم.
وزیر جهاد کشاورزی همچنین با اظهار تاسف از پایین بودن حجم مبادلات تجاری بین ایران و کل اروپا اظهار کرد: سال گذشته مجموع مبادلات ما 520 میلیون دلار بوده که با شرایطی که داشتیم بسیار ناچیز است؛ چراکه ما طی سال‌های تحریم یکی از بازارهای تاریخی سنتی خود را به‌ویژه در زمینه خشکبار به اروپا و اروپای غربی از دست داده‌ایم که امیدواریم با این رفت و آمدها افزایش پیدا کند.
پس از این سخنان افتتاحیه، افرادی از دو طرف به ارائه اطلاعاتی در زمینه توانمندی‌های ایران و اتحادیه اروپا در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی پرداختند تا تصویری کلی از وضعیت اقتصاد ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا به حاضران ارائه دهند. این نشست با مذاکره مستقیم و دوجانبه فعالان اقتصادی دوطرف به پایان رسید.
